یک منتقد سینما با حضور در غرفه هنرنیوز؛

سینمای ما در سوژه یابی دچار ضعف است

10 آبان 1391 ساعت 12:22

صادق کوشکی منتقد سینما با حضور در غرفه هنرنیوز در شانزدهمین نمایشگاه مطبوعات گفت: قبل از اینکه در سینمای ما فیلم نامه مشکل داشته باشد در سوژه یابی مشکل داریم یعنی ما منابع بسیار قوی برای سوزه یابی داریم که در جهان خاص است ولی چون به آن ها بی توجهی شده فیلم نامه نویس های ما عملا به ندرت به سراغ آن ها می روند و می روند سراغ موضوعاتی که گاهی اوقات شرم آور است مثل «خیانت»، ما وقتی هزاران سوژه مثل «طلا و مس» داریم لزومی ندارد سراغ موضوعی چون خیانت برویم.

کوشکی در گفتگو با خبرنگار هنرنیوز در خصوص ارزیابی وضعیت فعلی سینمای ایران گفت: سینما باید یک پایگاه جدی اجتماعی داشته باشد تا بتواند ماندگار، پایا و موثر باشد؛ سینمای امروز ایران متاسفانه نتوانسته به جامعه متصل شود.
وی با بیان این مطلب افزود: سینما به عنوان یک پدیده هنری و درعین حال پدیده فراگیر اجتماعی وقتی می تواند موفق باشد_موفق یعنی اینکه مخاطب جذب کند_ موثر و ماندگار باشد که با هویت اجتماع پیوند بخورد، سینمای امروز ایران این پیوند با هویت دینی جامعه را متاسفانه ندارد و یا آن را گم کرده است و به نوعی سینمای ما یک سینمای بحران زده است که نشان می دهد نتوانسته با هویت اجتماعی ارتباط برقرار کند. 

این منتقد در پاسخ به این پرسش که «اگر بخواهیم در مفهوم و مضمون سینما به یک بنیاد و رویکرد علمی ارجاع پیدا کنیم و بحث پژوهش را به خصوص در نگارش فیلم نامه ها اعمال کنیم باید از چه راهکاری استفاده نمود؟» اظهار داشت: در سینما برخی کارها به پژوهش نیاز دارند و باید یک تیم پژوهشی قوی بیایند مطالعه و تحقیق کنند تا برخی کارها ساخته شود اما برخی آثار به پژوهش به معنای رایج نیاز ندارند بلکه به چشمان مشاهده گری نیاز دارند که با دقت واقعیت ها را ثبت و ضبط کند، آن را لمس کند، حس کند و سپس آن را به مخاطب منتقل کند برای مثال ده سال دیگر اگر فیلمسازی بخواهد فیلم دفاع مقدس بسازد باید وارد عرصه پژوهش شود؛ چون دفاع مقدس تقریبایک موضوع تاریخی شده است ولی زمانی ابراهیم حاتمی کیا، راعی، حمیدنژاد درباره پدیده هایی که خود لمس کرده اند و خود در آن نقش آفرین بوده اند، پدیده ای که خود آن را لمس کرده اند فیلم می سازند لذا حاتمی کیا برای ساخت آثارش نیاز به پژوهش ندارد فقط نیاز دارد تا هرآنچه لمس کرده در اثرش بیاورد و آن را به مخاطب منتقل کند به همین خاطر سینما اگر بخواهد پژوهش محور باشد باید به سراغ حوزه های تخصصی برود کمااینکه آثار زیادی به پژوهش نیاز دارند اما اگر بخواهیم سراغ سوژه های اجتماعی برویم به پژوهش محور بودن نیازی ندارد بلکه بیشتر مستلزم چشم تیز بین سازندگان آثار سینمایی است تا بتواند واقعیت ها را به نحو صحیح انعکاس دهند و واقعیت را منطبق با چهارچوب ارزشی که نظام نیاز دارد منتقل کنند درست مثل فیلم «طلا و مس» که بیش از هرچیز به دقت نظر نیاز دارد و درکی از چارچوب های اعتقادی و لذا فیلمی است که در بستر مضمون امروز خوش ساخت و خوش پرداخت است. 

وی همچنین در خصوص فرآیند مدرن شدن سینمای ایران به لحاظ تکنیک و فرم گفت: اگر ما بتوانیم درک درست و عمیقی از حقایق وقایع مهم کشورمان مان و از هویت و ارزش ها و آرمان هایمان داشته باشیم آن زبان خاص خود را پیدا می کند؛ مثلا فیلم «رنگ خدا» در حوزه تکنیک و محتوا به نوعی نوآوری است و در هیچیک از ژانرها ارزیابی نمی شود اما می تواند خود یک ژانر باشد، وقتی زبان خود را پیدا کرد آنوقت در حوزه تکنیک هم قابل تاثیر می شود هر چند که به یک تعبیر بسیار ساده باشد؛ فیلم «بچه های آسمان» فیلمی بسیار ساده و در عین حال خیلی تکنیکال است و به قدری نو است که نسخه چینی اش ساخته می شود ما در تاریخ سینمای ایران اثری نداشتیم که کپی اش ساخته شود اما خود چین معترف است که فیلم را اقتباس کرده است لذا مضمون ناب اگر در قالب هنرمندانه بیان شود و انقدر نو باشد که سینمای جهان را به اقتباس وادارد نیازی به لحاظ کردن جنبه های خیلی مدرن در تکنیک و فیم برداری و مسائل فنی ندارد. 

