هنر نیوز - محمد تقی فهیم : فیلم در مخاطب واکنشی ایجاد نمی کند/ وضعیت سینما اسفناک است

گزارش هنرنیوز از نشست نقد و بررسی فیلم « اشیاء از آنچه ...»؛

محمد تقی فهیم : فیلم در مخاطب واکنشی ایجاد نمی کند/ وضعیت سینما اسفناک است

شامگاه شب گذشته پنجاه و چهارمین جلسه «سینما روایت» به اکران و بررسی فیلم « اشیاء از آن چه در آیینه می بینید به شما نزدیک ترند» ساخته نرگس آبیار اختصاص داشت که با حضور ابوذر پور محمدی تهیه کننده فیلم ، محمد تقی فهیم منتقد سینمای ایران و با اجرای رسول شادمانی برگزار گردید.

به گزارش خبرنگار سینمایی هنرنیوز ، در ابتدای این جلسه مجری برنامه با اشاره به سینمای نرگس آبیار گفت: شاید تنها چیزی که این فیلم را از فیلم های دیگر و از سایر برنامه های سینما روایت متمایز می کند نام کارگردان این اثر است چرا که مردم کارگردان این فیلم را بیشتر به دلیل فیلم دوم ایشان یعنی « شیار ۱۴۳» می شناسند چرا که این شیار ۱۴۳ بود که سبب معرفی بیشتر خانم آبیار شد و این مساله شاید یکی از نادرترین اتفاقاتی باشد است که یک کارگردان ، نخست فیلم دومش اکران شود و بعد فیلم اولش .

سپس مجری از ابوذر پور محمدی که یکی از تهیه کنندگان این فیلم محسوب می شود ( تهیه کننده دیگر این فیلم محمد حسین قاسمی است ) با اشاره به نام طولانی فیلم از حضار عذر خواهی کرد و گفت: از اینکه نام فیلم قدری طولانی است من عذرخواهی می کنم. اما فیلم آخری ما به نام «نفس» فقط یک کلمه است و دیگر طولانی نیست.

فیلم « اشیاء از آنچیزی که..» فیلم ارزان قیمتی است

این مستند ساز کشور با اشاره به نحوه آشنایی با خانم آبیار ادامه داد: من غیر از بحث تهیه کنندگی ، خودم نیز مستند ساز هستم و تاکنون بیش از ۵۰ فیلم مستند ساختم لذا در یک مقطعی خانم آبیار را به عنوان نویسنده فیلم های مستند به ما معرفی کردند که ایشان برای ما چندین فیلمنامه مستند نوشت این درحالی است که همه می دانند نوشتن فیلمنامه مستند سختی های خودش را دارد. بعد ایشان چند فیلم مستند هم برای ما ساخت که می توان به « گلابی سیاه» و « چرکه بی دنگ» اشاره کرد که به موضوع شیمیایی های شهر سردشت می پرداخت که از ساختارهای نو و زیبایی برخوردار بودند.

پورمحمدی که در هر سه فیلم سینمایی نرگس آبیار به اتفاق محمد حسین قاسمی تهیه کنندگی را برعهده داشته است یاد آور شد: بعد از ساخت چند فیلم مستند توسط خانم آبیار، ایشان اعلام کرد که من سه فیلمنامه آماده سینمایی دارم که اولی آن همین فیلم «اشیاء از آن چه در آیینه می بینید به شما نزدیک ترند» بود که دومی فیلم « شیار ۱۴۳» و سومی هم یک فیلم با مضمون اجتماعی بود. در واقع می شود گفت که تولید فیلم سینمایی «اشیاء از آن ...» برای ما به عنوان گذار از مرحله مستند به داستانی بود و به دلیل کمبود بودجه ما می باید فیلم را ارزان می ساختیم ضمن اینکه این فیلم برای ما حکم یک مشق را داشت که باید تجربه می کردیم تا بعد بتوانیم وارد کارهای بزرگتر شدیم به همین دلیل تصمیم گرفتیم فیلم «اشیاء از آن ...» را بسازیم.

