رییس انجمن نگارگری ایران در گفتگو با هنرنیوز:
جهان به‌دنبال نگارگری ایرانی و هنرمندان ما در پی «ایسم»های غربی
30 تير 1389 ساعت 11:08
رییس انجمن نگارگری ایران و خادم برگزیده قرآن گفت: جهان به‌دنبال نگارگری ایرانی آن‌وقت هنرمندان ما در پی «ایسم«های غربی هستند.
«نگار» در ادبیات عرفانی ما با ذات حضرت حق گره می‌خورد و درادبیات عاشقانه با معشوق. از این روست که در هنر نگارگری، خداوند «نگار» حقیقی است و همه نگاه‌ها به اوست. باران نقش‌هایی است که بر شیشه‌های پنجره جان می‌نشیند تا در چشم دل یگانگی و جاودانگی را رقم بزند. گاه رهایی است و گشایش نیایش که قلم عشق می‌لغزد و به تصویر می‌کشد.
هنر نگارگری سابقه‌ای ديرينه دارد تا آنجا که تاريخ ايران باستان گواهی است بر آنکه زادگاه اين هنر، ایران زمین است. با ورود اسلام نگارگری ره به‌سوی تعالی نهاد و نقش میراثی جاودان را بر رخ هنر این سرزمین به یادگارگذاشت.
در زمینه این هنر اصیل ایرانی با استاد محمد‌باقر آقامیری رئیس انجمن نگارگری ایران به گفت و گو نشستیم.
هنرنیوز: چرا بسیاری از موزه‌های معتبردنیا به خرید نگارگری ایرانی می‌پردازند اما کشور ما هنوز موزه‌ای به این نام ندارد؟
ما صاحب چشمه، معدن و خزانه‌ای گهربار هستیم همه چیز داریم اما قدرش را نمی‌دانیم بارها انجمن کمبودها راگزارش داده اما ترتیب اثر داده نمی‌شود گفتن بی‌اثر هم فایده‌ای ندارد.
نگارگری رشته‌ای است خودجوش که خرج ومخارجش را خودش در می‌آورد و به‌شدت نیازمند حمایت است. در باقی کشورهای اسلامی این حرکت با برگزاری مسابقات، بینال‌های بین المللی، خرید مینیاتورو تذهیب برای موزه‌ها و گالری‌ها انجام می‌گیرد اما در ایران وزارت ارشاد تاکنون کاری انجام نداده است.
هنرنیوز: با گذشت نزدیک به هفت سال از زمان تاسیس انجمن نگارگری این انجمن ازچه مشکلاتی رنج می‌برد ؟
کمبود جا و امکانات مهمترین مشکل است. مگر نه اینکه وظیفه انجمن برقراری ارتباط بین هنرمندان سراسر کشور برای ایجاد تبادل افکار و سلایق و کمک برای ارتباط با هنرمندان سایر کشورها است. انجمنی که فضایی حتی در اندازه یک آبدارخانه ندارد، چگونه می‌توان فعالیت کند؟ به ما قول خرید آثار، تخصیص بودجه و مکان داده‌اند ولی هیچ کدام تا کنون عملی نشده است. انجمن نگارگری مثل ماشینی است که چهارچرخ آن پنچر شده.
هنرنیوز: برخی می‌گویند نگارگری درکنار هنر مدرن، امروزه در حاشیه قرار گرفته شما این سخن را قبول دارید ؟
توجه نشان ندادن به یک هنر، یک مقوله است و خودجوش حرکت‌کردن آن هنرمقوله‌ای دیگر. کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند باید بدانند تعداد شرکت‌کنندگان نگارگری در نمایشگاه‌ها، از دیگر هنرها بیشتر است و سنین مختلف با اشتیاق آن را پیگیری می کنند مخصوصا جوانان.
