تپه تاریخیِ هزاره دوم در محاصره مسکن مهرِ ورامین
2 آبان 1396 ساعت 9:36
از یک سو خانه‌های مردم و از سوی دیگر آپارتمان‌های طرح "مسکن مهر" تپه‌ی تاریخی را محاصره کرده‌اند، شاید باید گفت، اگر مردم «عصر آهن» می‌دانستند روزی خانه‌هایشان در طرح ساخت‌وساز در پیشوای امروزی خواهد افتاد، بساط زندگی‌شان را جای دیگری پهن می‌کردند!
به گزارش هنرنیوز ، مرتضی حصاری، سرپرست هفتمین فصل کاوش باستان‌شناسی تپه سفالین پیشوا ممعتقد است که توپوگرافی‌ها (در حد فاصل محله پاچنار و دانشگاه آزاد واحد پیشوا) نشان می‌دهند قسمتی از تپه باستانی پیشوا زیر ساختمان‌های مسکن مهر رفته و حتی شکایت و دادگاه هم کار به جایی نبرده است؛ دور تا دور تپه‌ی تاریخی، خانه است و مردمی که حالا باید برای رسیدن به خانه‌هایشان، از رویِ تپه‌ی باستانی متعلق به هزاره دوم و اول قبل از میلاد که ۱۷ مرداد ۱۳۸۳ با شماره‌ی ثبت ۱۱۰۴۵ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده، عبور کنند. این باستان‌شناس در حضور خبرنگارانی که برای دیدن این تپه به پیشوا رفتند، گفت: «قبل از این ساخت‌وسازها، کاوش‌هایی در این محدوده صورت گرفت و آثار مربوط به عصر آهن کشف شد. توپوگرافی منطقه نشان می‌دهد که قسمتی از تپه باستانی زیر این ساختمان‌هاست، ساختمان‌های طرح مسکن مهر که درصد زیادی از آن‌ها تقریبا خالی است و حتی یکی دو سال است بخشی از خانه‌ها نیز فرونشست کرده‌اند. از سوی دیگر، سال ٨٦ میراث‌فرهنگی نسبت به این ساخت‌وسازها به دادگاه شکایت کرد، اما در نهایت سازندگان قدرت بیشتری داشتند. در حال حاضر نیز حدود ١٠ هکتار از زمین‌هایی که متعلق به این تپه باستانی است، زیر این ساختمان‌ها قرار دارند و احتمال اینکه این پیشروی در آینده ادامه داشته باشد وجود دارد.» هرقدم که روی زمین بر می‌داریم، زیر پایمان پُر است از تکه سفال‌های شکسته‌ی پخش شده در تپه ٢٠ هکتاری \"سفالین\" که نامش را از همین سفال‌ها عاریه دارد. \"تپه سفالین\" را چطور کشف کردند؟ سرپرست ایرانی هفتمین فصل کاوش باستان‌شناسی تپه سفالین پیشوا می‌گوید: در سال ۸۵ شهرداریِ وقت، مجوزی برای ایجاد فضای سبز روی این محوطه را می‌دهد، در حین کار آثاری کشف می‌شود که باستان‌شناسان برای بررسی آن‌ها به منطقه می‌آیند و در نهایت کاوش نجات بخشی در تپه سفالین آغاز می‌شود.» او با بیان اینکه این کاوش تا امروز هفت فصل ادامه پیدا کرده، از حضور یک هیات باستان‌شناس از دانشگاه \"برلین\" در این کاوش‌ها خبر می‌دهد و ادامه می‌دهد: در شش فصل گذشته مستندسازی مربوط به این یافته‌ها را انجام دادیم و با توافق‌نامه‌ای که با پژوهشگاه میراث فرهنگی امضا شد، هفتمین فصل کاوش در این منطقه را به صورت مشترک با یک تیم پژوهش از دانشگاه برلین به سرانجام رساندیم. اما باوجود اهمیتِ این منطقه، ساخت و سازها همچنان ادامه دارد و علاوه‌بر این، به دلیل محصور نبودن این محوطه، حضورِ حفاران غیرمجاز همچنان مشخص است. «حصاری» با اشاره به حضور نمایندگانی از سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای بازدید از مراحل کاوش در حدود یک ماه گذشته بر سر سایت باستانی \"پیشوا\" بیان می‌کند: آن‌ها قول‌های مساعدی دادند تا با انجام یکسری اقدامات، از بروز آسیب بیشتر به محوطه جلوگیری کنند و حتی بودجه‌ای برای محصور کردن کل محوطه در نظر بگیرند که اگر این اتفاق بیفتد می‌توانیم حفاظت بیشتری از آثار و محوطه انجام دهیم.» ایجاد موزه‌ی محلی برای آثار کشف شده در تپه باستانی پیشوا وی حتی طرح‌های بیشتری برای محوطه‌ی تحت کاوش خود دارد؛ با دست به سمت دیگری از زمین تپه که قدری دورتر از ترانشه‌های ایجاد شده برای کاوش و نزدیک‌تر به خانه‌های مردم است، اشاره می‌کند و می‌گوید: «یک موزه محلی هم اینجا تاسیس می‌کنیم، موزه‌ای که همه اشیاء بدست آمده در کاوش‌های باستان‌شناسی این منطقه در آن به نمایش درآیند. ورامین و پیشوا با وجود قدمتی که دارند موزه ندارند؛ بنابراین بهترین کار برای نمایش آثار این محوطه ایجاد موزه است.» او با توضیحات بیشتر