هنر نیوز - برای اجرای طرح‌های کاشی کاری از گذشته تاریخی ایران ایده می‌گیرم

برای اجرای طرح‌های کاشی کاری از گذشته تاریخی ایران ایده می‌گیرم

یک هنرمند کاشی‌کار گفت: با آثار هنری می تواند فرهنگ دوستی را تقویت و در مواردی مشكلات قومیتی را كمرنگ نموده و حس برادری و افتخار به هرگونه میراث باقیمانده از گذشته و حال را در ذهن رهگذران بوجود آورد.

به گزارش هنرنیوز،هنر كاشی‌كاری از دیرباز در بناهای باستانی ما به سبك‌های مختلفی چون كاشی شكسته و سرامیك نامنظم و منظم و نقاشی روی كاشی وجود داشته است (حتی به قدمت دوره‌های سلوكی و ساسانی، از ۲۰۰۰ سال قبل). با تغییراتی در سبك، در دوره‌های بعدی با نقاشی‌های پیچیده‌تر روی كاشی، برش و نصب دستی قطعات كاشی و سرامیك منظم این هنر به کار خود ادامه داد. در سالهای اخیر افزون بر تكنیكهای گذشته، با پیشرفت تكنولوژی چاپ و دستگاههای برش لیزری و غیره، چاپ و برشهای لیزری كامپیوتری بر روی كاشی و سرامیك نیز به سیستم‌های گذشته افزوده شد.

بهنوش باختری لیسانس دانشكده هنرهای زیبا دانشگاه تهران و فوق لیسانس شهرسازی از دانشگاه پلی تكنیك شهر لیدز در انگلستان است. او با ۲۷ سال سابقه كار فنی و هنری به مدت ۱۴ سال در دو شركت بزرگ مهندسی مشاور وابسته به وزارت نیرو در سمت مدیریت بخش طراحی مشغول فعالیت کرده است.اما یکی از فعالیت‌های اصلی این هنرمند هنر کاشیکاری است.

نوع كار او در این سالها بسیار متنوع و شامل معماری، معماری داخلی، طرح و اجرای غرفه‌های نمایشگاهی، ماكت سازی فنی از پروژه‌های صنعتی، كلیه خدمات مربوط به افتتاحیه شامل ساخت جایگاه و ساخت مانومنت ( یادمان ) های بزرگ افتتاحیه‌ها از سنگ و آهن و سایر فلزات بوده است.

چندی پیش یکی از طرح‌های کاشی شکسته بهنوش باختری در زیر پل هفتم (علی بن مهزیار اهوازی) از سوی سازمان زیبا سازی شهرداری اهواز به اجرا در آمد که توجه بسیاری از شهروندان و مسافران اهوازی را به خود جلب کرد. در این خصوص با او گفت و گویی انجام داده‌ایم که می‌خوانید.

هنرنیوز:اخیرا كاشی‌كاری زیبایی از شما در اهواز دیده شده است. لطفا به معرفی كامل این اثر بپردازید؟
محل طرح زیرگذر پل هفتم اهواز در منطقه كیانپارس است. در طرح اخیر به دلیل اشكالات دیوار حائل تپه موجود، اجباراً از زیرسازی كامل استفاده گردید. (با ساخت دیواری با فاصله از دیوار اصلی به منظور جلوگیری از نفوذ آب آبیاری تپه‌ی چمن كاری شده مشرف به آن).

برای اجرای نقش دیواری نمای كار، در طرح زمینه از تكنیك كاشی شكسته استفاده گردید و برای تابلوهای هنری اصلی روی زمینه از آثار باستانی ( بنای چغازنبیل كه از آثار بسیار نادر دوره عیلامی و اولین بنای خشتی جهان است - قلعه شوش كه در ساخت آن از خشت‌های آزاد شده چغازنبیل استفاده شده است- پل قدیمی و ریزش شده بند لشكر- مقبره یعقوب لیث صفاری ) و درخت‌های برجسته نخل، نقش عرب و بختیاری با لباسهای محلی،خانه‌های روستایی و نقوش مذهبی، از قطعات رنگی سرامیك و كاشی شكسته بر شروی تابلوی زمینه بصورت برجسته و لایه دوم استفاده گردید.

ستون مقابل دیوار اصلی زیرپل هفتم نیز با زیرسازی و سبك كار مشابه دیوار اصلی با طرح آزادتر و با یك مجموعه روستا و یك نقش بزرگ مذهبی اجرا گردید.

