مسجد جامع سنندج نمادي از معماري ايراني اسلامي
5 فروردين 1389 ساعت 10:20
مسجد دار الاحسان يا مسجد جامع سنندج كه در خيابان امام خميني (ره) اين شهر واقع شده، از ابنيه‌هاي مهم هنر دوران قاجار و محلي براي رشد و تربيت اساتيد و علماي ديني كردستان بوده است.
اين مسجد كه داراي دو هزار و ۳۶۲متر مربع مساحت و يك هزار و ۸۶۲متر مربع زير بناست، در دوران امان الله خان اردلان ساخته شده است.
اين شخص كه بنا به روايتها و شواهد مكتوب تاريخي، حاكمي كاردان و با درايت بوده، همواره در جهت رونق شكوفايي و آباداني سنندج تلاش كرده به طوريكه هسته‌هاي مهم شهري در زمان وي بوجود آمده است.
وي در دوران حكومت ۲۷ساله خويش ( ۱۲۱۴تا ۱۲۴۰ه .ق) علاوه بر بناي مسجد مزبور، عمارات ديگري چون عمارت خسروآباد، حمام ظهير(خان) و عمارت سرهنگ را از خود به يادگار گذاشت كه هر كدام از آنها از سبك خاص معماري و تزيينات ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد.
بنا بر اشعار موجود در اين مسجد كه بوسيله ميرزا صادق اصفهاني متخلص به ناطق و ميرزا فتح الله خرم سنندجي متخلص به خرم سروده شد، ساخت مسجد در سالهاي ۱۲۲۷ه .ق تا ۱۲۲۸ه .ق انجام گرفته است.
امان الله خان براي بناي اين مسجد و قلعه حكومتي و ساير بناهاي خود از اصفهان، مهندس، معمار، كاشيكار و نجار آورده و حتي شاعر را هم از اصفهان خواسته است.
گرچه بر اساس روايت ريش سفيدان در ساخت مسجد مزبور استاد كاران سنندجي نيز دخيل بوده‌اند ولي تا به حال سند مكتوب و قاطعي در اين رابطه بدست نيامده است.
مسجد دارالاحسان شامل دو ايوان يكي رو به شرق و يكي رو به جنوب است و ايوان جنوبي هم از لحاظ وسعت و هم تزيينات نسبت به اوان شرقي داراي اهميت بيشتر مي‌باشد.
شبستان مسجد داراي ۳۵گنبد است كه بر روي ۲۴ستوان سنگي (چهار رديف شش تايي) قرار گرفته‌اند و ستونهاي شبستان با شكل مارپيچي مجاري شده‌اند و به اين لحاظ مي‌توان آنرا با مسجد وكيل شيراز و ستونهاي حمام تاريخي روستاي قصلان در شهرستان قروه قابل مقايسه دانست.
مسجد مزبور همچنين داراي طاقها، طاقنماها و رواقهايي است كه داراي تزيينات كاشيكاري و آجركاري و كتيبه‌هاي متعدد است و دو گلدسته بلند و زيبا در دو بالاي دو پايه كناري ايوان شرقي قرار گرفته كه زيبايي و عظمت ومسجد را دو چندان كرده و از اين جهت مي‌توان ايوان شرقي و گلدسته‌ها را با مسجد جامع عتيق قزوين مقايسه نمود.
مسجد دارالاحسان سنندج درگذشته دارالعلم و مركزي براي اشاعه مذهب شافعي بوده و استادان زيادي در آن پرورش يافته و به درجات عالي علمي رسيده اند.
در اصل صحن فعلي مسجد قبلا حياط مدرسه بوده و حجره‌هاي اطراف آن به تعداد دوازده حجره نيز به عنوان محل تدريس و سكونت طلاب و اساتيد مورد استفاده بوده است.
به منظور تامين مخارج و معاش طلاب موقوفاتي براي اين مسجد در نظر گرفته شده كه در تواريخ مزبور كردستان ذكر شده و از جمله آنها مي‌توان اخليجان (قليچيان فعلي) و باغ خانه و زمين آن در سنندج و روستاي قليان را نام برد اين مساله حاكي از اين است كه مسجد دارالاحسان در ادوار گذشته محل فراگيري علوم اسلامي بوده و يكي از مقاصد باني آن رقابت با مدارس علوم اسلامي كردستان عراق و بر اساس مدارك موجود تا پايان قاجاريه از مهمترين مدارس علوم ديني اهل تسنن كشور محسوب مي‌شده است.
علاوه بر حجره طلاب و مدرس (محل تدريس) كه از جمله عناصر فضايي و كاركردي مساجد و مدارس است و اتاقهاي خادم و سرويسهاي بهداشتي در صحن مسجد در نظر گرفته شده است.
فضاي داخلي حياط از نظر تزيينات كاشيكاري داراي اهميت فراواني بوده و تزيينات آجركاري لعابدار و معقلي و همچنين گلدسته‌ها در قسمت غربي در نهايت عظمت و زيبايي خود نمايي مي‌كند.
نقوش اسليمي ( گل و گياه ) با نقوش هندي گره چيني‌هاي معقلي كه بوسيله كاشيهاي هفت رنگ و اجركاري لعابدار ايجاد شده ، اهم تزيينات اين مسجد را شامل مي‌شود.
همچنين در قسمتهاي مختلف مسجد از جمله شبستان و ايوانها آياتي از قرآن با خطي شبيه خط كوفي بر روي كاشي نوشته شده كه بطور تخمين دو ثلث قرآن را تشكل مي‌دهد.
كتيبه‌هاي متعددي از اقدامات شاهان و حكمرانان در استان كردستان نيز در بخش‌هايي از مسجد وجود دارد كه به لحاظ بيان وقايع تاريخي داراي اهميت فراواني مي‌باشند.
کد خبر: 9007
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdch.vnwt23nvqftd2.html