این تهیه کننده اظهار داشت: معمولا فیلم های داستانی خانم آبیار خیلی به فیلم های مستند شبیه هستند و این شباهت را شما در فیلم «شیار ۱۴۳» و حتی در فیلم« نفس» هم می بینید مثل دوربین روی دست یا استفاده از نابازیگران و بهره گیری از لوکیشن های طبیعی، نور و غیره

این نوع سینما ، سینمای کارگردان محور است

محمد تقی فهیم منتقد سینمای ایران هم در این جلسه با بیان اینکه جای خانم آبیار در این جلسه خالی است چون این نوع فیلم ها معمولا فیلم های نویسنده و کارگردان است و نقش تهیه کننده در این نوع سینما؛ فقط در حد کلید زدن فیلم و حمایت از کارگردان فیلم های اولی است اضافه کرد: فیلم « اشیاء از آنچه..» در دوره ای ساخته شد ( سال ۹۱) که سینمای ایران بیشتر به سمت و سوی تولید فیلم هایی با مضامین خیانت و عشق های مثلثی رفته بود و جشنواره از این نوع فیلم ها پر بود اما خانم آبیار در این شرایط به سمت انتخاب یک موضوع اجتماعی خانوادگی با دستمایه محتوایی زندگی ایرانی – اسلامی گام برداشت که این حرکت جای تشویق و حمایت داشت.

فیلم باید در باره زندگی باشد نه عین زندگی

این منتقد سینمای ایران با اشاره به فیلم و با طرح این سوال که این فیلم چقدر به سینما نزدیکتر شده است اظهار داشت: اما اینکه چقدر این فیلم به سمت سینما نزدیک شده است باید گفت که این فیلم سینما نیست. هرچند که زندگی هست. درحالی که «فیلم» باید « در باره زندگی» باشد نه اینکه اما «عین زندگی» باشد. هنگامی که سینما عین زندگی باشد پاشنه آشیل کارگردان محسوب می شود و مشکل فیلم هم از همین جا شروع می شود که می خواهد فیلم را مثل زندگی در بیاورد. طبیعی است که اگر فیلم در باره زندگی باشد بیشتر به مخاطب می چسبد اما زمانی که فیلمساز تنها یک برش از زندگی را با جزئیات به تماشاگر ارائه می دهد مثل فیلم های سهراب شهید ثالث یا عباس کیارستمی اولین مشکل شان شروع می شود.

نام فیلم بسیار طولانی و سخت است

این فیلمساز مستند که فیلم خودش به نام « ملخی که غول شد» چند هفته قبل فیلمش در همین جلسه مورد نقادی قرار گرفت خاطر نشان کرد: تایم فیلم هایی از نوع فیلم « اشیاء از آنچه...» می تواند بسیار طولانی و زمان خاصی وجود نداشته باشد و کارگردان می تواند آن را حتی ۶۰ سال هم کش بدهد و پایانی برای آنان متصور نیست و شاید بی دلیل نباشد که در این فیلم کارگردان مجبور می شود پایان فیلم را بر روی صحنه بادبادکی که در هوا پرواز می کند انتخاب کند یا برعکس یعنی تایم این نوع فیلم ها می تواند ۱۵ دقیقه باشد لذا نمی شود یک تایم مشخصی را برای این نوع سینما تعیین کرد چون قصه فیلم از قصه یکدستی برخوردار نیست و شروع ، میانه و پایانی ندارد و از سوی دیگر، اتفاق و عطف به مفهوم سینما ندارند اما از اینکه فیلم به دغدغه هایی که به رنج یک زن مرتبط می شود می پردازد لذا معتقدم فیلم موفق بوده است.

فیلم نشان می دهد کارگردان آینده داری دارد

محمدتقی فهیم خاطر نشان کرد: از اینکه کارگردان این اثر به دغدغه ها ،علایق و مشکلات و مسائل یک زن می پردازد جای تامل دارد. اما نکته بارز قضیه در این است که این فیلم نشان می دهد که یک کارگردان آینده داری پشت فیلم قرار دارد که خودش را در فیلم دوم به مردم معرفی می کند. البته ما قبل تر هم خانم آبیار را به عنوان داستان نویس و کارگردان مستند می شناختیم اما فیلم « اشیاء از آنچه ...» نشان داد که این کارگردان، کارگردان باشعور ، فهمیده ای است که لنز و دوربین را به خوبی می شناسد و می داند که چگونه از جزئیات استفاده کند.