درباره‌ی موقعیت مکانی که برای ایجاد سایت موزه در نظر گرفته، خیال خبرنگاران را راحت می‌کند که قصد ندارد روی بخش‌های باستانی محوطه موزه را ایجاد کند. در چند بخش از تپه و در سطح زمین چاله‌هایی عمیق‌تر از امید حفران غیرمجاز برای یافتن گنج حفر شده‌اند؛ سرپرست هیات ایرانی کاوش در تپه سفالین، آن چاله‌ها را ترانشه‌هایی می‌داند که تیم باستان‌شناسش برای مطالعه در سطح زمین حفر کرده‌اند. حتی برخی از چاله‌ها قدیمی‌ترند و عمق زیادتری در دامنه تپه دارند. رد پای تکنولوژی‌های مدرن باستان‌شناسی در تپه سفالین او همچنین از حضور تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر در تپه سفالین با هدف دقیق‌تر شدن مطالعات باستان‌شناسی روی این محوطه خبر می‌دهد. وی می‌گوید: «یکی از کارهایی که در این فصل از کاوش انجام شد، این بود که حدود ۵۰ نقطه را \"اوگر\" (دستگاهی که باستان‌شناس را از گمانه‌زنی و صرف زمان برای مطالعه بیشتر بی‌نیاز کرده و به صورت دستی تا عمق مشخصی از زمین را رصد می‌کند) زده‌ایم، اما بهتر از این وسیله، دستگاه‌های ژئوفیزیک و ژئورادار است که ما را کمک می‌کند تا بتوانیم اطلاعات‌مان را با شرایط موجود تطبیق دهیم و اطلاعات تکمیلی به ما می‌دهد. این دستگاه قرار است توسط هیات آلمانی در فصل بعدی به ایران بیاید، اما «دستگاه اوگر را در ایران داریم و در کاوش‌های مختلف استفاده کرده‌ایم. تا جایی که اطلاع دارم دستگاه‌های ژئوفیزیک و ژئورادار برای نخستین بار در کاوش تپه سفالین مورد استفاده قرار خواهند گرفت.» در هفت فصل کاوش چه از تپه سفالین به دست آمده؟ او هدف کلی فصل هفتم کاوش را نمونه‌برداری از بخش‌های تاریخی به دست آمده در محوطه می‌داند و می‌گوید: «تلاش می‌کنیم یک برنامه‌ریزی بلندمدت برای ادامه کار داشته باشیم و بازسازی منظر باستان‌شناسی برای دوره پیش از تاریخ دشت ری در منطقه ورامین پیشوا را انجام دهیم، به همین دلیل یکسری نمونه‌برداری در چهار گروه انجام شده است.» وی در ادامه با اشاره به بررسی بافت مسکونی به دست آمده در تپه توضیح‌می‌دهد: «نوع معماری مسکونی خان‌نشین با خانه‌های مسکونی ساده متفاوت است و نوع جنس خشت‌ها با هم فرق دارند. تپه سفالین یکی از مراکز بسیار مهم آغاز ایلامی است. در سال‌های آینده به بررسی بازسازی آب و هوا و جغرافیای دوره نوسنگی تا هزاره دوم در این محوطه تاریخی می‌پردازیم تا بتوانیم به چگونگی ارتباطات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای محوطه پی ببریم.» او مُهرهای استوانه‌ای دوره شهرنشینی و اثر مُهرها را از جمله یافته‌های باستان‌شناسی به دست آمده در این محوطه تاریخی می‌داند و بیان می‌کند: «شواهد موجود نشان می‌دهد در مرکز فلات ایران (دشت ورامین، پیشوا) دوره یکجانشینی و شهرنشینی وجود داشته است. بقایای یک کوره آجرپزی نیز در بررسی ها به دست آمد و کارشناسان حفاظت و مرمت از بدنه این کوره نمونه برداری کردند و بعد از انجام بررسی‌های لازم ویژگی های کوره مشخص خواهد شد. همچنین تدفین‌هایی متعلق به دوره آغاز ایلامی شناسایی شدند که همراه جسد، بقایای نذوراتی است که در کنار جسد گذاشته‌اند، نمونه آن در تپه \"شغالی\" که فقط چند کیلومتر با این محوطه فاصله دارد، نیز وجود دارد.» حصاری تاکید می‌کند: تپه سفالین بعد از شوش، از لحاظ شواهد شهرنشینی، تعداد گل نوشته‌ها و اثر مهرها دومین محوطه تاریخی است که این مقدار یافته دوره آغاز ایلامی در آن به دست آمده است.» در زمان حضور خبرنگاران در این محوطه باستانی، کار هیات آلمانی در تپه تمام شده و آن‌ها به کشور خود بازگشته‌اند، اما سرپرست ایرانی هیات کاوش در محوطه باستان تپه سفالین، با این وجود به انجام مستندسازی و انتشار مقالاتی در نشریه‌های داخلی و خارجی از شش فصل قبلی کاوش در این محوطه اشاره می‌کند و می‌گوید: هفتمین فصل کاوش تپه سفالین به صورت مشترک با تیم آلمانی از دانشگاه برلین انجام و منتشر یخواهد شد. ایسنا
کد خبر: 95482
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdchiknw.23nm6dftt2.html