هنر نیوز - توسعه قبرستان صاحب‌الزمان شوشتر باید از مکان دیگری انجام شود

یک فعال میراث فرهنگی خوزستان در گفت و گو با هنرنیوز؛

توسعه قبرستان صاحب‌الزمان شوشتر باید از مکان دیگری انجام شود

یک فعال میراث فرهنگی خوزستان گفت: توجه به ضوابط عرصه و حریم ضروری است و کوتاهی اداره میراث خوزستان مقدمه‌ای برای ورود هرچه جدی‌تر اداره اوقاف شوشتر با هدف گسترش مقام صاحب‌الزمان و تخریب چهار اثر دوره هخامنشی تا ساسانی است.

مجتبی گهستونی با بیان این که چهار سازه شوشتر مربوط به دوره هخامنشی تا ساسانی در معرض خطر تخریب به دلیل گسترش قبرستان دو طبقه مقام صاحب‌ الزمان قرار دارد، افزود: این چهار اثر شامل بند قیصر، توکمری، گوردخمه‌های بلوگاه و بند سوزنگر هستند.

او توضیح داد: بند قیصر یا پل شادروان شوشتر مربوط به دوران ساسانی و قدیمی‌ترین پل جهان است که ۴۴ دهنه دارد که در حال حاضر تعداد ۳۷ دهانه آن موجوداست. این پل در مجاورت پل جدید شوشتر به دزفول واقع شده است و جالب آن که در سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است. این پل-بند به همراه ۱۵ اثر تاریخی دیگر شوشتر در سال ۸۸ به ثبت جهانی رسیده است.

وی افزود: گفته می‌شود شاپور یکم شاهنشاه ساسانی پس از اسارت والریانوس امپراتور روم او را مجبور کرد که در ساختمان سد نزدیک به شوشتر کار کند. این سد ۱۵۰۰ قدم طول داشت و هنوز هم برای برگرداندن آب کارون به مزارع به کار می‌رود.

دبیر انجمن تاریانا با اشاره به این که بنای « توکمری» در شمال غرب قدمگاه صاحب الزمان هم در سال ۸۰ به ثبت ملی رسیده است، گفت: بنای « توکمری» بنای صخره‌ای به صورت اتاقی مستقل از کوه است که در ضلع جنوبی اتاق، گودالی چهار گوش دیده می‌شود که برخی از مورخین همچون قاضی نورالله شوشتری، آن را متعلق به قبر مادر عارف بزرگ سهل بن عبدالله می‌دانند و دیواره‌های داخلی اتاق مزین به اشکالی از درخت کاج است.

گهستونی درباره چشمه سوزنگر هم گفت: در حاشیه مقام صاحب الزمان در شمال شرق شوشتر، چشمه‌ای تاریخی از درون غاری کم عمق به نام سوسنگری جاری است. در فاصله کمتر از ۶۰ متری این چشمه، بندی با تخته سنگهای تراشیده مکعبی شکل احتمالاً مربوط به دوره هخامنشی به چشم می‌خورد.

او اظهار کرد: ایجاد بنا در غار و وجود آثار دستکندی در کنار پله‌های سنگی که ما را به محراب وصل می‌کند همچنین قرار گرفتن در کنار چشمه و وجود کانال‌های آب درون غار، استفاده از سکو در معماری بنا، وجود حفره‌های متعدد طاقچه مانند روی محرابه و بر دیواره دو طرف غار که احتمالاً برای قرار دادن مجسمه تعبیه شده‌اند از جمله دلایل پرستشگاه بودن چشمه سوزنگر است.

این فعال میراث فرهنگی خوزستان با بیان این که چشمه سوزنگر که در سال ۸۰ به ثبت رسیده به دلیل وجود گوردخمه‌های فراوان در اطراف آن بیانگر سنت‌های تدفین در گذشته است، خاطرنشان کرد: آرامگاه صخره‌ای توکمری نیز در غرب چشمه سوزنگر واقع شده است.

