مهرداد ملک زاده:
حضور «محمود موسوی» در باستان‌شناسی ایران یک معجزه است
21 مهر 1393 ساعت 15:00
کامیار عبدی گفت:هر کدام از دانشجویانی که وارد گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران می‌شوند، با خواندن کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» نوشته «رومن گریشمن» دچار نخوت و خودبزرگ‌بینی می‌شوند، در حالی که این احساس هیچ‌گاه در آقای موسوی ایجاد نشد و ایشان همیشه افتاده حال و فروتن بودند و با صداقت و مهربانی داشته‌های خود را از دیگران دریغ نکردند.
یحیی کوثری - باستان‌شناس و از دوستان صمیمی موسوی- درباره برگزاری این مراسم به هنرنیوز گفت: اکثر این ارج نهادن‌ها معمولا پس از فوت افراد صورت می‌گیرد، اما این‌بار جای سپاس دارد که باستان‌شناسان‌مان را در زمان بودن‌شان تقدیر می‌کنیم.
وی که قدمت دوستی اش با محمود موسوی به سال ۱۳۴۲ باز می‌گردد توضیح داد: پس از فارغ‌التحصیلی در سال ۱۳۴۴، من، آقای صراف، آقای کیانی و محمود موسوی به استخدام اداره باستان‌شناسی درآمدیم. من به بخش دوران اسلامی رفتم و آقای موسوی در اداره باستان‌شناسی مشغول به کار شد، نخستین سفرمان به کوهپایه‌های استان گیلان در منطقه عمارلو در سه‌پستانک رفتیم، که هر روز در ماه رمضان و سرما مجبور بودیم ۲ کیلومتر راه را در گل و باران پیاده گز کنیم تا به محل کارمان برسیم اما با همدلی و همفکری آقای موسوی کارها بسیار خوب پیش رفت.
او با اشاره به این که محمود موسوی در کارهای میدانی و پژوهشی تبحر زیادی دارد و همیشه در نهایت همه مجهولات را روشن می‌کند، تصریح کرد: او با خلوص نیت همه چیز را به دوستان و شاگردانش یاد می‌داد و علاوه بر کارهای میدانی در امور پژوهشی نیز تبحر داشته و دارد. او با سعه صدر و بردباری توانست در دوره‌ی کاری‌اش همه کارها را پیش ببرد. او همیشه فروتنی می‌کرد و هیچ‌گاه خود را برتر از دیگران نمی‌دانست.
وی که نیم‌قرن دوستی‌اش با «محمود موسوی» را مایه افتخار می‌دانست، گفت: او سال ۱۳۷۲ کتاب «توس شهر خفته» را به چاپ رساند. موسوی علاوه‌بر کارهای میدانی و پژوهشی، در تاریخ هنر مخصوصاً شناخت اشیا و تاریخ گذاری روی سفال نیز تبحر کافی دارد.
کوثری از برگزاری نخستین گردهمایی باستان‌شناسی ایران پس از انقلاب به دبیری محمود موسوی و مدیریت او با حمایت مرحوم شیرازی به عنوان یکی از افتخارات مشترک دوستی‌شان یاد کرد.
یحیی کوثری
مهرداد ملک‌زاده - باستان‌شناس – نیز حضور دکتر «محمود موسوی» در حوزه باستان‌شناسی ایران را یک معجزه دانست و گفت: از ۲۰ سال پیش افتخار داشتم هم جهت و سایه به سایه محمود موسوی راه بروم. او پدر معنوی من است. درِ خانه آقای موسوی همیشه به روی عاشقان تاریخ و فرهنگ ایران باز است.
او با بیان اینکه افتخارش آن است که نخستین بار «محمود موسوی» کلنگ باستان‌شناسی را به دستان او داده، افزود: نخستین فصل کار میدانی را با وی تجربه کرده‌ام. حتی بزرگترین افتخارم این است که نحوه‌ی نوشتن در باستان‌شناسی را از وی آموختم.
ملک‌زاده با تأکید بر این که خود را فرزند چهارم محمود موسوی می‌داند، اظهار کرد:زبان نوشتاری باستان‌شناسی زبان و بیانی بسیار پیچیده و دشوار و تخصصی است. دیده‌ام کسانی که با باستان‌شناسی آشنایی چندانی ندارند، متن‌های آن را به دشواری می‌خوانند. متأسفانه تجربه‌های نوشتن نزد باستان‌شناسان ایرانی به زبان فارسی بسیار کم است، اما آقای موسوی خلاف این قاعده است، او نثری شگفت‌انگیز دارد و توانایی‌اش در ترکیب‌بندی کلمات در حوزه‌ی باستان‌شناسی آنقدر زیباست که به راحتی می‌توان آن را فهمید.
او اضافه کرد: باستان‌شناسی دانش دشوار، سنگین و سخت همراه عرق ریزان جسم است که علاوه بر بهره‌گیری از بیل و کلنگ و فرغون پس از پایان کاوش عرق‌ریزان ذهن را نیز به همراه دارد چرا که آنچه یافت شده را باید بنویسید و برایش گزاره علمی تولید کنید.
این استاد دانشگاه بیان کرد: کتاب « توس ، شهر خفته در تاریخ» محمود موسوی علاوه بر نام پر مسمای آن متنی سراسر زیبا و خوش خوان و دوست داشتنی است. بار دیگر تأکید می‌کنم این معجزه است و ای کاش بتوانیم با شاگردی کردن در این مکتب متن‌های زیادی در حوزه‌ی باستان‌شناسی تولید کنیم.
