هنر نیوز - تبصره ۳۶ وجود ندارد/ تغییر واژه «ملزم » به «می‌تواند» / همه رسانه‌ها فراموش کنند

تبصره ۳۶ وجود ندارد/ تغییر واژه «ملزم » به «می‌تواند» / همه رسانه‌ها فراموش کنند

رییس سازمان میراث فرهنگی در طول یک ماه دوبار نظر خود را تغییر داد یکبار در اوایل اسفند اعلام کرد که تبصره ۳۶ در برنامه ششم توسعه همچنان محکم در جای خود حفظ می‌شود و برای آن استدلال هم داریم و بار دیگر در اواسط اسفند که اظهار کرد: کارنامه برخی شهرداری‌ها در واگذاری بناها منفی و غیر قابل قبول بوده است. بازهم تأکید می‌کنم تبصره ۳۶ وجود ندارد و همه رسانه‌ها آن را فراموش کنند.

به گزارش هنرنیوز؛ نخستین بار ۲۱ آذر ماه ۹۴ بود که متن کامل لایحه پیشنهادی برنامه ششم توسعه را که از سوی سازمان مدیریت به دولت ارائه شده بود رسانه‌ها منتشر کردند. ۲۹ آذر ماه نیز رسانه‌های تخصصی حوزه میراث از موضوع مطلع شدند و با بازنشر تبصره‌های مربوط به میراث فرهنگی شامل تبصره۳۵ ، ۳۶ و ۳۷ و البته ۳۹ به بررسی این پیش‌نویس پرداختند.

تبصره ۳۶

اما آنچه در نگاه نخست اهالی رسانه و به دنبال آن کارشناسان و متخصصان حوزه میراث فرهنگی را با دیدن این پیش‌نویس حیرت زده می‌کرد تبصره‌۳۶ بود. که در آن آمده بود: سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی موظف است اماکن تاریخی (به استثناء نفایس ملی)، در اختیار خود را به شهرداری‌های با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت برای بهره‌برداری واگذار نماید.
و البته در این راه گام را فراتر نهاده و بند ۳ ماده ۱۱۵ را که تأکید داشت آثار و بناهای تاریخی قابل فروش نیستند را نیز در بند ۲ تبصره ۳۶ حذف کرده بودند؟!!

این اقدام با واکنش صریح و گسترده کارشناسان و متخصصان حوزه میراث فرهنگی رو به رو شد چرا که کارنامه شهرداری‌ها در تخریب بافت‌های تاریخی گوناگون از جمله مشهد، قم ، اصفهان، شیراز، تهران، تبریز، کرمان، رشت ، اهواز، یزد و... نشان از آن داشت که دایه انتخابی برای بناهای تاریخی به زعم نظرات کارشناسی صلاحیت نگهداری این فرزند عزیز وطن را ندارد.

از سویی پیش از این در قانون برای واگذاری بناهای تاریخی غیرنفیس به بخش خصوصی، نهادها و سازمان‌ها از جمله شهرداری‌ها تأکید شده بود که این کار از طریق صندوق حفظ و احیا سازمان میراث فرهنگی و پس از تشخیص و تأیید کمیته‌های تخصصی میراث فرهنگی ‌امکان‌پذیر است بنابراین ضرورتی وجود نداشت که کلیه بناهای تاریخی به شهرداری‌ها واگذار شود.

اعتراض کارشناسان و مسوولان

هرچند ممکن است این تبصره شهرداری‌ها و اندک کارشناسان میراث فرهنگی که معتقد بودند بهتر است میراث فرهنگی صرفاً ناظر باشد را همراه خود داشت اما در مجموع بیشتر کارشناسان و متخصصان و مسوولان میراث فرهنگی با این تبصره به شدت مخالفت کردند. تا آنجا که این موضوع علاوه بر بررسی در رسانه‌ها و انتشار نظرات کارشناسان با صدور بیانیه‌های مخالفت از سوی جامعه باستان‌شناسی ایران و انجمن‌های فعال میراث فرهنگی همچنین نامه اعتراضی اساتید و گروه علمی باستان‌شناسی دانشگاه تهران رو به رو شد.

وقتی که «موظف» تبدیل به «مجاز» شد

پس از آن در تاریخ ۲۷ دی ماه با انتشار متن کامل لايحه احكام برنامه ششم توسعه كشور که این بار شامل ۳۱ ماده برای تقدیم آن به مجلس بود لفظ «موظف » است تبدیل به «مجاز » شد. همچنین هیچ تغییری نیز شامل بند ۳ ماده ۱۱۵ نشد و به این ترتیب پرونده این موضوع تا حدودی بسته شد.

استدلال سلطانی‌فر

اما چهارشنبه ۵ اسفند به ناگاه مسعود سلطانی‌فر – رییس سازمان میراث فرهنگی – در گفت و گویی با رسانه‌ها اعلام کرد: تبصره ۳۶ در برنامه ششم توسعه همچنان محکم در جای خود حفظ می‌شود و برای آن استدلال هم داریم و فکر می‌کنیم کاری که برای حفظ میراث فرهنگی کشور می‌شود کرد این است که اجازه ندهیم تا چند قرن دیگر آثار تاریخی مملکت تخریب شود.

سلطانی‌فر در پاسخ به این سوال که این بناهای تاریخی چگونه و با چه استدلالی به شهرداری‌ها واگذار می‌شود که سوابق طولانی در تخریب بافت تاریخی شهرهایی مثل یزد‌، شیراز‌، قزوین‌، تهران و اصفهان دارند؟ گفت: سعدالسلطنه‌ی قزوین و یا سردر باغ ملی را چه کسی بازسازی کرده است؟ ان‌شاء‌الله ما روی این بازسازی‌ها نظارت می‌کنیم.

