هنر نیوز - نگاه جاری در برخی مسئولان و ناشران به نفع ادبیات کودک و نوجوان نیست

حمایت مسئولین از نویسندگان کودک و نوجوان در بوته نقد؛/6/

نگاه جاری در برخی مسئولان و ناشران به نفع ادبیات کودک و نوجوان نیست

پیرو سلسله گزارش های «حمایت مسئولین از نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان» برخی از مسئولین و ناشران در ارائه آمار دقیق و اطلاعات کافی از جوانب حمایتی وضعیت نشر قصور کرده و از کنار این مبحث به سهولت گذشتند.
به گزارش خبرنگار ادبی هنرنیوز، بخش های مربوط به ادبیات کودک و نوجوان که با تصدی دولت همراه است پاسخ ها را به ارائه برخی آمار و ارقام توسط روابط عمومی ها محدود می کنند.
در این میان هادی خورشاهیان، کارشناس اداره صدور کتاب های کودک و نوجوان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز پس از مشورت با محمد اللهیاری، مدیر کل اداره کتاب وزارت ارشاد به مختصرترین نوع اطلاعات این مجموعه بسنده کرد.
احمد برادری، معاون هنری انتشارات مدرسه نیز باطرح پاسخی مجمل بر این مبنی که «انتشارات مدرسه در همه حوزه ها کتاب های همه نویسندگان را به چاپ می رساند.» ارائه آمار دقیق تر را به زمانی دور موکول کرد.
این در حالی است که یکى از مشخصه هاى ملل متمدن و داراى فرهنگ و تاریخ، «ادبیات» آن ملت است. ادبیاتى که از کهن الگوهاى آنها نشأت گرفته و با هویت فردى و جمعى آن به ساختارى منسجم تبدیل شده است. این ساختار شادى ها و غم ها، آسایش و چین و چروک هاى فرهنگ ملت ها را نمایان مى کند. ادبیات کودک به عنوان یکى از درهاى اولیه ورود ذهن پویا و فعال کودک به سرزمین پر رمز و راز و جذاب و آموزنده ادبیات سرزمینش در چند دهه اخیر در سرزمین ما به عنوان جریان به ظاهر سازمان یافته که گاهى منسجم عمل مى کند و گاه در هماهنگى برخى عناصر این جریان خللى ایجاد مى شود، مورد توجه بوده است و به دلیل مجزا بودن نگاه کودک به ادبیات و توقع او از ادبیات با رویکردى که بزرگسالان به ادبیات شعرى دارند و به دلیل تفاوت شکل و محتواى این نوع شعر با شعر بزرگسال ژانرى با همین عنوان نامگذارى شده است. این ژانر به دلایل گوناگونى امروزه به محلى براى دادو ستد و سوداگرى تبدیل شده است، محلى که حرف نخست را در آن جا نه دغدغه فرهنگ و تمدن و تاریخ بلکه سود مادى مى زند. این سود مالى به جایى انجامیده که ما انگار فراموش کرده ایم کودکانى که با چنین کتاب هاى کم مایه اى ذهن و تربیت نسل شان شکل مى گیرد در آینده چه سرنوشتى خواهند داشت. در واقع شاید بشود گفت اى کاش پرسش اساسى اى که سوداگران از خود مى پرسند این بود که آیا فرزندانشان نیز در هیمه اى که پدرانشان افروخته اند خواهند سوخت یا خیر؟ ادبیات (شعر) کودک ادبیاتى به این معنا نیست که عده اى بنشینند و براى کودکان بنویسند. ادبیات کودک، ادبیاتى ست «با او»، یعنى این ادبیات باید او را بخنداند، بگریاند، احساس شعف، نوجویى و خلاقیت را درونش بیدار کند و پرورش دهد. کودک مى خواهد تصویر خود را در ادبیاتى که متعلق به او ست شاهد باشد. او نمى خواهد بداند بزرگترها اکنون چه مى گویند، ادبیاتشان چیست، او مى خواهد ادبیات متعلق به او دغدغه هایش را بیان کند، حتى اگر دغدغه اش گم شدن یکى از مداد رنگى هایش باشد یا بیمارى عروسکى که چند روزى از خرید آن نگذشته است. در واقع ادبیات کودک قرار نیست فقط ادبیات هدایتگر و پیام رسان باشد، به این معنا که به کودکان بگوید این کار درست است، این کار درست نیست، زشت این است، زیبا این، ادبیات کودک ادبیاتى است که دغدغه ها و منویات درونى کودکان را باز گو مى کند و با برنامه ریزى پنهانى، آنان را به سمت باورهاى اصیل و معنادار هدایت مى کند، هدایتى که مستقیم نیست بلکه حمایتى است.
این حمایت کودک را به سمت و سوى خرد ورزى و دانستن مى برد، سمت و سویى که مى تواند پایه هاى هر جامعه اى را محکم و استوار کند. در واقع کودک و ادبیات کودک مأمنى است که مى توان آینده را در آن تعبیه و فرهنگى پربار و شایان توجه از آن برداشت کرد. اما متأسفانه امروز ادبیات کودک دستخوش آسیب هاى آشکار و پنهانى شده است. آسیب هایى که پیکره این ادبیات را مى خورد و اگر دستى براى مدد رسانى نرسد و مدیریتى صحیح و عاجل وارد عمل نشود دیرى نخواهد پایید که این عنصر و فرایند آینده ساز به طور کل از بین خواهد رفت. یکى از بزرگ ترین آسیب هایى که ادبیات کودک را در حوزه شعر دستخوش تغییر کرده است، حضور سوداگرانى است که به قصد سود به نوشتن شعر و فروش آن مى پردازند و بازار شعر کودک را آنچنان تنزل داده اند که به فراز باز گرداندن آن کار دشوارى مى نماید. هرچند اشاره به این نکته ضرورى است که فروش این نوع شعرها حتماً دلایل بسیارى دارد، دلایل جامعه شناختى روان شناختى، اقتصادى، فرهنگى و زیبایى شناختى و … این دلایل وضعیتى را ایجاد کرده که کتاب شعر کودک دستخوش آن شده است. خانواده به عنوان نخستین نهاد اجتماعى درگیر زنجیره اى از این دلایل است که برشمردیم. پس گاهى مواقع نمى تواند چندان بر روى انتخاب سره از ناسره در ادبیات شعرى کودک توجه کند. او کمتر براى خرید یک مجموعه شعر دقت نظر دارد به دلیل این که تمرکز او بر دیگر حوزه هاى زندگى خانواده گى و اجتماعى اش وقت و ذهن تحلیلگر را از او گرفته و دغدغه هاى دیگر را جایگزین کرده است. دغدغه هایى که گر چه اکنون مهم به نظر مى رسد اما در یک بازه زمانى بلند مدت آسیبى به گروه خانواده مى رساند که ترمیم آن مشکل و گاه غیر قابل جبران خواهد بود.
اما متاسفانه گاه دیده می شود نسبت به ادبیات کودک و نوجوان که بخشی از مبانی اخلاقی ما را ترویج می دهد بی مهری هایی رخ می دهد که نتیجه اش هم در کوتاه مدت و هم بلند مدت به نفع ما نخواهد بود.