یادداشتی بر هنر انقلاب به مناسبت سالروز رحلت بنیانگذار انقلاب؛
هنر انقلاب، شکلی برگرفته از آرمان های یک ملت
13 خرداد 1391 ساعت 0:47
در آستانه سالروز درگذشت امام خمینی (ره) به تأثیر این رهبر فرزانه در شکل گیری هنر انقلاب می پردازیم.
هنر همواره زبان گویای جامعه خویش بوده و هست. آن چه از مذهب و تفکرات اقتصادی و باورهای اجتماعی بر جامعه غلبه کند؛ در هنر رخ می نماید. به همین سبب است که هنرمند آئینه دار حوادث پیرامون خویش است و همواره بخش بزرگی از ابهام تاریخ، به مد هنر روشن می گردد.
هنر گرچه به باور بسیاری، نتها ابزاری برای لذت بیننده را فراهم کند؛ همیشه رنگ و بویی از حوادث جاری یک قوم و باورهای یک ملت را به خود گرفته است. هنر در سیر تحولات اجتماعی همواره علمدار آگاهی و در غالب موارد پیشرو اصلاحات اجتماعی بوده است.
در جریان تحولات بزرگ سیاسی هنر هم صدا با مردم فریاد می کشد و علم بر می گیرد. این خصوصیت سبب می شود هنر به عنوان نمودار تحولات جامعه مورد توجه قرار گیرد.
هنر در سیر حوادث منتهی به انقلاب اسلامی اثرگذار بود. اما آن چه در این میان پر جلوه است؛ نمایش شکوه و جلال این انقلاب و علمدار آن یعنی امام خمینی پس از پیروزی انقلاب اسلامی است.
امام خمینی به عنوان رهبر و راهنمای یک نهضت بزرگ؛ جنبه های مختلف زندگی اجتماعی را به خود معطوف کرد. یکی از این جنبه ها، هنر و خلق هنری بود. هنر به عنوان زبان حال مردم بارها و بارها از انقلاب سخن گفت، رهبر این انقلاب را مورد توجه قرار داد و جریانی نیرومند از باورهای ملی پدید آرود. هنر به باور بسیاری، به شکل غالب به انقلاب معطوف شد و به قابی برای ثبت یک حادثه بزرگ تبدیل شد.
هنر انقلاب برگرفته از عواطف مردمی بود که به اندیشه های مذهبی و سیاسی خود باور داشتند. این هنر علاوه بر آن که رویداد های اجتماعی را در قاب خود ثبت می کرد؛ آرمان های یک ملت را به تصویر می کشید. جالب آن که هنر انقلاب، شکلی ایرانی از هنر مذهبی بود. بدین معنا که این هنر از معجزه سخن می گفت و ازین رویکرد با هنر مسیحیت و بودا قربت داشت.
تصویر امام خمینی به شکل یک منجی سپید پوش، بیش از آن که رویکردی سیاسی به انقلاب باشد، رویکردی معنوی داشت. تصاویر امام به عنوان یک هبر مقتدر بارها با اندازه ای بزرگ تر از صف مجاهدین تصویر شد و ابعاد متفاوت آن قدرت معنوی و اندیشه سیاسی این امام فرزانه را به تصویر کشید.
علاوه بر این، تصویر امام خمینی بارها و بارها بر در و دیوار شهر ترسیم شد، که این خود نشان از الوهیت ذهنی او در میان مدم داشت. در واقع انقلاب به مانند یک جنبش فکری و عقیدتی، نه تنها در اندیشه مردم اثر گذار شد، بلکه به شیوه تازه ای از زندگی تبدیل شد. این اندیشه در هنر به یک سبک بدل شد. سبکی که هویت والای علمدارش را نشان داد. نقش زدن بر دیوارهای شهر مردم را به صحت انتخاب خود مطمئن می کرد و آن ها را به یکی شدن با جریان پیروزی ترقیب می کرد. ازین رویکرد؛ هنر تبلیغات نیز با اجتماع دمساز شد و به سیر این روند پیوست.
آن چه در میان تصاویر امام جالب و مورد توجه است این است که در تصویرکردن امام به عنوان یک رهبر فرزانه دو رویکرد اصلی قابل تشخیص است؛ یکی نگرش مذهبی و اعتقادی، که امام را هم چون پدر مردم نشان می دهد و دوم یک رویه سیاسی که امام را به شکل یک علمدار مقتدر برای دفاع از امت نشان می دهد.
این دو رویکرد و مضامینی که در هر یک از این دو دسته می گنجد، جنبشی قدرتمند از هنر انقلاب را با محوریت امام شکل داد. تسلط کامل این جریان هنری برای ده سال و به شکلی منسجم امتداد یافت؛ که در سال های میانی با مضامین جنگی در آمیخت. در نمایش هنر جنگ نیز نهضت امام خمینی به شکل یک منجی و بیش از آن به صورت پدری سالمند اما پر توان برای شهیدان وطن نشان داده شد.
آن چه این روند را جالب توجه می کند، سبک اجرایی ویژه ایست که با وجود عدم پختگی در غالب موارد، شکل تازه ای از نقاشی قهوه خانه را ارائه می دهد. شفافیت رنگ ها، بعد نمایی اندک و در مواردی نا موفق، تصویر کردن مضامین مذهبی و نیز ویژگی های تصویری ازین دست بر این امر صحه می گذارد؛ که هنر انقلاب و پس از آن هنر جنگ؛ شکلی تازه شده از هنر است که از جهاتی به هنر پهلوی و از جهاتی دیگر به هنر قهوه خانه نزدیک است. البته نزدیکی این هنر به هنر قهوه خانه ای به علت وجود پرسپکتیو مقامی و استفاده از رنگ های درخشان معنا می یابد. در حالی که نمادگرایی در هنر انقلاب، به هنر مسیحی نزدیکی دارد. استفاده از عناصر تصویری هم چون کبوتر به عنوان نمادی از روح شهید، از هنر مسیحیت گرفته شده است.
به هر روی هنر انقلاب که بر محور امام و آرمان های او شکل گرفت؛ بخشی لاینقک از هنر معاصر ایران است؛ که از ارزش هایی ویژه برخوردار است که شناخت آن خالی از لطف نیست.
کد خبر: 41698
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdch6-nk.23nzwdftt2.html