وی همچنین در صحبتی غیرمنتظره اضافه کرد: مَثَل بعضی از دیدگاه‌هایی که دوستان به ظاهر دلسوزانه و عوام‌فریبی می‌کنند، این است؛ «نه خود خورد، نه کَس دهد، گَنده کند...»

سایه سنگین سیاست بر فرهنگ

سخنان سلطانی‌فر بار دیگر موج جدیدی را علیه تبصره ۳۶ به راه انداخت تا آنجا که کارشناسان در تماس‌های مختلف و با ارسال پیام به رسانه‌ها خواستار پاسخگویی به این نظر رییس سازمان میراث فرهنگی شدند اما از آنجا که این ایام متقارن با آغاز فعالیت‌های انتخاباتی بود اهالی رسانه تصمیم گرفتند هرگونه بررسی موضوع را موکول به اتمام انتخابات و حواشی آن کنند تا مبادا سایه سیاست بر میراث فرهنگی سنگینی کند و از نظرات کارشناسی برداشتی دیگر شود.

این در حالی بود که پس از صحبت‌های سلطانی فر به یکباره در ۱۳ اسفند استانداری قزوین اعلام کرد که متمایل است تا دولتخانه قزوین برای احیا، مرمت و بهره‌برداری به شهرداری واگذار شود؟! آن هم شهرداری قزوین که در کارنامه خود اصرار بر کشیدن خیابان انصاری شرقی در بافت تاریخی و احداث پارکینگ سعد‌السلطنه و... را دارد. از سویی دولتخانه قزوین چشم و چراغ آثار تاریخی این شهر محسوب می‌شود و بی‌گمان جزو نفایس ملی این شهر تاریخی به شمار می‌رود و چگونه امکان دارد نفایس یک شهر به شهرداری واگذار شود؟! برخی از کارشناسان معتقدند صحبت‌های اخیر سلطانی‌فر در این موضوع بی تأثیر نبوده است چرا که وی از بازار سعدالسلطنه به عنوان الگوی نمونه واگذاری مرمت به شهرداری‌ها یاد کرده است این درحالی است که کارشناسان و متخصصان مرمت نظری متفاوت داشته و مرمت و احیا این بازار را خالی از اشکال نمی‌بینند.

تبصره ۳۶ وجود ندارد

اما سرانجام سلطانی‌فر در حاشیه همایش باستان‌شناسان در روز ۱۶ اسفند در پاسخ به پرسش هنرنیوز در مورد صحبت‌های اخیر خود درباره تبصره ۳۶ و بازتاب منفی آن در محافل کارشناسی میراث فرهنگی در جمع خبرنگاران توضیح داد: تبصره ۳۶ وجود ندارد. اولاً احکامی که برای برنامه ششم باید در مجلس به تصویب برسد کلاً ۳۰ ماده است. دوم به موجب آنچه بنام تبصره ۳۶ در پیش‌نویس برنامه ششم توسعه شنیدید، سازمان میراث فرهنگی «ملزم» به واگذاری بناها به شهرداری‌ها شده بود اما به موجب آنچه در دولت برای ارسال به مجلس تصویب کردیم دیگر سازمان میراث فرهنگی «ملزم» نیست بلکه «می‌تواند» بناهای خود را به شهرداری هم واگذار کند و این جایگزینی واژه‌ها را در دولت تصویب کردیم .

سلطانی‌فراضافه کرد: واگذاری برخی بناهای تاریخی به شهرداری‌ها مانند سعدالسلطنه قزوین یا مشارکت شهرداری شیراز که اخیراً تفاهم‌نامه‌ای را درباره ۲۸ خانه برای مرمت و بهره‌برداری با آنها امضا کردیم، اقدام مثبتی بوده است اما کارنامه برخی شهرداری‌ها هم در واگذاری بناها منفی و غیر قابل قبول بوده است. بازهم تأکید می‌کنم تبصره ۳۶ وجود ندارد و همه رسانه‌ها آن را فراموش کنند.

الزامی در واگذاری بناها به شهرداری‌ها نیست

وی در ادامه گفت: متأسفانه رسانه‌ها در این زمینه مطالعه نمی‌کنند.

اهالی رسانه ‌نیز در پاسخ توضیح دادند که در طرح پیش‌نویس برنامه ششم با ۴۳ تبصره موضوع «ملزم شدن» سازمان میراث فرهنگی به واگذاری اماکن تاریخی به شهرداری‌ها در تبصره ۳۶ گنجانده شده بود و بعدها با تلاش رسانه‌ها و اعتراض گسترده کارشناسان و متخصصان و مسوولان سازمان میراث فرهنگی در متن کامل لايحه احكام برنامه ششم توسعه كشور که با ۳۱ ماده در پایگاه خبری مجلس شورای اسلامی منتشر شد درماده ۲۰ لایحه احکام لفظ «ملزم شدن» تغییر یافت. معاون رییس جمهور هم در ادامه و درپاسخ به اهالی رسانه بیان کرد: تأکید می‌کنم تبصره ۳۶ دیگر وجود ندارد و واژه«ملزم» نیز اصلاح شده است و هرجا که احساس کردیم یک تشکیلات، نهاد، سازمان، بخش خصوصی یا شهرداری توانایی لازم را دارا است، می‌توانیم یک بنا را برای مرمت، بازسازی و بهره‌برداری واگذار کنیم اما این بستگی به نظر سازمان میراث فرهنگی دارد و الزامی در این زمینه نیست.