وی با اشاره به نام طولانی این فیلم گفت: معمولا از روی نام فیلم می توان فهمید که آیا فیلم، فیلم جذاب و پر کششی است یا خیر؟ نام این فیلم آنقدر سخت و طولانی است که کسی نمی تواند به درستی نام فیلم را ذکر کند. خودِ تهیه کننده از طولانی بودن نام فیلم عذرخواهی می کند اما نام فیلم بعدی این کارگردان یعنی فیلم « شیار ۱۴۳» نام بهتری است و فیلم آخری او یعنی فیلم «نفس» خیلی سینمایی است. لذا این نشان می دهد که حتی فیلمساز در انتخاب نام فیلم هایش نیز گام به گام به جلو حرکت کرده است. معتقدم انتخاب نام خوب برای فیلم مساله مهمی در جذب مخاطب است. لذا ما با نام فیلم می فهمیم که فیلمساز هنوز خام است و هنوز در نقطه اولیه ایستاده است. اما فضای فیلم مخاطب را با فیلم درگیر می کند و تماشاگر را مجبور می کند که با شخصیت اول فیلم همراه شود به جلو برود.

فیلم هر چقدر جلوتر می رود سینمایی تر می شود

این منتقد سینمای ایران گفت: هرچقدر فیلم به جلو می رود صحنه های فیلم هم سینمایی تر می شوند مثلا در صحنه های بازار، ما با سکانس ها و پلان های سینمایی بیشتر مواجهه هستیم و حرکت به گونه ای در این فیلمساز وجود دارد که ما در فیلم « شیار ۱۴۳» مرحله بلوغ او را می بینیم و امیدواریم در فیلم « نفس» شاهد فیلم خیلی خوبی باشیم بویژه که ما با شرایط سینمای خوبی روبرو نیستیم و متاسفانه فضای سینما نامطلوب است و ما با دام فساد انگیز انحراف در سینما روبرو هستیم. این درحالی است که فیلمسازان ما خیلی زود به دام جریانات روشنفکری و شبه روشنفکری گرفتار می شوند و از مبانی و اعتقادات خود دور می شوند بنابراین امیدواریم خانم آبیار بتواند در همین فضا ها و با همین دغدغه هایی که انتخاب کرده ، خودش را حفظ کند و بتواند به عنوان فیلمسازی که به مسائل ایرانی - اسلامی علاقه مند است جلو برود. فیلم «نفس »می تواند به ما بگوید که خانم آبیار چقدر به بلوغ رسیده است؟

کارگردان بر روی نام کامل فیلم تاکید داشت

رسول شادمانی در مورد انتخاب طولانی فیلم از تهیه کننده پرسید که وی پاسخ داد: خانم آبیار تمایل داشتند که نام فیلم یک نام خاص باشد و اصرار داشتند که حتما این نام برروی فیلم باشد ضمن اینکه فراموش نکنیم که نام این فیلم، حاوی محتوا و دارای پیام است.

اقبال خارجی فیلم بیشتر از داخل بود

تهیه کننده فیلم سینمایی« اشیاء از آنچه ...» با اشاره به استقبال مخاطب از این فیلم افزود: اگر چه این فیلم اقبال داخلی نداشت اما از اقبال خارجی خوبی برخوردار بود و در چندین جشنواره خارجی نمایش داده شد و هنوز هم استقبال های خارجی این فیلم ادامه دارد.

وی اظهار داشت: خانم آبیار فیلمساز خوبی است که توانسته است ساختار نویی را مطرح کند ضمن اینکه این فیلم با هزینه کم و شرایط بسیار سخت ساخته شده است و معتقدیم ایشان فیلمساز خوبی است که ساختار نویی را مطرح کرده است.

امروز خانم آبیار در یک موقعیت ممتازی قرار دارد

فهیم اظهار داشت: هنر و سینما کار تیمی است و در کار تیمی هر چقدر تیم منسجم ترو از رهبری بهتری برخوردار باشد موفق تر خواهد بود. در شرایط کنونی در سینمای ما کسانی که به لحاظ اعتقادی به هم نزدیکترند خیلی کم هستند. ضمن اینکه هم اکنون ، خانم آبیار در یک موقعیت بسیار ممتازی از نظر سینمایی، اجتماعی و سیاسی برخوردار است که حفظ این موقعیت خیلی مهم است و برعهده کسانی است که در اطراف خانم آبیار مثل آقای پور محمدی و قاسمی است .