وی با بیان این که گوردخمه‌های بلوگاه یکی از بی‌نظیرترین گوردخمه‌ها هستند، اظهار داشت: این گوردخمه‌ها در کنار هم قرار دارند البته در اطراف شوشتر بيش از حدود صد گوردخمه وجود دارد كه همگی در نوع خود ارزشمند هستند اما متأسفانه همگی در خطر تخریب قرار دارند. در سال‌های اخیر هم به دلیل مجاورت این گوردخمه‌ها با مقام صاحب الزمان این خطر چند برابر شده است.

گهستونی با اشاره به این که یک قدمگاه در شمال شهر شوشتر قرار دارد که توسعه قبرستان‌ها را آغاز کرده و ساخت و سازهای بسیاری انجام داده است، تصریح کرد: در نتیجه ساخت و سازهای مسکونی و توسعه قبرستان بخشی از آثار با تخریب مواجه شده است اما آنچه که اکنون جای نگرانی دارد تکمیل قبرستان منطقه است و این موضوع با مخالفت دوستداران میراث فرهنگی شهرستان شوشتر و خوزستان رو به روست.

وی ادامه داد: با تکمیل ظرفیت خالی مقام صاحب الزمان و توسعه آرامگاه‌ها که ظاهراً دو طبقه است تعرض جدی از عرصه عبور کرده و به حریم رسیده است و این تعرض به عرصه با توجه به عدم مراقبت و محافظت از این محدوده‌های تاریخی یک خطر حتمی و دائمی برای این سازه‌ها محسوب می‌شود.

گهستونی با تأکید بر این که بنای چشمه و بند سوزنگر مربوط دوره هخامنشی مهمترین بنا از بین چهار اثر است که با تعرض‌ها و تخریب‌های زیادی روبه رو بوده است، یادآور شد: این اثر تاریخی اکنون به پاتوقی برای معتادین و افراد خطرناک بدل شده است.

وی اضافه کرد: آسیبهای اجتماعی زیادی وجود دارد و همین آسیب‌ها در طول همه سال‌ها یک خطر دائمی و حتمی برای این سازه‌ها محسوب می‌شدند با این حال ما درخواستمان از سازمان میراث فرهنگی این است که ورود جدی به این موضوع داشته باشد و مانع از تخریب جدی این آثار مهم بشود.

او با اشاره به این که بخشی از این آثار قابل بررسی است و می‌توان پرونده آن‌ها را تکمیل کرد، افزود: بخشی از این اثار جزو چهارده منظومه سازه‌های آبی شوشتر هستند.

وی تصریح کرد:لازم است توسعه قبرستان صاحب‌الزمان به مکان دیگری برده شود. همه می دانند که شوشتر یک شهر مذهبی است و بقاع متبرکه زیادی دارد و بخش عمده قبرستان‌هایی که مورد نیاز است پراکنده‌ شده است بنابراین نیاز آرامگاهی را می‌توان از فضاهای دیگری تأمین کرد.

این فعال میراث فرهنگی در عین حال متذکر شد: توجه به ضوابط عرصه وحریم ضروری است و کوتاهی اداره میراث خوزستان مقدمه است برای ورود هرچه جدی‌تر اداره اوقاف است چرا که چندی پیش هم مدیر اوقاف شوشتر خبر از آغاز توسعه قبرستان داد.

وی یادآور شد: شوشتر بیش از پنجاه درصد آثار تاریخی ثبت شده را در خود اختصاص داده است. در عین حال بسیاری از آثار این شهرستان تا کنون شناسایی ثبت نشدند.

گهستونی اضافه کرد: به گفته بسیاری از کارشناسسان ظرفیت‌های شوشتر به گونه‌ای است که می‌توان در متمم، بخشی دیگر از سازه‌های آبی- تاریخی را به فهرست قبلی اضافه کرد.