یکی از بهترین شیوه هایی که برای شنیدن اشعار فارسی به کار می رود قرائت آنها در فرم دکلمه است که به واقع بازخوانی اشعار به صوت و لحنی نیکوست. این شیوه، می تواند مخاطب را ساعتهای متمادی برای گوش سپاری به بخش مکتوب ادبیات فارسی خاصه شعر، با خود همراه کند.

به جرئت می توان گفت یکی از بهترین دکلمه های شعر فارسی را احمد شاملو به قرائتی شیوا و صوتی آرام به مخاطب ارائه کرده است. شاملو هم از آن روی که خود شاعری چیره دست است بر فراز و فرود شعر فارسی آشنا و بر آن کاملا مسلط است لذا این شیوه بازخوانی، توانسته است بار زیادی را از روی دوش مخاطب بردارد و دل به دل او بدهد.

در این میان موسیقی زیبایی با این دکلمه ها همراه است که ترغیب حس مخاطب را برای شنیدن این شعرها دو چندان می کند. به اعتقاد عده بسیاری از مخاطبان این آثار، حس نوستالوژی و قرابت موسیقی و متن سبب دل انگیزی و محبوبیت این آلبوم ها شده است. به این بهانه گذری کوتاه بر چندی از آلبوم های دکلمه اشعار احمد شاملو و تدوین موسیقی متن آنها توسط مشاهیر موسیقی ایران خواهیم داشت:

«رباعیات خیام»، «شعرهای حافظ»، «غزلیات مولوی» و «کاشفان فروتن شوکران» از مهمترین دکلمه های احمد شاملو است که موسیقی متن آن توسط فریدون شهبازیان (نیز فرهاد فخر الدینی) ساخته شده است. شهبازیان در طول دوره حرفه ای کار خود رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو بوده است.وی به دلیل همکاری با هوشنگ ابتهاج در رادیو و شناخت بسیار دقیقی که از حوزه ادبیات دارد توانست بهترین موسیقی متن را برای تمام دکلمه های احمد شاملو بالاخص «کاشفان فروتن شوکران» تولید کند. شهبازیان به دلیل جریان ساز بودن در موسیقی پس از انقلاب اسلامی، پایه گذار موسیقی پاپ ایران محسوب می شود.

آلبوم«اشعار نیما یوشیج» را که موسیقی بسیار زیبایی دارد و به درک فضای شعر نیما با صدای شاملو کمک شایانی کرده است، توسط احمد پژمان آهنگسازی شده است. پژمان در جوانی نوازنده ارکستر سمفونیک تهران بود. وی تحصیلات خود را در موسیقی در دانشگاه اتریش و کلمبیا گذراند. آثاری که احمد پژمان برای ارکستر ساخته است همه در زمره آثار موفق او هستند. او برای «اشعار نیما یوشیج» نیز دست به ساخت بهترین موسیقی متن نمود.

مرحوم بابک بیات آهنگساز و نوازنده پیشکسوت نغمه های ایرانی نیز آلبوم «چیدن سپیده دم»، «سکوت سرشار از ناگفته هاست» که هر دو از سروده های مارکوت بیگل هستند و نیز «خروس زری پیرهن پری» را که به خوانش احمد شاملو در آمده اند، به نوای موسیقی بسیار زیبا مزین نموده است. بیات از چیره دستان آهنگسازی در ایران بود که در سال ۱۳۸۵ درگذشت.

مجموعه «شعرهای احمد شاملو» را اسنفدیار منفرد زاده آهنگسازی کرده است. در بدعت موسیقی فیلم در عرصۀ سینمای ایران، در گسترۀ ادبیات کودکان، در کشف و معرفی جوان‌ترها، در پایه‌گذاری «ترانۀ نوین»، نام و آثار «اسفندیار منفردزاده» جای ارزنده و خاص خود را دارد. آنچه از او در هفتاد سال زندگی اش برای موسیقی سه نسل از مردم ایران به یادگار مانده، جایگاه شایسته‌ او در حافظه و تاریخ موسیقی معاصر ایران است.

«ابراهیم در آتش»، «باغ آینه»، «در آستانه»، «مدایح بی صله»، «ققنوس در باران» را شادروان مرتضی حنانه آهنگسازی کرده است. وی موسیقی دان و آهنگساز ایرانی و نخستین کسی بود که در ایران به ساخت موسیقی فیلم اقدام کرد لذا در ساخت موسیقی متن تبحری ویژه داشت. برای شعرهای شاملو نیز تا سر حد امکان کوشید تا بهترین ها را ارائه کند و مخاطب را به چنگ موسیقی بیاورد.

پُر واضح است که شکوه شعری چنین در ادبیات فارسی از خیام گرفته تا خود شاملو و نیز شاعرانی از دیگر کشورها به موسیقی گیرا و ساختمندی نیاز داشت که دست چیره دست اهالی موسیقی به یاریش آمد و آهنگسازان بزرگ را با خود همراه کرد.

حکایت این موسیقی ها، همچون شعری خوش است که با نوشی خوش نوشیده می شود و کام دل را بر می آورد. هم کسانی که مخاطب این دکلمه ها هستند شیفته موسیقی متن این آثارند که نوستالوژی و عشق را با خود به همراه دارد.

مریم خاکیان

هنر نیوز