کوشکی با اشاره به برخی مشکلات فیلم نامه نویسی در ایران گفت: قبل از اینکه در سینمای ما فیلم نامه مشکل داشته باشد در سوژه یابی مشکل داریم یعنی ما منابع بسیار قوی برای سوزه یابی داریم که در جهان خاص است ولی چون به آن ها بی توجهی شده فیلم نامه نویس های ما عملا به ندرت به سراغ آن ها می روند و می روند سراغ موضوعاتی که گاهی اوقات شرم آور است مثل «خیانت»، ما وقتی هزاران سوژه مثل «طلا و مس» داریم لزومی ندارد سراغ موضوعی چون خیانت برویم. 

وی در پاسخ به این پرسش که «تا کنون در سینما برای دفاع مقدس چه کرده ایم؟» بیان داشت: ما جلوه متعالی دفاع مقدس را خراب کرده ایم؛ چراکه دفاع مقدس یک گنجینه تمام ناشدنی از سوژه هاست، سوژه های ناب با قدرت تاثیرگزاری بین المللی که ما اصلا آنها را شناسایی نکرده ایم، البته در یک برهه ای کارهای خوبی انجام شده است برای مثال در یک مقطعی حاتمی کیا چند کار اولیه اش چون «مهاجر»، «از کرخه تا راین»، «آژانس شیشه ای» را ساخت که آثار خوبی بود و اخیرا کاری مثل «روزهای زندگی» ساخته شده است اما در کل پرداخت به مضمون دفاع مقدس به رغم سترگی موضوع کم اما خیلی کم است. 

وی افزود: دفاع مقدس ما در عرصه حادثه، مسائل و مفاهیم خانوادگی، طنز ملودرام می تواند سالهای سال نه تنها سینمای ایران که سینمای جهان را تغذیه کند و ما باید آن ها بشناسیم چرا که مملو از ارزش های کهنه نشدنی و جذاب است لیکن سینماگران ما نه این مضامین را می شناسند و نه ظاهرا تمایلی به شناخت آن دارند و نتیجه اش این می شود که با کمبود سوژه مواجه می شوند. 

وی در خصوص آشنایی نسل نو با این مفاهیم و مضامین گفت: نسل نو درباره جنگ چیزی نمی داند ولی دوست دارد که بداند؛ چرا از کتاب «دا» استقبال می شود و به چاپ صدم می رسد و چه کسانی «دا» را می خوانند کسانیکه به دانسته های چنگ علاقه مندند در حالیکه دفاع مقدس ما هزاران هزار از این موضوعات دارد که مغفول واقع شده است. 

کوشکی با نگاهی به ادبیات درباره بهره گیری از آن در سینما اظهار داشت: ما در سینما خیلی کم از ادبیات استفاده کردیم ولی دلیل این موضوع هم شاید این باشد که ما ادبیات داستانی قدرتمند و پر سابقه ای نداریم لذا اگر ما رمان تولید کنیم و داستان های غنی می شود از آن در سینما اقتباس کرد. 

این منتقد سینما در خصوص وضعیت سینمای دینی در کشور گفت: فیلم دینی بسیار موسع است و چیزی که ما امروز به اسم فیلم دینی می شناسیم اصلا با ذات فیلم دینی منطبق نیست، فیلم هایی که بتوانند ارزش های ناب الهی را بیان کنند و چهارچوب حلال و حرام را نقض نکنند فیلم دینی هستند یعنی ممکن است یک فیلم دینی درباره مسائل عبادی نباشد اما صداقت را ترویج کند در این صورت یک فیلم دینی محسوب می شود لیکن ما متاسفانه آن را خوب نمی شناسیم.
وی با بیان اینکه ما در سینمای دینی تنها به موارد کوچکی بسنده کرده ایم گفت: ما در فیلم های دینی تنها به یک سری نشانه ها و کدها بسنده کرده ایم شاید دلیلش این است که شناخت صحیحی از دین نداریم و لذا کد های فیلم دینی دهه چهل را به مخاطب ارائه می کنیم مثل جنماز، تسبیح، زیارت یک حرم؛ لذا فیلم های دینی ما اغلب در جذب مخاطب نا توانند.

مریم خاکیان

کد خبر: 48825

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcgn79t.ak97x4prra.html