هنر نیوز - پایبندی به پیمان با آبادانی مترادف می‌شود

نیاکانمان در هنگام زایش فرزندان‌شان به نام نوزاد درخت سروی می‌کاشتند تا سرو آزاد و فرزندان‌شان با هم بزرگ شوند و زندگی سبز و سرنوشتی روشن داشته باشد.

(هفت): از شمارگان سپند ایرانی بوده و بر آمده از ۷ سَکرنه(کُره) پوینده ی (متحرک) آسمانی خورشید، ماه، تیر (عطارد) ناهید (زهره) بهرام (مریخ) کیوان (زحل) و هُرمزد (مشتری) است. که نخستین بار، ایرانیان آن ها را در میان اَختران آسمان باز شناختند. این شماره، جایگاه بلندی در فرهنگ ایرانی داشته و از آن میان، ایرانیان هفت روز هفته را بر پایه ی آن ۷ سَکرنه (کُره) آسمانی پی نهاده و نام آن‌ها را بر روزهای هفته نهادند. برترین روزها «روز مهر» بود که «خورشید= روز خور» نامیده شد. این روز نیز به همراه آیین مهر ایرانی به اروپا رفت و Sunday (روز خورشید= یک شنبه) نام گرفت و همان گونه که می دانیم اینک روز نیایش ایشان در کلیساها همین روز است. (نمونه‌های دیگر، Monday= روز ماه = دوشنبه) ، ... wednesday= روز تیر= چهارشنبه، suturday= روز کیوان= شنبه) و…

هم چنین شماره‌ی ۱۲ که در فرهنگ ایرانی گرامی داشته شده و برای نمونه می توان ۱۲ گل برگ گل‌های نیلوفر آبی در سنگ نگاره‌های پارسه و نیز بخش کردن سال به ۱۲ ماه و هم چنین شماره ۱۲ چهر اَختر (صورت فلکی) در دانش ستاره شناسی ایرانیان نام برد که باختری‌ها آن را برگردان کرده و همان ۱۲ حواری؟ در آیین عیسویان است.

پیروان مانی ایرانی که به هنگام شاهنشاهی شاپور یکم ساسانی می‌زیست، پرستش‌گاه‌هایی بر پا ساخته بودند که (نگارستان) نامیده می‌شد و بر دیواره‌های آن، نگاره‌هایی از آفرینش و آغاز جهان به چشم می‌خورد. همچنین سازی ایرانی به نام اوروک که سازی بادی بود. به هنگام نیایش در آن جا نواخته می‌شد. و این نمادها را نیز می‌توان امروزه در نگارگری‌های دیوار و شیشه‌ی کلیساها به چشم دید. ساز اُرگ نیز برگرفته از همان ساز بادی ایرانی است که امروزه به هنگام نیایش در کلیساها نواخته می‌شود.

عشاء ربانی- ناقوس کلیسا- غسل تعمید- رنگ و فرم لباس کشیش‌ها و کلاهی که روی سر می‌گذارند و رَدایی که در سال نو میلادی به رنگ ارغوانی می‌پوشند همگی برگرفته از آیین مهر است.

در آغاز سده چهارم میلادی بیش از ۳۰۰ پرستش‌گاه میترا در ایتالیا وجود داشت و این آیین توسط لژیونرهای رومی به سرزمین‌های زیر نفوذ آن امپراتوری از جمله، آلمان، اتریش و انگلستان انتقال یافت. رومیان نیز مهم‌ترین جشن خود را (سُل ناتالیس انویکتوس= میلاد خورشید شکست ناپذیر) نامیدند و گرامی می‌داشتند.

پیشینه آیین مهر: در هزاره‌های دور، مردمانی که در طبیعت زندگی می‌کردند بر اثر مشاهده خورشید و ماه و ستارگان و تجربه تغییرات طبیعی فصول و کوتاهی و بلندی روز و شب، فعالیت‌های روزانه خود را بر بنیان این پدیده‌های طبیعی و دگرگونی‌های آن‌ها تنظیم می‌کردند و از آن ها بهره های فراوان می‌بردند. تا این که اندازه‌گیری دقیقی را برآورد کردند و گاه‌شماری را بنیاد گذارند (و به گفته: فریدون جنیدی، جشن شب چله، جشن بزرگ داشت علم است).

سپس مردمان با اندیشیدن و ژرف نگری در بزرگ ترین منشاء نور مادی (خورشید) و شناخت اثرات زندگی بخش پرتوهای آن (مهر) به شناخت بزرگ ترین منشاء نور مینُوی (پروردگار = خداوند) دست یافتند. آن گاه مهر مینوی خداوند را ستودند و کوشیدند تا این صفت خداوندی را که به معنای صلح و دوستی، محبت و پیمان‌داری و میانه‌روی است در نهاد خود نیز پرورش دهند.