هنرنیوز: یعنی نگارگری به عنوان یک هنر اصیل ایرانی همچنان طرفداران خود را دارد ؟
بله، نقاشی و هنر این نیست که ما فقط به دنبال اشاعه فضای خاصی مثل انتزاعی، برخی مدرن یا آبستریک باشیم. انسانها دارای علایق و سلایق مختلفند برخی کار مدرن دوست دارند برخی کلاسیک وسنتی و برخی تلفیقی از این دو . این بستگی به خود انسانها، علایق و انگیزه آنها دارد و خوشبختانه نگارگری با این همه علاقه خودجوش هیچ کم وکسری ندارد.
هنرنیوز: چند درصد از نگارگران کشور جوانان هستند؟
جوانان 95 درصد نگارگران را شامل می شوند، 3 درصد میانسالان و 2 درصد باقی مانده را پیشکسوتان تشکیل می‌دهند. در بینال‌ها تقریبا حدود 1500 نفر آثارشان را ارسال می‌کنند که واقعا کارهای‌شان درخور توجه است و انتخاب 300 اثر برای قرارگرفتن روی دیوار گالری‌ها واقعا کاردشواری است.
هنرنیوز: مهمترین مشکل نگارگران چیست ؟
بعد از رشته پزشکی هنر گرانترین رشته دانشگاهی است. قلم، رنگ، مواد اولیه همه اینها گران هستند و هزینه بالایی را می طلبند. برای هنرمند و هنر جو خیلی سخت است که روی هنری وقت بگذارد که نمی‌تواند از طریق آن حتی خرج و مخارج آن هنر را در بیاورد. نگارگران در حال حاضر فقط از روی عشق و علاقه کار می‌کنند. مقوله دیگر گرانی کتاب های هنر است مثلا کتاب «شاهکارهای نگارگری» که با همت موزه هنرهای معاصر به چاپ رسید و یکی از کارهای با ارزش این موزه است، با داشتن افراد آشنا و در دسترس بودن کتاب، قیمتی حدود 150 تا200 هزار تومان دارد اما همین کتاب به‌دست افراد سودجو و با واسطه گاهی با قیمتی بسی گرانتر نیز به فروش می‌رسد. چگونه هنرمند و دانشجو می تواند آن را تهیه کند؟
هنرنیوز: مسئولین فرهنگی چه اقداماتی برای اعتلای این هنر باید انجام دهند؟
وقتی گوش شنوا نیست گفتن فایده‌ای ندارد. مسئولین فرهنگی هنری باید برای رشته های هنری و فرهنگی سوبسید در نظر بگیرند هنر بدون حمایت دولت در هیچ جا رشد کافی نکرده و نمی‌کند .
این هنریک هنر ملی و معنوی اصیل است ، کمک به این هنر، دادن امکانات و فضا به آن، کمک به برگزاری نمایشگاه‌ها، خرید آثار و آشنایی مردم از نزدیک با این هنر نه تنها به هنرمند و هنر کمک می‌کند بلکه نگارگری قابلیت ایجاد فضایی با شوق و انگیزه، فضای سالم و پاک و سازنده را در جامعه دارا است. این هنر جنبه‌های معنوی، اخلاقی و عرفانی بسیار دارد که رواج آن در جامعه روح را متحول می سازد و نشاطی خاص به جامعه می بخشد .
هنرنیوز: آیا درغرب هم هنری بنام نگارگری وجود دارد ؟ هنر نگارگری ما از آنها تاثیرپذیرفته و یا برعکس برهنر آنها تاثیرگذاشته؟
در گذشته آنها چیزی بنام نگارگری نداشتند. نقاشی آنها با نقاشی ما فرق می‌کرد. در دوره بیزانس یک مقدار فرم‌ها و فضاها به فضاهای شرقی نزدیک‌تر شد دلیل آن هم همجواری ونزدیکی کشورهای اسلامی با حکومت رم شرقی و وجود دیدگاه‌های مذهبی بین هر دونوع حکومت بود ولی در مجموع غربیان هنری به‌نام نگارگری نداشتند. اما از طرح های اسلیمی، ختایی و گل بته‌های ما در نقوش تزیینی اروپایی زیاد استفاده شده است .
