در کتابخانه ملی؛

«طرحي نو در دانشنامه شعر عاشورايي» رونمايي شد

29 آذر 1393 ساعت 16:20

كتاب «طرحی نو در دانشنامه شعر عاشورایی» اثر تاليفي مرضیه محمدزاده با حضور سيد رضا صالحي رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي، رضا اسماعيلي، حجت‌الاسلام سيد محمود دعايي، حسين اسرافيلي، جواد محقق، مصطفي محدثي خراساني، امير عاملي و پروين‌دخت صالح‌نيا در انديشگاه فرهنگي رونمايي شد.

به گزارش هنرنیوز به نقل از روابط عمومي سازمان اسناد كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران؛ مرضيه محمد زاده در اين مراسم گفت. انسان در حقيقت شعر را براي آن گفت تا خود را در سخن خود پنهان كند و به همه جا برود.

او افزود: انسان شعر را براي آن گفت تا احساس و فكر و انديشه‌اش را منتقل كند نه اين‌كه درباره آن‌ها چيزي بگويد و چنانچه گفته‌اند "شعرپنهان‌ترين رابطه را با ضمير انسان دارد."
پس چگونه مي‌توان از اين عامل ارتباط، به ويژه درنشرايمان و انديشه غفلت كرد؟

اين پژهشگر با بيان اين مطلب كه دين اسلام درسرزمين شعرپرور و شاعرخيز ظهور كرد، گفت: قوم عرب درسخن و سخنوري چيره دست بود. درسخن‌شناسي توانا بود و قدرشعر و شاعر را مي‌دانست. شاعراني كه مقارن ظهور اسلام در جزیرة ‌العرب‌ مي‌زيستند از اهميتي بهره‌مند بودند و در نزد قوم خود نيز گرانمايه و عزيز بودند و روزگار مي‌گذراندند.

او افزود:شاعران اسلامي هر مقوله‌اي را كه سروده‌اند آن را غني و سيراب سروده‌اند. اين موضوع با آگاهي ازنمونه‌هاي معتبر چندي از آثار مسلمانان آشكار مي‌شود. مدايح مذهبي از مقوله شعر متعهد است نه هنر مجرد، چون در اين‌گونه آثار شاعران حقانيت رهبران الهي و راه آن‌ها را نشان مي‌دهند. آن‌ها تلاش مي‌كنند تا با زبان والاي شعر، حقايق را به فرهنگ جامعه و شعور اجتماعي منتقل كنند و موضع مردان حق و رهبران سعادت و عدالت را در برابر ديگران به ويژه جباران و ستم‌گستران تحكيم بخشند و استوار‌تر كنند.

اين نويسنده يادآورشد: كسي كه فكر كند اشعار مدح مذهبي تنها ثناگويي است آن هم از نوع ديگر مدايح، جاهل است. پيشوايان اسلام همواره مدح و مدح‌گويي را نكوهيده‌اند. روايات در ذم مدح بسيار است، به ويژه در جايي كه صفات و خوبي‌ها و ارزش‌ها را به كساني نسبت دهند كه آنان دارا نباشند و ازهمه بدتر مدح‌گويي گناهكاران و ستمگران و جباران است.

