هنر نیوز - تصویرگر، ناشر، خواننده، کدام‌یک مجرمند؟

تصویرگری ایران در حوزه کودک و نوجوان با مسائل و مشکلات بسیاری روبروست. در این سلسله یادداشت‌ها تلاش داریم مشکلات و موانعی که تصویرگری ایران را مورد تهدید و آسیب جدی قرار می‌دهند را از نظر بگذرانیم.
این مشکلات و مصائب به چندین منشآ متصل است. یکی از موانع موجود در مسیر تصویرگری ایران طرز برخورد هنرمندان این حوزه با تصویرسازی به عنوان نوعی تفنن و سرگرمی در کنار پرداختن به اشتغال اصلی است. هاشمی( رئیس انجمن تصویرگران ایران) معتقد است تصویرگر ایرانی به این حرفه به عنوان دغدغه اصلی خود نمی نگرد. این نکته شاید مبنای مشکلات دیگر این حوزه است، و ازین رو می‌توان گفت: تصویرگری یک فن است نه نوعی سرگرمی از نوع اوقات فراغت.
تصویرگران شاید یکی از کلیدی‌ترین عوامل تشویق کننده در عرصه مطالعه در حوزه کودک و نوجوان باشد. به جرأت می‌توان گفت تصویرگری حرفه‌ای فرهنگ ساز است و مادامی که تصویرگری به عنوان یک حرفه از هویت مستقل برخوردار نباشد نمی‌توان به این حوزه به عنوان ابزاری برای پیشبرد اهداف فرهنگی نگریست. علیرغم باور بسیاری از صاحب‌نظران، اساسی‌ترین مشکل و مانع تعالی این فن شاغلان به آن هستند.
شاید جالب توجه باشد که سالانه بیش از ده هزار عنوان کتاب همراه با تصویر تولید و وارد بازار کتاب می‌شود. جالب‌تر آن است که از این ده هزار عنوان کتاب تنها 600 اثر متعلق به اعضای انجمن تصویرگران ایران است و مابقی این میزان بازار کار در دست تصویرگران متفرقه است. حال باید به این امر بپردازیم که علت این امر چیست؟
یکی از دلایل اساسی این مسئله آن است که تصویرگران حرفه‌ای حاضر به همکاری با هر انتشارات و ارگانی نیستند. این امر از آن‌جا مخرب به نظر می‌رسد که تنها تعداد انگشت‌شماری از ناشران کودک و نوجوان از شهرت و اعتبار مطلوبی نزد تصویرگران کودک برخوردارند و این امر باعث ایجاد رقابتی ناسالم و طبعاً مخرب میان آنان است. جدال بر سر جذب سفارش‌ها از سوی تصویرگران از یک سو مانعی دائمی بر سر راه اتحاد و دوستی میان صنفی است و از سوی دیگر تعداد آثار منتشر شده از سوی ناشران مشهور آنقدر متعدد نیستند که هر برای فعالیت سالیانه هر تصویرگر سفارش کافی را تأمین کنند. جالب توجه این است که تصویرگران ایران خود نیز با وجود وقوف به این امر از توجه و مرتفع ساختن این آفت خود داری می‌کنند. این بی‌تفاوتی از سوی هنرمندان با علم به خطراتی که این هنر را تهدید به زوال می‌کند، چندان معقول و منطقی به نظر نمی‌رسد. با علم به این که بازار تصویرگری کتاب ایران، امروز به دست کسانی است که چندان نسبت به این فن اطلاعی ندارند،بی تفاوتی امری عجیب به نظر می‌رسد. لازم است اقداماتی اصلاحی به صورت خود جوش و از سوی تصویرگران اعمال شود تا بازار تصویرگری از دو معضل نجات یابد. این دو معضل یکی عدم پرداخت دستمزد کافی از سوی سفارش دهنده به تصویرگر و دیگری انتشار آثار تصویرگری فاقد کیفیت و مبانی تصویرگری اصولی است.
در توضیح دو مشکل پیش آمده توجه به این موضوع ضروری است که تصویرگران غیر حرفه‌ای که بخش عمده بازار تصویرسازی را در دست دارند؛ برای تصویرگری کتاب‌ها دستمزد ناچیزی دریافت می‌کنند و طبعاً ناشران آنان را به تصویرگر حرفه ای، که دستمزد بالاتری دارد ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر تصویرگران حرفه‌ای از جذب سفارش بی نصیب مانده، از حرفه خود فاصله می‌گیرند. دیگر این نکته که عادت دادن حافظه تصویری مخاطب به دیدن آثار ضعیف و بی‌کیفیت بازار تصویرگری را دچار بیماری خانمان بر اندازی می کند و به مراتب از بازار کار حرفه‌ای تصویرگر می‌کاهد. تصویرگر از فضای حرفه‌ای کار خود باز می‌ماند و در نتیجه به شغلی پر درآمد تر روی می‌آورد و بدین شکل حرفه تصویرسازی کم‌کم دچار افوال می‌گردد.
این معضل به راستی جدی در صورت عدم اصلاح ضررهای بسیاری بر بدنه فرهنگی و مطالعاتی در کشورمان و هم‌چنین افوال هنر تصویرگری در ایران را به همراه خواهد داشت.
مشکلات و مسائلی از این دست در کنار اعمال سلیقه از سوی سفارش دهندگان، عدم آگاهی مخاطبان به مبانی و اصول هنری تصویرگری، که نتیجه کم توجهی هنرمندان و ناشران است؛ نتیجه‌ای جز عدم تناسب و جذابیت آثار ارائه شده در بازار ندارد. حال این که اصلاح بدنه تصویرگری ایران که در ارتباط مستقیم با فرهنگ کتابخوانی بخصوص در میان کودکان و نوجوانان است باید از کجا آغاز شود سوالی است که تصویرگران، انجمن تصویرگران ایران، و ناشران باید پاسخ‌گوی آن باشند.