هنرنیوز:ویژگی‌های این هنر چیست ؟
ویژگی‌های مهم این هنر در صورت انجام زیرسازی با كیفیت و اطمینان از عدم نفوذ رطوبت از پشت به كار، زیبایی، آزادی عمل در اجرای طرح، شفافیت و تنوع رنگ در تابلو، ماندگاری و مقاومت بسیار بالای آن نسبت به نقاشی دیواری و سایر انواع تابلوهای برجسته است..

هنرنیوز: ایده‌هایتان را چگونه الهام می‌گیرید؟
با توجه به علاقه و شناخت و اطلاعاتی كه از گذشته‌ی سرزمینم و آثار باستانی و طبیعی آن دارم و با شناخت مناطق موضوع قراردادها و آثار مرتبط با آن و قطعاً پس از هماهنگی با كارفرمایان ( كه معمولاً در انتخاب اولیه نقش‌ها دست هنرمندان را باز گذارده و پس از بررسی طرح نظرات خود را اعلام می‌نمایند) ، طرح اولیه را با مختصات و المان‌هایی از آن منطقه طراحی و ارائه نموده و سپس كار با هماهنگی و انجام تغییراتی به نتیجه نهایی می‌رسد.

هنرنیوز:شناخت شما از ایده‌های كه آنها را اجرا می‌كنید تا چه حد است ؟
كاملاً با اطلاع و تحقیق قبلی و شناخت كامل موضوع قبل از آغاز به كار، ایده و طرح را به صورت طرح اولیه و سه بعدی ارائه می‌نمایم. به عنوان مثال برای اجرای یك تابلوی بزرگ با تكنیك كاشی شكسته در سالن نیروگاه سد مارون در بهبهان در سال ۸۳، در ابتدا از گیاهان محلی و روستاهای منطقه طی چند نوبت عكسبرداری و نت برداری و طرحی گرافیكی از سد و نیروگاه و با استفاده از تصاویر منطقه اجرا گردید. و یا در كار اخیر تابلوی بزرگ سرامیك و كاشی زیرگذر پل هفتم اهواز، از كلیه آثار باستانی خوزستان و تاریخچه ومشخصاتشان نت برداری و تصاویر آنها نیز جمع آوری گردید و سپس در طرح از تعدادی از آنها با افزودن انسانهای ساكن منطقه با لباسهای بومی محلی مخصوص استفاده گردید.

هنرنیوز:پرداختن به جنبه‌های میراثی و گردشگری یك استان در كاشی‌كاری‌ها چقدر اهمیت دارد؟
اهمیت به استفاده از موقعیتهایی با قابلیت كار در یك منطقه و شناخت و استفاده از آثار باقیمانده باستانی و شاخصه‌های گردشگری آن منطقه و كلاً تاریخ و فرهنگ منطقه از ویژگیهایی است كه در نظرم به اثر هویت می‌بخشد. این مساله بارها در پروژه‌های بزرگ مورد توجهم بوده و با افتخار به آن پرداخته‌ام.

به عنوان مثال پس از اطلاع از یافت تابوتی حاوی حكمرانی عیلامی با لباس كامل و كلیه ظروف و تجهیزات طلا و نقره و مفرغ و . . . ( در هنگام كلنگ زنی سد مارون در منطقه ارجان بهبهان)، یك دیوار به صورت موزه در هنگام طراحی معماری سالن نیروگاه سد مارون به آن موضوع اختصاص دادم كه مورد توجه بسیار بازدیدكنندگان قرار گرفت.

در هنگام طراحی معماری نیروگاه كوهرنگ در چهارمحال و بختیاری ( چلگرد)، پس از آشنایی با موضوع این طرح ( افزایش ارتفاع آب زاینده رود از سرشاخه‌های كارون)، پس از كنكاش در شنیده‌ها در ارتباط با این طرح برایم مشخص گردید كه در حدود ۴۰۰ سال قبل در دوران صفوی، شیخ بهایی دانشمند برجسته كشورمان در همین منطقه در ارتباط با این موضوع طرحی را پیشنهاد و شروع به اجرا نمود كه به دلیل تداخل با جنگ مرزی در سال‌های مذكور و انتقال نیروهای كار در پروژه به عنوان سرباز به مرزها، این طرح نیمه تمام ماند و آثار به جا مانده از آن در كوه‌های اطراف و در عكس‌های هوایی و در نوشته‌های دوران صفویه موجود بود كه به سختی جمع آوری و در یك تابلوی بزرگ در ورودی نیروگاه به آن پرداختم.

در اهواز نیز با توجه به شناخت و تحقیق در ارتباط با تاریخ و افتخارات استان ، طرح دیوار كیانپارس ارائه و اجرا گردید.