محمدزاده گفت: شاعران سلف اسلام كه در دامان اين تعاليم تربيت يافته بودند هرگز به سوي مدح‌گويي به معناي متعارف نمي‌گراييدند و آن را مذموم مي‌دانستند. درشعر مذهبي نظر كلي بر نشر مبادي دين و احياي حقايق ايمان و زنده كردن دل‌ها و جان‌ها و جاري كردن خون حماسه و تعهد در رگ و پي‌ها بود از اين رو شاعران بزرگ شيعه هميشه براي حكومت‌هاي فاسد خطري بزرگ محسوب مي‌شدند چون آن‌ها در خلال مدح آل محمد(ص) حقايق دين و صفات لازم حاكم ديني را ياد مي‌كردند و با ذكر صفات اسلامي امامان و مقايسه و تحقير زمامداران،دل‌ها را به حق و حكومت حق توجه مي‌دادند.
اين پژوهشگر در ادامه سخنانش درباره انتشار دانشنامه شعر عاشورايي گفت: استقبالي كه خوانندگان علاقه‌مند ادب عاشورايي از چاپ كتاب "دانشنامه شعر عاشورايي كردند موجب شد كه در فاصله كوتاهي پس از چاپ دوم، اين اثر ناياب شود و تقاضاي مكرر شاعران و سايرمشتاقان براي دسترسي به اين كتاب بدون پاسخ بماند. اكنون پس از يك دوره فترت ۱۰ ساله اين كتاب با تغييراتي به چاپ رسيده است. يكي از تغييرات اساسي، تغيير در شيوه طبقه‌بندي تاريخي شاعران عاشورايي بود. بدين ترتيب كه در چاپ اول شاعران پارسي‌گوي از لحاظ تاريخي به سه دوره متقدم، متأخر و معاصر تقسيم‌ شده بودند و اكنون به پنج دوره قرن چهارم تا آغاز عصر صفويه، عصر صفويه، عصر بازگشت ادبي، عصر مشروطه و دوران معاصر تقسيم شده‌اند.

او افزود: تغيير ديگري كه صورت گرفت به جنبه دايره‌المعارفي بودن كتاب مربوط مي‌شود كه ايجاب مي‌كرد در چاپ جديد مطالب آن به روز شود زيرا بيش ازنيمي از شاعران معاصر كماكان در قيد حيات بودند و بيان شرح حال و اشعار آنان بدون ذكر تحولات و تغييراتي كه در زندگي و شعر آنان پديد آمده بود كتاب را از حالت تازگي و همگامي با زمان دور مي‌كرد.

اين پژوهشگر ادامه داد: از سوي ديگر در طول مدت ده سال اخير شاعران جديدي در اين عرصه طبع‌آزمايي كرده و منشاء پديد آمدن آثار فاخري در ادب عاشورايي شدند كه بدون ذكر زندگي و اشعار آن‌ها كار ارايه شده ناقص به نظر مي‌رسيد. از اينجا بود كه تحقيق گسترده‌اي آغاز شد.

او گفت: شيوه‌اي كه براي گزينش شاعران برگزيدم و به آن عمل كردم به تأسي از شيوه امامان معصوم(ع) بود كه شعر شاعر را بدون در نظر گرفتن افكار و تمايلات شاعران مي‌پذيرفتند و شاعر را مورد مرحمت خود قرار مي‌دادند. من هم اين نگاه را در انتخاب شاعران دنبال كردم و آن‌ها را بدون گرايش سياسي و فكري و صرفاً با نگاه به نوع شعر آن‌ها انتخاب كردم
به گفته اين پژوهشگر كه بيش از ۲۰ عنوان كتاب در حوزه ادبيات و دين تاليف كرده است در كتاب طرحي نو در دانشنامه نويسي بيش از ۵۰۰ شاعر معرفي شده اند.

جواد محقق گفت: در طول سال كتاب هاي متعددي منتشر مي شوند اما در اين ميان سهم آثارعاشورا پژوهي اندك است و ضرورت انتشار كتاب در اين حوزه به خوبي احساس مي شد. كتاب "طرحي نو دردانشنامه شعر عاشورايي" يكي از بهترين آثار پژوهشي در اين حوزه است كه به دليل تلاش و دقت نظر مولف آن بايد به مرضيه محمدزاده تبريك گفت.

او با اشاره به شيوه تقسيم بندي مولف در كتاب طرحي نو در دانشنامه نويسي گفت: شيوه تقسيم بندي كتاب بسيار دقيق و حرفه اي انجام شده و مقدمه و تحليل و تفسير اشعار به بار پژوهشي اين اثر افزوده است.

اين شاعر حوزه كودك و نوجوان با انتقاد از مورد اقبال قرار نگرفتن تذكره نويسي در دوره حاضر گفت: متاسفانه در دوره معاصر با عدم تذكره نويسي درباره شاعران روبرو هستيم و اين موضوع موجب مي شود كه در اين حوزه خلاء هايي احساس شود. بخشي از اهميت اين دانشنامه در بخش زندگينامه شاعران است.
او افزود: در ويراست نخست اين دانشنامه ۲۰۰ شاعر معرفي شده اند و در ويراست دوم آن قريب به ۵۰۰ شاعر كه اين نشان از پويايي اين پژوهش دارد. اما ذكر اين نكته خالي از لطف نيست كه دراين كتاب متاسفانه نثر نيز راه پيدا كرده است و آنقدر اين نثرها قوي بوده اند كه اين پژوهشگر نتوانسته آن ها كنار بگذارد مثل نوشته هاي شريعتي. اما چون اين دانشنامه شعر است انتشار نثر در كنار شعر به آن آسيب زده است.

