هنر نیوز - تئاتر آن چيزي است كه در ذهن تماشاگر اتفاق مي‌افتد

«رومئو كاستلوچي» در كارگاه آموزشي جشنواره بين المللي تئاتر فجر:

تئاتر آن چيزي است كه در ذهن تماشاگر اتفاق مي‌افتد

نخستين جلسه از كارگاه آموزشي رومئو كاستلوچي (كارگردان ايتاليايي) با موضوع «كارگرداني تئاتر»صبح امروز – 26 بهمن ماه – با حضور جمعي از هنرمندان در تالار نيلوفر خانه هنرمندان ايران برگزار شد.
به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومي بيست‌و‌نهمين جشنواره بين‌المللي تئاتر فجر،كاستلوچي در اين كارگاه با اشاره به نمايش‌هاي خود و حضور اين آثار در جشنواره‌هاي مختلف، در خصوص شيوه توليد و خلق يك اثر به حاضران در اين كارگاه، توضيحاتي ارائه كرد و افزود:« هميشه براي يك كارگردان چندين سوال مختلف مطرح است كه گاه براي برخي از اين پرسش‌ها مي‌توان جوابي يافت؛ اما بعضي سوالات هستند كه هميشه بي‌جوابند و بايد در هوا و يا در خود شخص سوزانده شوند.»
كاستلوچي در ادامه به دفترچه‌اي اشاره كرد كه تمام موضوعات، مسائل، ديدگاه‌‌ها، مطالب يا صحنه‌هاي جالب را در آن يادداشت مي‌كند و ادامه داد:« شايد برخي از آنچه در اين دفترچه به نگارش درمي‌آيد به نظر بي‌ارزش و يا مبتذل باشد، ولي تمام آنچه كه برايم حائز اهميت است كوچك يا بزرگ از تمام موضوعاتي كه از سطح فرهنگي بالايي برخوردار است گرفته تا شيوه راه رفتن افراد در خيابان را در اين دفترچه مي‌نويسم.»
سپس كاستلوچي مسائل كوچكي كه در نگاه اكثر افراد معمول و متداول است را عامل مهمي براي خلق دانست و افزود:« برخي اوقات مسائل بي‌ارزش و ناهنجار غناي بيشتري نسبت به مسائل فرهنگي دارند.»
كاستلوچي ادامه داد: «‌شيوه نگرش دراماتورژي را در خلق اثر نبايد فراموش كرد. با اين وجود در آثار من اتفاقات نقش مهمي را ايفا مي‌كنند. من فكر مي‌كنم در شيوه توليد بايد از حوادث و پيش‌آمدها استقبال كنيم. بايد سعي كرد تا تعادلي بين نظم و بي‌نظمي و رفتن و ماندن برقرار شود؛ اما نبايد دنبال كردن خط دراماتورژي را ناديده گرفت؛ چرا كه بايد خط مميزي كه كنترل نكردن حوادث را مشخص مي‌كند، براي ما روشن باشد.»
وي بيان كرد: «با كامل شدن دفترچه به مثابه كتابي پرمخاطب، خواندن مطالب و نوشته‌هايم را آغاز مي‌كنم كه در اين حين دو اتفاق مي‌افتد، يا خط توليد مشخص مي‌شود و يا همه چيز به طور غريزي اتفاق مي‌افتد.»
مدرس اين كارگاه آموزشي به مرحله آغاز اين توليد كه بي‌نظمي و اضطراب براي خلق كردن را به دنبال دارد، اشاره كرد و گفت: «در اين زمان نبرد دائمي در ذهن و بدن به وجود مي‌آيد كه با خوانده شدن دفترچه 98 درصد از آنچه به نگارش درآمده كنار ‌گذاشته مي‌شود و جنگ ديگري بين من و ذهنم و اينكه چطور از اين موارد و يادداشت‌ها استفاده كنم و آنها را قبول كنم، شكل مي‌گيرد.»
