برخي از بناهاي تجاري و اداري كه در سال هاي گذشته در اصفهان احداث شده اند با نگاه آينده نگر جانمايي و ساخته نشده اند. براي نمونه احداث ساختمان بزرگ دادگستري اصفهان در خيابان فرعي و باريك نيكبخت باعث شده است تا در ساعات روز، حجم ترافيك اين خيابان افزايش يافته و به واسطه كمبود محيط پاركينگ خودروها، مشكلات زيادي را براي اهالي منطقه ايجاد نمايد بطوري كه حتي اهالي خيابان هاي اطراف نيز از اين هياهوي هر روزه در رنج هستند.
البته افزون بر مشكلات ترافيكي، بايد موارد ديگري همچون حضور عريضه نويسان خياباني و ازدحام مردم گرفتاري كه از نقاط دور و نزديك به اين خيابان مي آيند و با حداقل امكانات استراحت و اقامت كوتاه مدت روبرو مي شوند، را هم به مسائل فوق افزود.
نمونه ديگر از جانمايي هايي نادرست، برج غول پيكر جهان نماست كه با زیربنای ۷۸۰۰۰ متر مربع داراي ۳۶۴ واحد تجاری، سه سالن سینما ، چهار گالری، ۱۲ مرکز صنایع دستی، هتلي با ۱۵۰ اتاق ، و شش رستوران است كه در محل كاروانسراي تاريخي تخريب شده تحديد (که به عنوان بخشی از مجموعه چهار باغ اصفهان در سال ۱۳۱۰ به شماره ۱۰۹ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده بود) و در حريم دولتخانه صفوي و در منظر تاریخی و فرهنگی میدان نقش جهان ساخته شد و افزون بر مخاطراتي كه به خاطر ارتفاعش براي ميدان نقش جهان ايجاد كرد با توجه به جانمايي نامناسب، درصورت فعال شدن همه بخش‌هايش، در عمل بار ترافيكي سرسام آوري را به اين منطقه تحميل خواهد نمود.

كمبود زير ساخت هاي فرهنگي
با وجود وعده هاي مكرر مسئولان، اصفهان هچنان از كمبود زير ساخت هاي فرهنگي همچون سالن همايش مناسب در سطح شهر جهت برگزاري برنامه هاي فرهنگي و كنسرت هاي موسيقي، سالن سينما و سالن تياتر در رنج است. البته مديريت زيرساخت هاي حاضر نيز به گونه اي است كه به خاطر محدوديت ها عملا امكان استفاده از همه پتانسيل هاي موجود فراهم نيست. 

كمبود سرانه فضاي سبز
در حال حاضر سرانه فضاي سبز شهر اصفهان در حدود ۲۳ مترمربع است كه اين شهر برای رسيدن به استاندارهای جهانی سرانه فضاي سبز راه زيادی را در پيش دارد و با توجه به آلودگي روزافزن هواي اصفهان، يكي از تدابير برای رسيدن به استاندارد جهانی، گسترش محيط سبز برون شهري با بستن كمربندی سبز دور شهر و جلوگيري از تخريب مناطق طبيعي حفاظت شده است.
همچنين بايد محيط هاي سبز طبيعي درون شهري همچون بيشه ناژوان كه به عنوان ريه هاي شهر عمل مي كنند به شدت تحت مراقبت قرار گيرند و از هرگونه ساخت و ساز مخرب زير عنوان باغ ويلا يا هر عنوان ديگر در آنجا جلوگيري شود. 

فرسايشي شدن پروژه هاي بزرگ 

هر گردشگري كه به اصفهان بيايد حتما گلدسته هاي بي تناسب و بي قواره مصلاي اصفهان را كه از هر گوشه شهر پيداست، خواهد ديد. 

مصلاي بزگ اصفهان كه در سال ۷۳ نخستين كلنگ آن زده شد با وجود هزينه هاي گزافي كه تاكنون صرف آن شده، همچنان چشم به راه اعتبارات ملي و كمك هاي مردمي است و بناي نيمه ساز آن به شدت در حال فرسودگي است. 

پروژه مصلای بزرگ اصفهان يكي از فرساينده ترين پروژه هايي هست كه طي اين سال ها در اصفهان در دست انجام است. این بنای ۱۷ ساله که قرار بود در پایتخت فرهنگ و تمدن ایران مانند گوهری بدرخشد اکنون دچار فرسودگی و زنگ‌زدگی شده و همچنان بر روی دست مسئولان مانده است و بجز يك هايپرماركت كه در بدترين جاي ممكن جانمايي شده است، هنوز مردم اصفهان چيزي از اين پروژه پرخرج نديده اند. 