محقق ادامه داد: البته در كتاب، برخي اغلاط هم ديده مي شود كه اميدوارم در ويراست هاي بعدي اين مثل برطرف شود.همچنين در اين كتاب تاريخ ها به دو صورت شمسي و قمري منتشر شده است كه ضرورت آن وجود دارد كه تاريخ ها يكسان سازي شوند.
در ادامه رضا اسماعيلي، شاعر گفت: پس از انقلاب ضرورت عاشوراپژوهي در حوزه شعر احساس مي‌شد اما در مباحث نظري اين اتفاق كمتر افتاد. كساني كه در ادبيات عاشورايي كار مي‌كردند، اغلب قريب به اتفاق شان در اين كتاب آمده‌اند اما اين كار كمتر عرضه و ارايه شده. البته اين كتاب صرفاً گزينه شعر عاشورايي نيست كه به نوعي مي‌توان آن را نقد و تحليل شعر عاشورايي نيزدانست.

اوبا بيان اين مطلب كه مولف "طرحي نو در دانشنامه شعر عاشورايي" بدون هرگونه غرض ورزي و تنگ نظري اقدام به تاليف اين كتاب كرده است گفت: مؤلف در اين كتاب بدون تنگ‌نظري آثار همه شاعراني را كه تا به امروز در شعر عاشورايي قلم زده‌اند آورده و همه جريان‌هاي ادبي شعر عاشورايي نيز در اين كتاب آمده است. شعرحدود ۵۰۰ شاعر در اين مجموعه منتشر شده است.

اين شاعر ادامه داد:مؤلف در اين كتاب علاوه بر دانش ادبي از بينش ادبي نيز برخوردار است. هنگام جمع‌آوري اين مجموعه بارها كه در مضمون شعرها شك داشتند با من تماس مي‌گرفتند و براي پيدا كردن برخي از شاعران كه گوشه عزلت گزيده بودند تلاش هاي او ستودني است.
پروين‌دخت صالح‌نيا دوست و همكار مرضيه محمدزاده نيز در ادامه، بخش هايي از زندگي نامه اين بانوي پژوهشگر را براي حاضران خواند او گفت: مرضيه محمدزاده در سال ۱۳۳۷ در خانواده‌اي متولد شد كه پدر روشنفكر اين خانواده از فعالان و مبارزان سياسي دهه ۴۰ و ۵۰ بود و مكتب قرآني در اهواز تأسيس كرد. اين مكتب مركز نشر عقايد اسلامي و تجمع دانشجويان دانشگاه اهواز و كانون روشنگري و بيداري مردم شد.
او ادامه داد: اين فضا زمينه‌اي مساعد براي رشد و بالندگي او فراهم كرد. ايشان تحصيلات خود را در رشته تاريخ و ملل اسلامي تا مقطع كارشناسي ارشد ادامه داد و پايان‌نامه خود را با عنوان "زندگي و نقش ام‌سلمه در تاريخ اسلام" ارايه داد و سپس در رشته مردم‌شناسي دكترا گرفت.
صالح‌نيا گفت: تنها حدود ۲۰ عنوان كتاب از مرضيه محمدزاده در يك دهه اخير منتشر شده است.
در اين مراسم قرار بود كه بهاءالدين خرمشاهي نيز سخن بگويد كه به دليل كسالت در مراسم حاضر نشد. همچنين در اين مراسم هادي عالم زاده نيز به ذكر سخنان كوتاهي از دوران دانشجويي مرضيه محمدزاده پرداخت و حسين اسرافيلي و جواد محدثي نيز شعر خواني كردند.

کد خبر: 77643

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcgw39u.ak9ut4prra.html