مهر، در زبان سنسکریت (Mitra)، در اوستایی (Mithra)، در زبان پهلوی (Mitr) و در پارس امروزی Mitra یا Mehr گفته می شود. مهر در زبان های سنسکریت و اوستایی به معنای پیمان و همبستگی و پیوستگی دو یا چندین تن است. مهر در زبان پارسی نیز، محبت و دوستی، آشتی و پیمان معنا می دهد. بر این پایه در فرهنگ ایران «مهر» دشمن دروغ و دروغ گوست. چون نمی توان از انسان بدکردار و دروغ گفتار انتظار داشت که پایبند به پیمان باشد و کسی می‌تواند به پیمان خود وفادار باشد که گوهر راستی را برگزیده باشد. اگر مهر را عینی‌تر کرده و پوشش زمینی بدهیم، پایداری هستی و گسترش نیکی محض را در آن جلوه گر خواهیم یافت. مهر جلوه ای از پیمان انسان با انسان، پیمان انسان با محیط اجتماعی و طبیعی و مسولیت‌پذیری برای نگاه بانی از خانواده، شهر و کشور است. در یک نگاه ژرف‌تر انسان پایبند به پیمان، پرچمدار و نگهبان هستی خواهد بود. بنابراین پایبندی به پیمان با آبادانی مترادف می‌شود و پیمان‌شکنی با ویرانی و ظلمت هم معنا می‌گردد. بر پایه این دیدگاه، نظام کیهانی نیز بر مدار نظم و هنجاری (اَشا) می‌چرخد که نمودی از اصل پیمان و نگهداشت آن است.

پیروان آیین مهر به نشانه پیمان دوستی حلقه مهر را بر انگشتان یکدیگر می‌نشاندند و این نماد زیبا امروز در جوامع بشری به شکل حلقه زناشویی به هنگام پیوند و پیمان زناشویی بین دو تن جوان تبادل می‌شود. که در سراسر جهان وجود دارد.

هنوز بسیاری از باورهای مهری به صورت‌های گوناگون و سنت‌های مردم ایران روایی دارد. مانند: آب پشت سرمسافر ریختن، شمع در شادی‌ها و سوگواری‌ها روشن کردن و …

(سرو) درختی است همیشه سبز که در فرهنگ ایرانی از جایگاه ویژه و والایی برخوردار است. برای نمونه سروا بر کوه (که پیشینه ۶۰۰۰ هزار ساله دارد) و یا «سرو سپند کاشمر» که به دست اشوزرتشت کاشته شد و به فرمان معتصم عباسی بریده شد و آن را سوار بر ۴۰ شتر به سامرا بردند. اما ایرانیان به یاد بود آن (سرو کاشمر) «بُته جِقه» را که نگاره‌ی سروی خمیده است، بر روی تار و پود قالی و دیگر بافته‌های سرزمین خویش جاودان نمودند. ایرانیان در شب چله و هنگامی که سرما همه جا را فرا گرفته، شاخه‌ای از درخت سرو را با خود به خانه برده و آذین می‌بستند تا نمادی از سبزی و تازگی در خانه‌شان باشد. اینک این آیین شور بختانه نزد ما به فراموشی سپرده شده است. و این باور زیبای ایرانی به هم راه آیین مهر به باختر زمین رفت و از آن جا که درخت (سرو) بومی ایران است (نمونه‌ی آن در پارسه = تخت جمشید فراوان یافت می‌شود) بنابراین باختریان شاخه‌ای از درخت کاج را در آن شب آذین بستند. در سده هجدهم کشیشی آلمانی دوباره آن را فراگیر نمود و گسترش داد.

نیاکانمان در هنگام زایش فرزندان‌شان به جای قربانی کردن (که در یونان و مصر و ... رسم بود) به نام نوزاد درخت سروی می‌کاشتند تا سرو آزاد و فرزندان‌شان با هم بزرگ شوند و زندگی سبز و سرنوشتی روشن داشته باشد.

یکی بخرام در بستان که سرو روان بینی/ دلت بگرفت در خانه برون آ تا جهان بینی (خاقانی)
سرو چمان من چرا میل چمن نمی‌کند/ همدم گل نمی شود یاد سمن نمی کند (حافظ بزرگ)
گرت زدست برآید چو نخل باش کریم/ ورت زدست نیاید چو سرو باش آزاد (سعدی)
سرو شو از بند خود آزاد باش/ شمع شو از خوردن خود شاد باش (نظامی)

یاری نامه ها: مهرداد ایران مهر ،دکتر تورج دریایی ،ایران نامه،سیاوش آریا