گزارش هنرنیوز از هفتمین مجمع بین المللی استادان زبان و ادبیات فارسی؛
وزیر ارشاد: مسئولین باید به جاذبه و نقش کلیدی زبان و ادبیات فارسی واقف باشند
28 دی 1389 ساعت 11:57
سيدمحمد حسيني وزير محترم فرهنگ و ارشاد اسلامي در هفتمین مجمع بین المللی استادان زبان و ادبیات فارسی گفت: مسئولین باید به جاذبه و نقش کلیدی زبان و ادبیات فارسی واقف باشند.
حسيني وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در هفتمين مجمع بين المللي استادان زبان و ادبيات فارسي که صبح امروز در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد سخنراني كرد.
به گزارش خبرنگار ادبی هنرنیوز حسینی ضمن اشاره به فراز و فرود های دیرین شعر فارسی از دیرباز تا امروز گفت: زبان فارسي امروزين ما آميزه‌اي از فارسي ميانه يا پهلوي ساساني، با وام واژه‌هاي بسيار تا بيش از 50 درصد از عربي است. اين زبان را با انتساب به دربار پادشاهان ساساني که تيسفون بود، «دري» ناميدند.
وی در تشریح پیوندهای زبان فارسی و عربی افزود: پس از سقوط سلسله ساساني به دست مسلمانان صدر اول در دهه‌هاي اول ظهور اسلام و رو به ضعف نهادن آيين زرتشتي، زبان دري پديد آمد. اين زبان ابتدا زبان گفتار بود و در خراسان بزرگ رشد يافت و سپس با آميزش با لهجه‌هاي متفاوت بويژه لهجه‌هاي جنوب و جنوب غربي ايران شکل گرفت و «فارسي» (منسوب به فارس) ناميده شد. در سده‌هاي اوليه اسلامي که زبان عربي زبان علمي سراسر جهان بود، در ايران هم اهل علم آثار خود را به عربي نوشتند، تا رفته رفته زبان دري با دريافت وام‌واژه‌ها يا لغات دخيل بسيار از عربي توانست از زبان شفاهي، بصورت زبان نوشتاري درآيد. آنچه از روزگار نخستين زبان فارسي دري بجاي مانده عمدتاً در لابه‌لاي کتاب‌هاي عربي است، و از قرن سوم و بيشتر از آن در قرن چهارم هجري است که آثار مستقل نظم و نثر فارسي دري پديد آمده است.
حسینی زبان فارسي را پشتوانه 12 قرن ادب نظم و نثر مکتوب دانست و اظهار داشت: در ميان حدوداً چهار هزار زبان و لهجه که امروزه در جهان هست، زبان فارسی نقش و اهميت کم‌نظيري دارد؛ زبانشناسان آن را دومين زبان از نظر آسان‌آموزي شناخته‌اند، ازسوي ديگر موقعيت تمدن اسلامي و فرهنگ ايران اسلامي و انقلابي، جاذبه آموختن زبان فارسي را دوچندان کرده است، امروزه در اغلب دانشگاه‌هاي بزرگ در سراسر جهان رشته زبان و ادب فارسي داير است و اين علاوه بر مراکز ايرانشناسي و اسلام‌شناسي است.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با تأسي به رهبر فرزانه و خردورز انقلاب اسلامي حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، مسئولان دولت را موظف به شناخت جاذبه و نقش کليدي زبان و ادب فارسي دانست وتصریح کرد: به مدد رايزني‌ها و خانه‌هاي فرهنگ که در اغلب کشورهاي جهان داير است. با مراکز ايرانشناسي يا دانشگاههايي که گروه يا رشته زبان فارسي دارند، نقش تاريخي و فرهنگي خود را ايفا مي‌کنند، اگر اهميت زبان‌هاي بشري را به داشته‌ها و ذخائر فرهنگي آن بدانيم، زبان و ادب فارسي جايگاه بي‌همتايي دارد و با دوازده قرن ميراث مکتوب، دومين زبان جهان اسلام است.
وی ضمن اشاره به واژگان فارسی قرآن کريمگفت: بيش از 50 واژه فارسي در قرآن وجود دارد، براي شرح و تفصيل اين مسئله مي‌توان به کتاب نو کلاسيک «واژه‌هاي دخيل در قرآن مجيد» نوشته آرتور جفري ترجمه دکتر فريدون بدره‌اي و منابع ديگر از جمله دانشنامه‌هاي قرآن (به انگليسي و فارسي) مراجعه کرد، قدمت و تاريخ زبان فارسي دري، هم‌اندازه تاريخ اسلام است. يک نشانه واقعي به نقل منابع معتبر عربي و فارسي کهن اين است که سلمان فارسي صحابي جليل‌القدر، سوره فاتحه را به درخواست ايرانيان، به فارسي ترجمه کرد و حضرت رسول اکرم (ص) اين مسئله را روا دانستند. او «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحيم» را «به نام يزدان بخشاينده بخشايند» ترجمه کرده بود، نيز در کتاب «تکوين زبان فارسي» نوشته دکتر علي اشرف صادقي به نقل از منابع قرن سوم‌هجري، چند عبارت فارسي که حضرت پيامبر (ص) به صحابه فرموده‌اند نقل شده است
وی افزود: ايرانشناسان غرب هم معترف‌اند، شعر و ادب فارسي در ميان «ادبيات» جهاني، مقامي رفيع و منيع دارد. همين است که از قرن شانزدهم ميلادي يعني با پاگرفتن رنسانس، صدها اثر از آثار ادبي، اخلاقي و عرفاني – به ويژه آثار منظوم – فارسي به مهمترين زبان‌هاي اروپايي، به‌ويژه فرانسوي، انگليسي و آلماني و دهها زبان ديگر، و نيز زبان ترکي استانبولي و ايتاليايي ترجمه شده است.