بعد از گذشت تمام این سال‌ها، این مجموعه نه تنها آماده و پذیرای نمازگزاران نشده بلکه هر سال به مشکلات آن اضافه می شود. این در حالی است که اين طرح به عنوان یک مجتمع فرهنگی- مذهبی و مصلای بزرگ اصفهان در زمینی موقوفی به مساحت ۸۴ هزار مترمربع شکل گرفت. اما کم کم این ایده به یک طرح بزرگ چندمنظوره در قالب ۱۸ پروژه به مساحتی در حدود ۲۰۰ هزار مترمربع شامل مصلای اصفهان برای برگزاری نمازهای جماعت و همچنین طرح هایی چون کتابخانه، مجتمع تجاری، استخر دوقلوی زنانه و مردانه، سالن اجتماعات، سالن نمایش فیلم و تئاتر، موزه، دانشکده علوم قرآنی، ورزشگاه و غيره تبدیل شد اما هیچوقت به نتيجه نرسيد. 

اين پروژه از پرتخلف ترين پروژه‌هاي در دست اجراست و از همان ابتدا اوقاف در خصوص واگذاری زمین برای ساخت مصلی تخلف کرده است. در صورتی که پرونده مصلی باز شود مشخص می شود که این پروژه با چه تخلفاتی ساخته شده است. 

ورزشگاه نقش جهان نيز يكي ديگر از اين طرح هاي فرسايشي است كه تاريخ شروع ساخت آن ۱۳۷۴ مي باشد ولي هنوز كار احداث آن به پايان نرسيده است. سپاهانی‌ها که اولین دوره قهرمانی لیگ برتر خود را در ورزشگاه نقش جهان اصفهان جشن گرفتند، با وجود وعده هاي مكرر مسئولان سالهاست در انتظار تکمیل این ورزشگاه هستند. 

مترو اصفهان همچون اژدهايي چند سر، چند سال است كه بر شهر اصفهان چنبره زده است و گلوي اين شهر كهن را مي فشارد. احداث خط شمال- جنوب مترو به طول ۱۲٫۵ کیلومتر در سال ۱۳۸۰ آغاز شده است و با همه مخاطراتي كه براي آثار تاريخي شهر به وجود آورده همچنان ادامه دارد. اين در حالي است كه به گفته مديران شهر متروي اصفهان در خوشبينانه ترين حالت قرار است ۷ تا ۸ درصد از بار ترافيكي شهر را بردوش بكشد كه با توجه به فرسايشي شدن زمان احداث و رشد جمعيت شهر و گسترش افقي شهر، در آينده همين ميزان نيز محقق نخواهد شد.

معطل ماندن طرح هاي مهم
پياده رو شدن چهارباغ: طرح "پیاده رو کردن مرکز تاریخی شهر اصفهان" در دهه هفتاد، مطرح شد. در این طرح، ایجاد مسیر پیاده رو از پل تاریخی سی و سه پل تا مسجد جامع در نظر گرفته شد. در این طرح، خیابان چهارباغ و بقیه باغ های اطراف از طریق این پیاده رو به میدان نقش جهان متصل شده و سپس، به بازار و مسجد عتیق می رسد. اين مسیر پیاده رو کاملاً از مسیر ماشین رو تفکیک شده و از طریق دسترسی های بین راه، امکان اتصال به پارکینگ ها فراهم می شود. در این طرح سایر آثار تاریخی کمتر شناخته شده در مسیر نیز شناسایی شده و مشخص شده كه چه بخش هایی تاریخی است و باید مرمت و یا احیا شود. 

این طرح پس از تائید یونسکو از طریق دولت برای اجرا به استانداری اصفهان ارسال شد، ولی پس از گذشت سال ها از تصویب آن، هنوز در استانداری اصفهان خاک می‌خورد. 

موزه منطقه اي ريسباف: يكي ديگر از طرح هاي معطل مانده اصفهان، ايجاد موزه بزرگ موزه منطقه اي در محل بناي تاريخي ريسباف در چهارباغ بالاي اصفهان است. بیش از ۲ سال پیش، طبق يكي از مصوبات هیات دولت مقرر شد که بنای تاریخی ــ صنعتی ریسباف برای تبدیل شدن به موزه منطقه‌ای، به سازمان میراث فرهنگی واگذار شود. اما پس از مدتی کوتاه، بانک ملی به عنوان مالک دولتی، درخواست لغو این مصوبه را به هیات دولت فرستاد که در نتیجه، کمیسیون مستند سازی هیات وزیران با ریاست وزیر دادگستری تشکیل شد و سرانجام با بررسی مستندات، درخواست ابطال این مصوبه رد شد و اعلام شد که کارخانه ریسباف متعلق به شرکت سرمایه گذاری بانک ملی نمی باشد، بلکه این ملک جزء دارایی های بانک ملی و در نهایت دولت است. 