هنرنیوز: پرداختن به جنبه‌های میراثی و گردشگری یك استان كه سرمایه‌های خوزستان محسوب می‌شود و در تغییر نگرش مردم و آشنا كردن آنان با توانمندی‌های استان مفید هستند تا چه حد مورد توجه مدیران شهری بود؟

مسائلی كه در بالا ذكر نمودم ، دغدغه‌های شخصی خودم است . سالهاست كه با استفاده از فرصت‌های كوتاه به اقصی نقاط كشور سفر كرده و از بناها و آثار طبیعی عكس و اطلاعات تهیه نموده و می‌توانم بگویم كه بیش از ۸۰ درصد آثار باستانی و آثار گردشگری و طبیعی ایران را دیده و علاقمندم كه در پروژه ها به نمایش و معرفی آنها بپردازم .

همانگونه كه همه‌ی ما می‌دانیم انتخاب و پیشنهاد طرح توسط طراح و نهایتاً تأیید آن توسط كارفرما یا كارفرمایان، سلیقه‌ای است . شاید من به جنبه‌های دیگر خواسته‌ها كمتر اشراف داشته باشم، بنابراین طرح‌ها را با ایده‌های خود ارائه نموده‌ام .

ممكن است یك طرح در زمان ساخت و اجرا دچار بازبینی با سلایق مختلف و یا شامل چندین بار جابجایی مدیریتی در بخش كارفرما گردد كه در آن صورت طرح‌ها ممكن است مطابق سلایق مدیران جدید با كمی تغییر به اجرا در آیند.، اما در نهایت بخصوص با اجرای اینگونه آثار ، می توان به علم و آگاهی بازدیدكنندگان اثر نیز در كنار تحسین زیبایی آن افزود.

هنرنیوز: این كار از چه ویژگی‌هایی برخوردار بود و تا چه حد آن را دوست دارید؟
من خود در خوزستان بزرگ شده‌ام و به دلیل شناخت و علاقه به منطقه، می‌توانم به جرات بگویم كه این استان از لحاظ آثار باستانی و گردشگری یكی از غنی‌ترین استانهای كشور و سستی در پرداخت ، ارائه و شناسایی آثار موجود در آن یكی از كمبودهای این استان است.

در این دیوار سعی كرده‌ام از ادوار مختلف تاریخی (از ۴۵۰۰ سال قبل تا به حال) موضوعاتی را انتخاب و اجرا و طرحی تركیبی از موضوعات مذكور به همراه طرح‌های گرافیكی از خانه‌های روستایی منطقه ، گیاهان منطقه ، افراد با پوشش محلی ، تهیه و ارائه نمایم كه با كمی تغییر مورد تصویب قرار گرفت . طبعاً با وجود برخی ناملایمات در زمان اجرا ، علاقه بسیاری به تكمیل و تحویل این كار داشتم.

هنرنیوز: استقبال از كار شما در اهواز چقدر بود؟
این كار زاییده و دسترنج همكاری تعدادی هنرمند ( در زمان طراحی و اجرای ایده اولیه- اجراهای كامپیوتری و سه بعدی - چیدمان های هنری كاشیها - نصب ها توسط نصابان حرفه ای و . . . ) بوده است .و پس از بندكشی رنگی نهایی ، نظافت كار ، اجرای پیشانی سایبان كار ، قرنیزها و پرده برداری ، بسیاری از رهگذران ( پیاده یا سواره ) در كنار كار توقف نموده و سوالاتی را مطرح و آنچه می شنیدیم احساس علاقمندی و تحسین كار و حتی عكسبرداری های شخصی مداوم بود.

هنرنیوز: وجود چنین آثار در سطح شهر به خصوص اهواز ، چه تاثیراتی دارد و اجرای آن را چقدر موثر می دانید؟
در هر منطقه شهری بخصوص در كلان شهرها و در اینجا اختصاصاً اهواز، این توقف ها و مكث‌ها در كنار اینگونه آثار به جز جنبه خوش آمد شهروندان ، می تواند فرهنگ دوستی را تقویت و در مواردی مشكلات قومیتی را نیز كمرنگ نموده و حس برادری و افتخار به هرگونه میراث باقیمانده از گذشته و حال را در ذهن رهگذران بوجود آورد.

هنرنیوز: با توجه به اینكه در استان خوزستان نمونه كارهای دیگری انجام داده بودید لطفاً به معرفی اجمالی آنها نیز بپردازید؟
همانگونه كه گفتم به این استان و انجام هر خدمتی برای معرفی بهترآن بسیار پایبند و علاقمندم . خدمات هنری و معماری بی‌شماری طی سالها در اهواز - مسجد سلیمان - بهبهان - شوشتر- ایذه- اندیمشك و . . . انجام داده‌ام.
مجتبی گهستونی