حسینی به پژوهش های غربیان اشاره نمود و گفت: پژواک ترجمه فيتز جرالد از «رباعيات خيام» از فارسي به انگليسي از قرن نوزدهم تاکنون شنيده مي‌شود و ترجمه‌هاي اين اثر همچنان ادامه دارد، شاهنامه‌پژوهي و ترجمه کامل شاهنامه يا ترجمه منتخب‌هايي از آن به اغلب زبان‌هاي اروپايي انجام گرفته: ازجمله به زبان انگليسي (چندکوشش) و آلماني و فرانسه (چند کوشش) و ترجمه منظوم به ايتاليايي، و نيز دانمارکي. به عربي در قرن هفتم هجري به همت بُنداري ترجمه شده است. نيز به گجراتي و ترکي عثماني برگردانده شده است. براي ملاحظه مهمترين کوشش‌ها در اين زمينه بهتر است به «کتابشناسي فردوسي» تأليف ارزشمند استاد ايرج افشار مراجعه شود.
وزیر ارشاد ادامه داد: گلستان و بوستان سعدي نيز ترجمه‌هاي بسياري دارد. براي تنوع به نکته‌اي از نفوذ انديشه سعدي و داستان‌هاي نغز کوتاهش در ادب انگليسي مي‌توان به موردي اشاره کرد و آن، اين است که ارنست همينگ‌وي، داستان‌نويس شهير معاصر آمريکايي در نوشتن شاهکارش «پيرمرد و دريا» - که در حدود ده ترجمه به زبان فارسي دارد – از اين دو بيت سعدي الهام گرفته است :
شد غلامي که آب جو آرد // آب جو آمد و غلام ببرد
دام هر بار ماهي آوردي // ماهي اين بار رفت و دام ببرد
وی مولانا جلال‌الدين محمد بلخي که در ايران به مولوي و در غرب مورد علاقه ایرانشناسان دانست و بیان داشت: نيکلسون، استاد دانشگاه کمبريج، هم «مثنوي» را به علمي‌ترين وجه در زبان اصلي فارسي تصحيح کرده، هم آن را تماماً به انگليسي ترجمه کرده، و هم شرح و تفسيري مفصل به انگليسي بر آن نوشته، که در سال‌هاي اخير به همت آقاي حسن لاهوتي، به فارسي برگردانده و در 6 دفتر چاپ شده و عنوان کتاب سال هم گرفته است، در دوره جديد که توجه غربيان به فرهنگ شرق – اعم از خاور دور و خاورميانه – بالا گرفت و نهضت فکري و عرفاني و فرهنگي به نام روزگار نو New Age پديد آمد، توجه به مولانا هم اوج تازه‌اي يافت. چنانکه ترجمه اقتباس‌گونه بعضي از غزليات مولانا معروف به غزليات شمس، بسيار مردم‌پسند واقع شد و شمارگان يک ميليون نسخه پيدا کرد.
حسینی با بیان تعلیقات و توضیحات بر دیوان حافظ گفت: کل ديوان حافظ بارها به بسياري از زبان‌ها ترجمه شده، ترجمه انگليسي ويلبرفورس کلارک و ترجمه پيتر ايوري مشهور در بازار کتاب در ايران و خارج موجود است، ترجمه پروفسور شارل هانري دو فوشه کور از کل ديوان حافظ به فرانسه، همراه با تعليقات و توضيحات روشنگر در سال‌هاي اخير انجام گرفته و عنوان کتاب سال جهاني جمهوري اسلامي ايران را يافته است، درباره ترجمه‌هاي ديگر حافظ مي‌توان به «کتابشناسي حافظ» تدوين دکتر مهرداد نيکنام مراجعه کرد.
او درباره ادبیات معاصر چنین گفت: از آثار داستاني و غيرداستاني نويسندگان بزرگ معاصر ايران ازجمله آثار شادروان جلال آل‌احمد و هوشنگ مرادي کرماني و ديگران هم ترجمه‌هاي بسياري در دست هست و شايسته است که با حمايت «خانه کتاب» و «مرکز نهضت ترجمه»، کتابنامه کاملي از کل آنها تدوين شود.
وزیر فرهنگ ارشاد صحبت خود را با شعری چنین خاتمه داد:
دوستان چندي بگويم از زبان فارسي// گرچه هر آگاه داند داستان فارسي
شرق و غرب عالمي زير نگين اين زبان// خود جهان ديگري باشد جهان فارسي
در سمرقند و بخارا مي‌وزد همچون بهار// عطر انسان‌پرور بي‌ترجمان فارسي
بس حکيمان جهان آموختندي اين زبان // رفته تا اوج فلک با نردبان فارسي
کد خبر: 22699
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdchw-ni.23niwdftt2.html