به این ترتیب مقرر شد که به اقتضای زمان و نیاز فرهنگی و اجتماعی کشور با تصمیم هیات دولت و به پشتوانه قانون، این بنا در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گیرد و سایر ارگان‌ها موظف به خضوع در برابر این مصوبه شدند. با این وجود، بعد از گذشت دوسال، هنوز این مصوبه با وجود پشتوانه های قانونی اجرا نشده و بانک ملی همچنان بر موضع خود پافشاری می کند و بنای تاریخی - صنعتی ریسباف را متعلق به کانون بازنشستگان بانک ملی دانسته و خود را فاقد قدرت واگذاری بنا به سازمان میراث فرهنگی می داند و طبق گزارش هاي رسيده كار تخريب پنهاني اين بنا دور از چشم مردم از درون محوطه در حال انجام است. 

این در حالی است که بنای تاریخی ـ صنعتی ریسباف به شماره ۶۰۱۸ و به تاریخ ۸/۵/۸۱ در فهرست آثار ملی ثبت شده است و طبق قوانین جاری کشور، حفاظت از میراث فرهنگی یکی از وظایف نهادهای دولتی و غیردولتی و یکایک شهروندان به شمار می رود. 

سايت- موزه تپه اشرف: ايجاد سايت- موزه تپه اشرف نيز از ديگر طرح‌هاي مهم شهر اصفهان است كه مي تواند نقش مهمي در جذب گردشگر داشته باشد ولي با وجود وعده هاي مسئولان، همچنان نيمه كاره رها شده است. طبق مصوبات هيأت دولت قرار بود كه پس از آزادسازي حريم تپه اشرف و انجام ۵۰ فصل كاوش باستان شناسي، بزرگ‌ترين سايت- موزه کشور با همكاري سازمان میراث فرهنگی و شهرداري اصفهان در تپه اشرف ايجاد شود كه با تغيير مديريت، اين طرح به سرانجام نرسيد.
 
كاسبي با ظاهر غربي
اين روزها شهرداري اصفهان به شدت سرگرم احداث مجتمع هاي تجاري با نام هاي عجيب و غريب بيگانه به عنوان مركز خريد است. از ساخت «سيتي سنتر» در حاشيه شهر و افتتاح هايپر استار آن، تا «بال هايپر ماركت» در قلب تخت فولاد اصفهان؛ همه اين رويدادها در شهري اتفاق مي افتد كه زيباترين و بزرگترين بازارهاي سنتي ايران را در آغوش خود دارد و اين بازارها نياز جدي به مرمت و ساماندهي دارند.
در اين پروژه هاي تجاري، متاسفانه آنچه كه مورد بي توجهي قرار مي گيرد هويت فرهنگي و تاريخي اصفهان است و معلوم نيست كه چرا تازگي ها مديران شهري اصفهان علاقه مند به تاسيس مراكز خريد با نام هاي انگليسي هستند! 

زماني تاكيد بر اين بود كه زبان پارسي را پاس بداريم. آن هنگام اگر نام يك فروشگاه يا بقالي غير فارسي بود، به غرور ملي ما بر مي خورد و متصدي فروشگاه براي تغيير نام فروشگاه به فارسي تذكر مي گرفت. اما جالب اينجاست كه طبق لهجه جديد مديران شهري اين (Shopping Mall) ها قرار است شامل هايپر استار(Hyper star) باشند كه داراي فود كورت (Food Court) هستند! 

اكنون اين پرسش مطرح است كه آيا شهرداري اصفهان مي داند كه واژه «بازار» به معني محل خريد و فروش و عرضه کالا از زبان فارسي به زبان هاي ديگر نیز راه يافته است و مراکز خريد غربي، الگو گرفته از بازارهاي تاريخي ايران و تيمچه ها و سراهاي آن هستند؟ پس چه دليلي داره كه از آن لغات بيگانه و ناآشنا براي عموم مردم براي نامگذاري مراكز خريدمان استفاده كنيم؟ نكند كه منافع مالي ما را از اهميت پاسداشت زبان فارسي غافل كرده باشد؟ 

شاهین سپنتا

هنر نیوز