هنرنیوز: نگارگری ایرانی در دنیا چه جایگاهی دارد ؟
نمایشگاهی که از آثار اساتید ایرانی در کشورهای دیگر برگزار می‌شود بسیار خودنمایی می‌کند و برای سایر کشورها خیلی جذاب است. آثار من در هفته‌های فرهنگی در کشورهای مختلف اروپایی ، آمریکایی، کانادایی حتی آفریقای جنوبی به نمایش در آمده و از نزدیک شاهد شور و شعف و لذت آنها از دیدن نگارگری ایران بوده‌ام ولی متاسفانه خودمان قدر این جواهر را نمی‌دانیم. ما با ایسم‌ها (مدرنیسم داداریسم و ...) به خودمان و هنر مان لطمه می‌زنیم .آنها به دنبال هنر ما هستند و ما به دنبال ایسم‌ها.
هنرنیوز: نگارگری ما چه توانایی هایی دارد ؟
توانایی این هنر فوق العاده است در یک کلام فقط حمایت می‌طلبد. نگارگری از آزار و اذیت، کم لطفی وکمبود محبت رنج می‌برد. این گل زیبای خانۀ هنر ایران نیازمند رسیدگی و توجه باغبان (مسئولان فرهنگی _ هنری) است. کشورهای اسلامی با چه علاقه‌ای آثار تذهیب و مینیاتور را خریداری می‌کنند ، در موزه‌های معظم دنیا آثاری از نگارگری ما و ترکیه خریداری و نگهداری می‌شود که البته فقط شامل آثار قدیمی نیست حتی آثار نگارگران معاصر با علاقه خریداری و در موزه ها و گالری‌ها نگهداری می‌شود اما صد افسوس که نگارگری در خانۀ خودمان مورد کم لطفی قرار می‌گیرد .
هنرنیوز: با توجه به اینکه نگارگری یک هنر قدسی و دارای ارزش‌های جاودان است به نظر شما تذهیب چه دنیای را خلق می‌کند؟
نقاشی و تمام هنرهای تجسمی چه بعد و چه قبل از اسلام دارای دیدگاه معنوی بوده، در اروپا دیدگاه فلسفی مادی و در شرق یک دیدگاه معنوی و متمایل به متافیزیک مطرح بوده که هنرمندان در این جهت حرکت کردند.
دنیای امروز به هنر انتزاعی رسیده، از فضاهای سه بعدی دور شده و قالب مادی و سه بعدی را شکسته در حالیکه ما وقتی به هنر ایران نگاه می‌کنیم این تفکر و اندیشه در قرن 15 و 16 میلادی در ایران دیده می‌شود این نشان دهنده رشد فکری وهنری ما بوده است. در غرب هنرمندان اروپایی در فضای فلسفی- مادی در منتهای قدرت و زیبایی و در مشرق زمین یک فضای تجریدی در منتهای زیبایی در هنر پدیدار بوده هر دو زیبا و باشکوه .
هنرنیوز: در صد سال اخیر چه روی داده است؟
در صد سال اخیر هنرمندان اروپایی هم به فضای تجریدی و انتزاعی روی آورده اند. این دیدگاه در فرهنگ وهنر جایگاه ویژها‌ی دارد. امروزه هنرمندان از همین فضا تاثیر می‌گیرند. البته دنیای امروز با دنیای پانصد سال پیش فرق دارد. دنیای ارتباطات، اینترنت و کامپیوتر استکه البته روی نگارگری هم تاثیر گذاشته و می‌گذارد. مسلما آثار نگار گری قدیمی با روند هنرو تاثیرپذیری از سیرجامعه شکل جدیدتری به خود گرفته است.
هنرنیوز: هنر تذهیب و نگارگری در ساخت مساجد و بناهای تارخی و متبرکه جایگاه ویژه ای داشته چرا امروزه در بناهای جدید از آن استفاده نمی شود؟
قدما با عشق و معنویتی خاص، کارهای زیبا و قدرتمند خلق می‌کردند . آثاری پر از احساس و چشم نواز که خلوص و روحانیت در آن موج می زد اما امروزه آنچه هنر نام دارد در معماری مساجد جایگاهش را از دست داده. از نقوشی استفاده می‌شود که پخته و جذاب نیستند. رنگ‌های به‌کار رفته رنگ‌های تندی است که در نمازگزاران و ببینندگان حالت عرفانی و آرامش ایجاد نمی‌کند. در ساخت اماکن، امروزه به هیچکدام از این مسائل بها داده نمی‌شود.