كاستلوچي تصريح كرد:«در بخش‌هاي پاياني كار اسكلت‌بندي اثر طراحي مي‌شود كه شامل به هم پيوستن ارگان‌هايي است كه شكل گرفته بود. سپس عنوان دقيق‌تر اثر را انتخاب مي‌كنم و در واقع تيتر كار برايم از سوژه مهم‌تر است؛ چرا كه معتقدم مدخل ورودي يك اثر و تركيب كردن، همه چيز با هم است.»
وي افزود: «شايد خيلي عجيب باشد كه با رسيدن به اسكلت، كار و تيتر به مرحله جديدي وارد مي‌شوند كه به نظر مي‌آيد كار تازه آغاز شده است. در اين زمان در يك دوراهي قرار مي‌گيريم كه به سوي مسيري از توليدات كه با ترس همراه است و يا مميزي كه آرشيو جهاني فرهنگ را حمل مي‌كند، پيش مي‌رويم.»
كاستلوچي گفت:‌ «گاه برايم پيش آمده كه روي نمايشنامه‌هاي شكسپير كار كنم، بنابراين سعي كردم به ريشه‌ها توجه كنم كه البته اين ريشه‌ها هميشه نمايش خلأ بوده است كه با ديدن آنان، توليد و خلق را از همان خلأ آغاز كردم.»
اين كارگردان ايتاليايي خاطرنشان كرد:« من برخلاف برخي از هنرمندان و كارگردانان كه فكر مي‌كنند آثار شناخته شده همچون مجسمه‌هايي هستند كه نبايد به آنان دست زد يا دخل و تغييري در آنان ايجاد كرد، عمل مي‌كنم و برايم آن اثر شناخته شده مهم نيست.»
وي اضافه كرد: «اگر روي هملت كار مي‌كنم اين مسئله بدين معني است كه هملت به سراغ من آمده بنابراين اوست كه بايد من را نشان بدهد و اين هملت است كه بايد من را زندگي كند و حتي بايد تماشاگران نمايش من را زندگي كند.»
در ادامه كاستلوچي تئاتر را هجوم و پيشروي دراماتيك به سمت تماشاگر معرفي كرد و گفت: «تئاتر آن چيزي است كه در ذهن تماشاگر اتفاق مي‌افتد و پلاتوي واقعي در ذهن اوست.»
وي دور شدن از معناگرايي را عامل اصلي در غني شدن تئاتر دانست و افزود: «معناگرايي دام بزرگي براي كارگردانان است كه با كنار گذاشتن آن مي‌توانند به موفقيت دست پيدا كنند، البته به وجود آمدن ساختار منطقي را نيز نبايد فراموش كرد. ساختار يعني يادگيري اين كه موضوعات مختلف با هم تركيب يا تفكيك شوند. بايد از نگاه دراماتورژي پتانسيل‌هاي ساختاري را كشف كرد چرا كه ساختار احساس را به بدن منتقل مي‌كند.»
كاستلوچي گفت: «تئاتر همانند يك بحران عمل مي‌كند. تئاتر تنها جايي است كه در آن مي‌توان به جنايت فكر كرد تا جنايت واقعي را كاهش داده و ريشه‌كن كنيم و درواقع تئاتر يك جنايت دوستانه است. با خلق نمايش‌هاي جديد از روي آثار شناخته شده يا با دست بردن در آنها كه از نظر اخلاقي جنايت محسوب مي‌شوند، مي‌توان جنايت واقعي را ريشه‌كن كرد.»
گفتني است روز دوم كارگاه آموزشي كارگرداني تئاتر فردا چهارشنبه 27 بهمن‌ماه ساعت 10 صبح در تالار نيلوفر خانه هنرمندان ايران برگزار مي‌شود.
در حاشيه:
- آتيلا پسياني كارگردان و بازيگر تئاتر، علي راضي مدير بازار تئاتر ايران و آروند دشت‌آراي كارگردان نوگراي تئاتر از شركت‌كنندگان در اين كارگاه بودند.
- عكس‌هايي از نمايش‌هاي مختلف تئاتر از جمله نمايش «تنها سگ اولي مي‌داند كه چرا پارس مي‌كند»به كارگرداني «ابراهيم پشت‌كوهي» زينت‌بخش ديوار سالن نيلوفر خانه هنرمندان بود.