به گفته این فیلمساز و منتقد در سینمایی که فکر وجود دارد آدمهای فکور همدیگر را پیدا و با هم کار می کنند.

پخش کنندگان تمایلی به اکران فیلم نداشتند

ابوذر پور محمدی در مورد اکران دیرهنگام این فیلم گفت: ما تقاضا کردیم اما هیچ پخش کننده راضی به اکران این فیلم نشد! هر چند که ما برای پخش فیلم «شیار ۱۴۳» هم مشکل داشتیم و اکران آن هم چند بار به تاخیر افتاد. لذا از اینکه این فیلم در گروه هنر و تجربه اکران می شود خدا را شاکریم.

شلوغ ترین افتتاحیه در گروه هنرو تجربه

وی با بیان اینکه اکران این فیلم فقط در چند سینمای محدود و زمان محدود پخش خواهد شد خبر داد افتتاحیه این فیلم به عقیده مدیران گروه هنرو تجربه یکی از شلوغ ترین افتتاحیه ها بوده است.

جنس فیلم نمی تواند پرتحرک باشد

فهیم با اشاره به گلاره عباسی که نقش لیلا را برعهده دارد اظهار داشت: ما در این فیلم، با زنی روبرو هستیم که مثل خیلی از زنهای دیگر در یک روزمرگی اسیر است و دائم کارهای ثابتی انجام می دهد که این کارهای ثابت یک کُندی در زندگی او ایجاد می کند ضمن اینکه این زن یک زن اکتیو به معنای فعال اجتماعی نیست که فیلم پرتحرکی باشد. متاسفانه همه ما با یک روزمرگی کُند سروکار داریم بویژه در محله های قدیمی وسنتی این روش زندگی بیشتر وجود دارد. در زندگی لیلا یک اتفاق جزیی می افتد و بشقابی که به امانت گرفته شده دچار خدشه می شود لذا لیلا مجبور می شود که به بازار برود و از این قسمت، فیلم حرکت دارتر می شود.

دوربین روی دست تبدیل به اپیدمی شده است

این منتقد با اشاره به بخش های دوربین روی دست در این فیلم افزود: در برخی از صحنه ها لازم است که دوربین روی دست باشد اما نباید بحث دوربین روی دست در کشور ما به یک اپیدمی در سینما تبدیل شود هرچند که می دانیم دوربین روی دست هم راحت تر و هم ، کم هزینه تر است چرا که دوربین روی سه پایه؛ هزینه بر است و نیاز به دقت و زمان بیشتری دارد. الان انتخاب دوربین روی دست به معنای آسان شدن فیلمسازی است و برای همین هم برخی از منتقدین، مخالف دوربین روی دست هستند.

فیلم در مخاطب واکنشی ایجاد نمی کند

این منتقد سینمایی با اشاره به فیلم گفت: در این فیلم ما نه می خندیم، نه گریه مان می گیرد، نه افسوس می خوریم ، نه حیرت می کنیم و نه هیجان زده می شویم . چرا در غرب این نوع فیلم ها را می پسندند؟ به این دلیل است که این نوع زندگی را ندیدند اما در کشور ما مردم هر روز این نوع آدمها را می بینند و نتیجه اش این می شود که از فیلم استقبال نکنند. معتقدم این نوع سینما فقط به درد جشنواره ها، سینما تک ها و دانشجویان می خورد.

پورمحمدی خبر داد که این فیلم بعد از اکران و در آینده نزدیک وارد شبکه خانگی خواهد شد.

وضعیت سینما اسفناک است

محمد تقی فهیم با اشاره به وضعیت نامناسب سینما در کشور یاد آورشد : متاسفانه سینما شرایط نامطلوبی دارد و به لحاظ مخاطب ،مضمون و محتوی اسفناکی را دارد.

در پایان جلسه نیز مجری برنامه از انیمیشن «تمام زمستان هایی که ندیده ام»، فیلم «دلتنگی های عاشقانه» اثر رضا اعظمیان ، فیلم خارجی «رکن پنجم » و فیلم سینمایی «خاکستر و برف» به کارگردانی روح الله سهرابی به عنوان فیلم هایی یاد کرد که در شهریورماه در برنامه « سینما روایت» نمایش داده خواهند شد.