هنر نیوز - «طوفان شن» هنوز از شاخص‌ترین آثار هنری با موضوع واقعه طبس است

«طوفان شن» هنوز از شاخص‌ترین آثار هنری با موضوع واقعه طبس است

فردا سالروز معجزه‌ای است که سال 59 در صحرای طبس رخ داد.
در حاشیه و متن این رخداد و معجزه‌ی بزرگ؛ سخن‌های بسیاری گفته شده؛ اما آنگونه که شایسته‌ی این اتفاق بوده آثاری تولید نشده است. البته طبیعی است که پرداختن به چنین اتفاقاتی، در آثار هنری نیاز به برخورد مستقیم هنرمند با واقعه دارد و اینکه او بتواند به درستی و با مشاهدات میدانی مواردی را به ذهن سپرده تا با احساسی سرشار آن را بیامیزد و نگاه خود به واقعه را با زبان هنر بیان کند. در میان آثاری اندک آثاری که به این موضوع پرداخته شده می‌توان به فیلم «طوفان شن» به کارگردانی جواد شمقدری اشاره کرد. سال گذشته جواد شمقدری در یکی از برنامه‌های تلویزیونی تحت عنوان «یک فیلم یک تجربه» به بخشی از مصائب ساخت چنین اثری اشاره کرد. وی در بخشی از حرف‌هایش با اشاره به مشکل بودن جمع‌آوری اطلاعات در این موضوع گفته بود: «اتفاق «طوفان طبس» در سال 59 اتفاق رخ داده بود و حالا سال 74 بود. مدت زیادی از آن گذشته بود و برای رسیدن به منابع مستند کار دشواری را پیش رو داشتیم. در واقع حدود 6 ماه جمع‌آوري مطالب طول كشيد». اما این تنها مشکل کار نبود. شاید بخشی از مشکل کار این بود که چرا تا به حال کسی سراغ چنین موضوع مهمی نرفته است و همین پرسش ممکن است پیام آور این موضوع باشد که احتمالاً کار ساخت این اثر بسیار مشکل خواهد بود. شمقدری در اینباره هم به نکاتی اشاره کرده بود از جمله اینکه؛« اولين پرسش‌هايي كه در ذهنم پيش آمد اين بود كه چرا ديگران تا به حال به چنين موضوعي نپرداخته‌ و فيلمي نساخته بودند. پس از تحقيقات اوليه؛ مجموعه اطلاعات مي‌گفت؛ نمي‌شود اين فيلم را ساخت؛ من دوست داشتم این موضوع را به فیلم تبدیل کنم و انگار حسي هم به من مي‌گفت براي ساخت اين فيلم خدا كمك مي‌كند».
در هر حال این فیلم با تمام مشکلات ساخته شد و اتفاقاً با توجه به اینکه از نظر ابزار آلات نظامی اعم از هواپیما و هلی‌کوپتر؛ مشکلات لوکیشن؛ این اثر از استانداردهای آنروز سینمای ایران هم جلوتر رفت؛ اما مساله اصلی رسیدن به این مرحله است که فیلمسازی متعهد به این نتیجه‌ی عملی برسد که می‌خواهد فیلمی با موضوع واقعه طبس بسازد. در واقع اهمیت رسیدن به این نتیجه شاید مهمتر از ساخت اثر باشد. این مساله پیش نمی‌آید مگر بخش مدیریت فرهنگی هم در تمام این سال‌ها بستری را برای هنرمند متعهد ایجاد کند که او بتواند درباره آفرینش اینگونه آثار بدون دغدغه بیاندیشد. در واقع می‌باید از تمام مدیران فرهنگی پرسید که چرا با گذشت حدود سی و یک سال از چنین واقعه‌ای نه آثاری به صورت انبوه و یا بسیار شاخص و نه جشنواره‌ای با این موضوع برگزار شده است. مگر این واقعه؛ همان واقعه‌ای نبود که امام یزرگوار در آن سال‌ها به آن واکنش نشان داد. مگر فراموش کرده‌ایم که حضرت امام خمینی (ره) در بخشی از پیامی به ملت ایران و شکست آمریکایی‌ها در این واقعه فرمودند: « این مانور احمقانه به امر خدای قادر شکست خورد». و ادامه دادند: «ملت رزمنده ایران دخالت های نظامی آمریکا را شنیدند و عذرهای کارتر را شنیدند، اینجانب که کراراً گفته ام کارتر برای وصول به ریاست جمهوی حاضر است به هر جنایتی دست بزند و دنیا را به آتش بکشد شواهد آن یکی پس از دیگری ظاهر شده و می شود و اشتباه کارتر در آن است که گمان می کند با دست زدن به این مانورهای احمقانه می تواند ملت ایران را که برای آزادی و استقلال خویش و برای اسلام عزیز از هیچ فداکاری روی گردان نیست از راه خودش که راه خدا و انسانیت است منصرف کند، کارتر باز احساس نکرده با چه ملتی روبروست و با چه مکتبی بازی می کند. ملت ما ملت خون و مکتب ما جهاد است . کارتر باید بداند که ملت 35 میلیونی ما با مکتبی بزرگ شده اند که شهادت را سعادت و فخر می دانند و سرو جان را فدای مکتب خود می کنند».
به زعم نگارنده این رخداد که هم شکست نظامی و هم ایدتولوژیک آمریکا در ایران بود باید دستمایه‌ی آثار فراوانی می‌شد. ما در سینما به جز فیلم «طوفان شن»؛ اثر شاخص دیگری که مستقیماً به این موضوع پرداخته باشد نداریم؛ در حوزه‌ای دیگر هم همین اتفاق افتاده است. ما در هنرهای تجسمی اعم از نقاشی و هنرهای حجمی چه میزان این موضوع را در آثارمان آورده‌ایم. در ادبیات هم همینطور؛ کدام رمان برجسته؛ داستان خوبی در این حوزه به نگارش درآمده است که با تبلیغ مناسب به مخاطب ایران و جهان عرضه شود؟ به تازگی در خبرها خواندیم که همزمان با سي‌ويكمين سالروز شكست خفت‌بار آمريكا در صحراي طبس كتاب عكس «مأموريت شن‌ها» به همت بنياد حفظ آثار و نشر ارزش‌هاي دفاع مقدس يزد رونمايي مي‌شود. آیا این حرکات جزیره‌ای در کشور می‌تواند بازتاب این واقعه بزرگ باشد؟
در پاسخ باید گفت متاسفانه این تحرکات گاه به گاه فرهنگی هیچگاه حجم آن رخداد بزرگ را منعکس نخواهد کرد و باید برای چنین اتفاق بزرگی برنامه‌هایی بزرگ داشت و به دنیا عرضه کرد.