این باستان‌شناس تصریح کرد: باستان‌شناسی یک دانش است که هرکسی به آن توجه نمی‌کند. برخی افراد را باستان‌شناس «حجر تا قجر» می‌نامند. نسل‌های قدیمی‌تر باستان‌شناسی برعکس نسل‌های در حال رشد که به گونه‌ای تخصصی به این حوزه نگاه می‌کنند، از سر اجبار مانند یک آچارفرانسه از همه موضوعات این حوزه اطلاع پیدا می‌کردند. اکنون آن‌ها را می‌توانیم باستان‌شناسان حجر تا قجر بنامیم.
ملک زاده با تأکید بر این که با توجه به انتشارت محمود موسوی او یک متخصص باستان‌شناسی دوران اسلامی است، گفت: صد البته که آگاهی ایشان در دوره پیش از تاریخ و دوران تاریخی نیز حرفه‌ای، عمیق و ارزشمند است اما تخصص استاد، باستان‌شناسی دوران اسلامی است. این را در لا به لای کتاب آکنده از باستان‌شناسی دوران اسلامی خراسان ایشان می‌بینید.
او اضافه کرد:متأسفانه به این بخش از تاریخ کم لطفی‌های زیادی شده است. هرچند به نظر می‌رسد با توجه به موقعیت کنونی‌مان در دوره‌ی اسلامی، همه توجه‌ها به این سمت است، اما متاسفانه کاملا خلاف آن روی داده و توجه چندانی به این بخش از تاریخ نمی‌شود.
او ادامه داد: کارهای فراوانی در مورد باستان شناسی اسلامی صورت نگرفته تا بدان جا که خیلی از اهل فن معتقدند دکترای باستان‌شناسی دوره اسلامی چیزی جز تاریخ هنر و معماری دوران اسلامی نیست. در حالی که ما می‌توانیم و می‌باید باستان شناسی دوران اسلامی داشته باشیم.
ملک زاده تصریح کرد: شرح یک کاوش و ریزش و نهشته‌ها هم می‌تواند خوش خوان باشد و هم همراه با ظرایف علمی باشد که در کتاب « توس ، شهر خفته در تاریخ» و مقاله « شهر حریره » محمود موسوی این ظرایف قابل رویت است.
او در پایان درباره انجمن علمی باستان‌شناسی ایران اظهار کرد: انجمن علمی باستان‌شناسی ایران حرکت می‌کند و با همه ناملایمات موجود در مسیرش به پیش می‌رود، اما در این میان یکی از مهمترین اقداماتش را می‌توان ایجاد نشان دکتر «عزت‌الله نگهبان» و برگزاری بزرگداشت برای چهره‌های درخشان حوزه باستان‌شناسی دانست.
کامیار عبدی یکی دیگر از سخنرانان که سال ۱۳۶۷ نخستین تجربه‌ی حضورش با محمود موسوی را در سازمان باستان‌شناسی داشته است، درباره شخصیت این پیشکسوت باستان‌شناسی توضیح داد: از آن زمان تاکنون هیچ چیز جز مهربانی، خوش‌رویی، دوستی و صداقت از وی ندیده‌ام. فرا گرفتن حفاری در باستان‌شناسی را مدیون آقای موسوی و آقای چگینی هستم. آقای موسوی راه پر و بال دادن به جوان‌ها را می‌دانست و با این قضیه به راحتی برخورد می‌کرد.
کامیار عبدی
او باذکر خاطره‌ای درباره حفاری گفت: برای نخستین بار آقای موسوی با متانت و مهربانی خاصی من را به سمت تپه‌ای هدایت کرد تا گمانه زنی کنم، هرچند پس از کلی تلاش برای کندن زمین به شکل مثلث و لوزی و دایره و... به چیزی هم برنخوردم اما این ملاحت استاد را نشان می‌داد که برای این که ذوق یک دانشجوی جوان تازه کار خشک نشود هم اجازه گمانه زنی دادند و هم در عین حال ما را به خاک بازی مشغول کردند.
عبدی نیز با تأکید بر این که متون باستان‌شناسی ایران سلیس نیست، افزود: محمود موسوی علاوه بر حسن اخلاق و داشتن نثر خوب، شاعر هم هست. امیدوارم تا فرصت فراهم است یک کتاب از ایشان درباره « تاریخ باستان‌شناسی ایران» منتشر شود. عده زیادی می‌توانستند مدعی نوشتن این کتاب باشند اما برای مدخل باستان‌شناسی دانش‌نامه بزرگ اسلامی هم ایشان یک مقاله جامع و مفصل نوشتند که برای نسل جوان لازم است که حتما آن را بخوانند.
این باستان‌شناس افزود: هر کدام از دانشجویانی که وارد گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران می‌شوند، با خواندن کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» نوشته «رومن گریشمن» دچار نخوت و خودبزرگ‌بینی می‌شوند، در حالی که این احساس هیچ‌گاه در آقای موسوی ایجاد نشد و ایشان همیشه افتاده حال و فروتن بودند و با صداقت و مهربانی داشته‌های خود را از دیگران دریغ نکردند.
او در پایان گفت: از موسوی بزرگ دو «باستان‌شناس‌دوست» یعنی پسرانش را می‌شناسیم که یکی به نام «علی» در آمریکا امید باستان‌شناسی ایران است و کتاب «تخت جمشید»ش مورد استقبال قرار گرفته و تقدیر شده و پسر دیگر« مهدی» در فرانسه در حال تحصیل است، که همگی به آن‌ها امیدواریم. برای « محمد» هم هرچند در حوزه باستان‌شناسی فعال نیست آرزوی پیروزی و سرفرازی دارم.
عکس: سید فرزاد حسینی
کد خبر: 75484
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdchkknq.23nm6dftt2.html
هنر نیوز
http://www.honarnews.com