پنجمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر امسال تغعییراتی نسبت به سال قبل داشته است. بنیادین‌ترین مساله در این راستا اعلام موضوع خاص برای هر رشته هنرهای تجسمی است. این مو ضوع سبب شده تا بسیاری از هنرمندان در پنجمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر شرکت نکنند. درستی یا عدم صحت این موضوع را از دبیر بخش تجسمی پنجمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر جویا شدیم.

محدود کردن هنرمند به یک موضوع خاص کار درستی هست یا خیر؟

هر کدام از این اتفاقات مخالفین و موافقین خود را دارد. و هر یک ارزش‌ها و عقایدی را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. ما با هر طرز فکری که به یک جشنواره وارد می‌شویم؛ امتیازاتی را بدست می‌آوریم و امتیازاتی دیگر را از دست می‌دهیم. این حقیقت اجتناب ناپذیر است.

موضوعی بودن جشنواره بر میزان رقبت هنرمندان در شرکت کردن در جشنواره تائیر گذار است. آیا این کار سطح کیفی جشنواره را کاهش نمی‌دهد؟ اینکه بخش آزاد از جشنواره حذف شده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

اعلام فراخوان یک جشنواره با موضوع خاص به هنرمند امکان می‌دهد تا با خیال خود؛ آرزو‌هایش؛ توانمندی‌ها و نگرش‌هایش مراجعه کند و آنچه برایش مناسب است را اجرا کند. وقتی در ‌‌نهایت این آثار به روی دیوار می‌روند یک مجموعه ناهمگون شکل می‌گیرد. مجموعه‌ای که لزوماً بیان کننده ارزش‌های روزگار ماست. ارزش‌های جهان تجسمی نیست. بلکه یک کار است که یک آمار عمومی از فعالیت‌های منفرد اطلاق می‌شود. مجموعه عواطف فردی هنرمندان در کنار یکدیگر گرد آمده. بنابراین وقتی موضوعی را انتخاب می‌کنیم؛ مایلیم که بر خلاف جهان بینی‌های شخصی با موضوع آزاد؛ افراد را حول یک محور متمرکز کنیم. حال هر کدام نگرش خاص خود را دارند. برداشت اختصاصی خود را از موضوع ارائه می‌دهند اما یک معنا و مفهوم آن‌ها را متمرکز می‌کند. به شکل رایج، بسیاری از جشنواره‌های بین المللی هستند که مایلند با این نوع دیدگاه کار کنند. مایل هستند موضوعاتی را انتخاب کنند که این موضوعات، یک هدف اجتماعی را در پس خود دارد. هدفی که با بلند کردن یک پرچم به یک موضوع خاص ایجاد توجه می‌کند. توجه به مخاطبان، جامعه معاصر آن‌ها باید هدف اصلی یک انتخاب قرار گیرد وقتی موضوعی انتخاب می‌کنیم؛ در واقع موضع گیری کرده‌ایم. پیامی از پیش تنظیم کرده و از هنرمند می‌خواهیم تا درباره آن بگوید. آن‌هم از منظر خود هنرمند. این موضوع فی نفسه ایرادی ندارد. در ذات خود ایرادی ندارد. اما باید در کار خود حساس بود. کمیسیون‌های کار‌شناسی، افراد متخصص و هوشمند و خبره، افرادی از عرصه‌های دیگر حتی فلاسفه، جامعه‌شناسان، شعرا، فیلم سازان، کار‌شناسان سیاسی و کار‌شناسان سایر حوزه‌های دیگر باید دور هم جمع شوند و تلاش کنند؛ موضوعاتی را به عنوان پیام جشنواره مطرح کنند که بر حسب زمان برای جامعه سودمند است. اگر پرچم را با دلایلی حساب شده در دست بگیریم؛ تصویری را برای روزگار ترسیم کرده‌ایم. این نکته بسیار مهم است.

این انتخاب تا چه حد درست و بر طبق نیاز امروز جامعه ما بوده است؟

در واقع ما در این انتخاب تا حد زیادی انفرادی عمل کرده‌ایم. یعنی به ذائقه و سلیقه مراجعه کرده‌ایم، نه به شرایط حاکم بر اندیشه، فرهنگ و....

شرایط درست انتخاب موضوع از دیدگاه شما چیست؟

من شخصاً مدافع این موضوع هستم که هدفمند و موضوعی فکر شود، کنار آن کارهایی با موضوع آزاد هم انجام شود.

پس با وجود بخش آزاد موافقید و آن را درست می‌بینید؟

در این موضوع ایرادی نمی‌بینم. برخی ممکن است نتوانند به یک موضوع وارد شوند و یا آن موضوع با اندیشه آن‌ها تجانس نداشته باشد. نباید با این وسیله این امکان را از آن‌ها بگیریم. به همه هنرمندان امکان کار کردن دهیم. بخش آزاد بخش جداگانه‌ای از بخش موضوعی باشد. اما باید در انتخاب موضوع حساس باشیم.

با توجه به معیارهایی که برای انتخاب موضوع بیان کردید؛ اگر قرار بود که موضوع جشنواره را در بخش پوس‌تر انتخاب کنید چه موضوعی را بر می‌گزیدید؟

نمی‌توان به این سرعت موضوعی را برای جشنواره برگزید. موضوعات بسیاری وجود دارد که هنرمندان می‌توانند نسبت به آن احساس مثبتی داشته باشند. علاقمندی با رفتار اجتماعی متفاوت است. طراحان گرافیک به شکل رایج می‌دانند که در پس کارشان باید انضباط اجتماعی وجود داشته باشد. طراحان گرافیک به دل خود مراجعه نمی‌کنند. آن‌ها به آگاهی‌های خود مراجعه می‌کنند. اگر چنین پرسشی در برابر من قرار گیرد؛ از همکاران دیگر و هم چنین کار‌شناسان اجتماعی و فرهنگی مشورت برای مشورت طلب همکاری می‌کنم.
یک موضوع مناسب اجتماعی است. اصلاً مایل نیستم برای انتخاب موضوع به احساس خود مراجعه کنم. شاید اگر قرار بود احساساتی عمل کنم به نقاشی روی می‌آوردم. یک نقاش حق دارد در آتلیه خود به خلق اثر بپردازد و هر جایی که مایل است به نمایش گذارد. اما طراح گرافیک باید برای روزگار و جامعه به خلق اثر بپردازد. این مساله قابل تاملی است.

هنر نیوز