وحيد استرون: در زمان قاجار و  به دلیل قرار داد ترکمانچای و جدا شدن مناطقی مانند جمهوری آذربایجان، قفقاز و دیگر مناطق آذری نشین آنها در جمهوری آذربایجان دیگر هنرنمایی کردند و هنر اصیل ایرانی با جدا شدن مرزها از فرهنگ ایرانی جدا نشد. البته نمی توان نقش عاشیق های ترکیه وترکمنستان را در پیشبرد این هنر بومی واصیل نا دیده گرفت.عاشیق‌های وارث یکی از غنی‌ترین بخش‌های ادبیات و فرهنگ شفاهی آسیا هستند. سنت عاشیق‌ها در فرهنگ آناتولی، جمهوری آذربایجان و ایران است و منشاء آن در باورهای مردم ترک زبان می‌باشد. برخی از کارشناسان معتقدند که فرهنگ عاشیقی یادگار شاه اسماعیل صفوی در فرهنگ آذری است. دربار شاه اسماعیل، محل پرورش عاشیق‌ها بوده و «عاشیق قربانی» اولین عاشیقی بود که در این دربار فعالیت می‌کرد. آنان خنیاگرانی بودند که مردم از هرجهت تأییدشان می‌کردند.
با این حال عاشیق‌ها در فرهنگ آذری ایران جایگاه ویژه‌ای به‌دلیل نقش آن‌ها در انتقال فرهنگ و ادبیات شفاهی بسیار مهم است. عاشیق در گذشته نقش بسیار بااهمیتی در فرهنگ آذری داشته‌است. در گذشته عاشیق ها را ، «اوزان» نام دادند وبه دلیل تکاملی این هنر اوزان ها جای خود را به عاشیق ها داده اند.
شايد به جرات بتوان گفت در فرهنگ شهرهاي آذري زبان آذربايجان شرقي،آذربايجان غربي واردبيل، نقش مهم عاشيق‌ها در جامعه فراتر از يك نوازنده و خواننده دانست. اين افراد در نظر مردم اين استان‌ها ميراث داران اصالت اجدادشان هستند كه با ديد فرهنگي به آنها نگريسته مي‌شود. مرتبه يك عاشيق در اين مناطق آنقدر بالاست كه گاهي از آنها براي ميانجي‌گري در برطرف شدن مشكلات خانوادگي و حتي روستايي دعوت مي‌كنند. اما مشكلات اين قشرهنرمند در جامعه باعث شده كه حضور آنها در شهرها كم رنگ شود، مشكلاتي از قبيل معيشت و كسب و كار و هزينه‌هاي روزمره نگراني‌هايي ايجاد كرده كه شايد به زودي ديگر خبري ازآنها نباشد.
عاشيق‌هاي بزرگ آذری هم ادبيات را خوب مي‌دانستند و هم به خوبي شعرو داستان سرايي مي‌كردند، آنها آهنگسازان و نوازنده‌هاي برجسته بودند و از خوانندگان موفق بودند. عاشيق‌هاي آذربايجان خنياگراني هستند كه جايگاه آنها در ميان مردم آذربايجان همواره بالا بوده است. عاشیق ها را می توان روايتگران داستان‌هاي حماسي و عاشقانه و به نوعي نماد فرهنگ شهرهاي آذربايجان واردبيل هستند. در اين استان‌ها هر چند كه نفوذ موسيقي‌هاي ديگر وجود داشته باشد، اما هيچ‌كدام جاي اين نوع فرهنگ اصيل و بومي را نمي‌گيرد. این هنرمندان اصیل وبومی در شرايط امروزي مشكلات خود را دارند و تنها راه معيشت آنها در مراسم عروسي‌هايي است كه در روستاها و شهرهاي استان به صورت سنتي برگزار مي‌شود. بسيار كم هستند عاشيق‌هايي كه با هزينه‌هايي كه از بيمه اداره فرهنگ وارشاد اسلامي به آنها داده مي‌شود، مي‌توانند خرج و مخارج زندگي شان را تامين كنند و اغلب آنها اگر شغلي ديگر نداشته باشند به شدت نيازمند كمك و توجهات مسئولان دولتي هستند.
عاشيق‌ها به غير از هنر نمايي، نماد شادابي جامعه هستند و امروز جامعه ما بيش از هر چيز به شادماني از نوع شادي اصولي و وزين عاشيق‌لار نيازمند است. عاشيق‌ها در روستا‌ها كه نماد فرهنگي كوچك‌تري از شهر است به جاي ريش سفيدها كارهاي عرفي ديني و محلي را انجام مي‌دهند و در حل مشكلات مردم تلاش دارند. از همين جا مي‌توان نتيجه گرفت كه آنها آنقدر درجه شان بالاست كه مورد قبول مردم هستند، اما متاسفانه ما شاهديم كه گاهي به اين افراد كم لطفي مي‌شود. با این حال رسانه‌ها مانند راديو و تلويزيون استاني، دانشگاه‌ها و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مي‌تواند نقش مهمي را در ماندگاري اين مردم ايفا كند.اگر ما براي يك مراسم آموزش و پرورش از يك عاشيق جوان استفاده كنيم چه اشكالي دارد؟ همين امر مي‌تواند باعث پيشرفت هر چه بيشتر او باشد كه ما در جشنواره عاشيق‌لار در كنار تجليل از بزرگان به اين مهم اهميت داديم.
در پايان بايد گفت عاشيق‌لار باعث شادابي و شور و نشاط جامعه هستند و نمي‌توان تصور كرد كه بدون حضور آنها موسيقي و فرهنگ آذري به چه سمتي خواهد رفت. پس متوليان فرهنگي با نگاه به معيشت و آينده آنها زمينه‌ساز ورود جوانان به اين هنر اصيل و بومي باشند، هر زمان ما در استان‌هاي آذري زبان شور و نشاط را شاهد باشيم، زمينه‌ساز توسعه وبالا بردن راندمان كاري مردم كوچه وبازار است.

هنر نیوز