هنرنیوز: در حال حاضر مشغول انجام چه کاری هستید ؟
همان کارهای همیشگی اگر هم کاری خواسته شود، یکسری آدم‌ها با نفوذی که دارند آن را می‌گیرند. این هنرمندان که متاسفانه گاهی در سطح جهان و مملکت نیز مطرح‌اند به فضای هنری لطمه می‌زنند، هنرمندانی با سطح تفکرات پایین غیر اخلاقی و غیر عرفانی فقط می توانم بگویم متاسفم.
درباره آقامیری:
یکی از اساتید برجسته هنر نگارگری استاد محمد باقر آقامیری است که در سال 1329 در یاسوکند از توابع شهرستان گروس بیجار دیده به جهان گشود.
آقامیری در سال 1353 وارد دانشگاه هنر شد ودررشته نقاشی لیسانس گرفت. سپس مدتی در دانشگاه هنر ساتمپتون انگلستان دررشته هنرهای زیبا به تحصیل پرداخت. درسال 1373 به دانشگاه تهران راه یافت و در رشته گرافیک فوق لیسانس گرفت. استاد درسال 1368 از شورای عالی فرهنگ و هنر به دریافت دکترای درجه یک هنر نقاشی ایرانی و اسلامی نائل آمد.
این استاد برجسته ضمن تحصیلات دانشگاهی خود در 22 سالگی به مجارستان سفر کرد و اولین نمایشگاه از نقاشیهای خود دریک کشور خارجی را ترتیب داد. سه سال بعد ضمن تحصیل در انگلستان نمایشگاهی از آثار خود برپا کرد. آثار استاد در سال 1982 در پاکستان و در سال 1983 در بنگلادش در معرض دید همگان قرار گرفت. از جمله ده اثر ایشان در موزه هنرهای معاصر و همچنین تابلوهای متعددی در موزه شهدا و موزه بانک ملی ایران در معرض دید علاقمندان قرار دارد.
بیش از چهل جلد کتاب از مفاخر بلند ادب پارسی نظیر شاهنامه فردوسی، دیوان حافظ، خمسه نظامی، گلستان و بوستان سعدی، رباعیات خیام و .... به نقاشی استاد آقامیری مزین شده است. افزون بر این استاد توفیق این رانیز داشته اند که بیش از بیست جلد قرآن کریم رانیز به تذهیب گری خود بیارایند .
همچنین در سال 1380 به عنوان منتخب خادمان قرآن از ایشان قدردانی شد. اثر تحقیقی و تصویری « عظمت و زوال زورخانه » ازکتابهای معروف استاد آقامیری است اثر تحقیقی دیگر استاد رساله ای به‌نام « نقش پهلوان و پهلوانی در نگارگری و تاریخ ایران » است . وی در سال 52 قهرمان کاراته کشور و سه دوره عضو تیم ملی کاراته بود ودرآستانه سی سالگی به عنوان اولین رئیس فدراسیون کاراته کشور انتخاب شد. استاد آقامیری خود ابداع کننده سبکی بنام « وادوکان » به معنای« خانه صلح و دوستی » است.
وی همچنین درخطهای نستعلیق وشکسته نستعلیق دستی نیکو دارد. آقامیری سازهای فلوت و قره‌نی را به خوبی می‌نوازد. تغییر طراحی قالی درشهرقم درسال 1364 از فرم محلی به صورت فرم‌های صفوی از جمله دستاوردهای استاد به‌شمار می رود که نوعی ابداع بود و تحسین همگان رابرانگیخت. درواقع بکارگیری فرم‌های اسلیمی و ختایی به شکل مکتب صفوی در نقوش قالی دربافته های قم ملهم ازطرحهای بدیع استاد است .
گفتگو: مریم اطیابی
کد خبر: 13564
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdci5waz.t1apq2bcct.html