گزارش هنرنیوز از نشست بررسی ادبیات اردوگاهی در ایران؛

خسروشاهی: فرهنگ اسارت مسعود ده‌نمکی یک اثر ناقص است

27 مرداد 1392 ساعت 13:16

نشست بررسی ادبیات اردوگاهی در ایران و رونمایی از دوجلد کتاب، عصر روز گذشته با حضور مرتضی سرهنگی مدیر دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و جهانگیر خسروشاهی در سرای داستان بنیاد ادبیات داستانی برگزار شد.

به گزارش هنرنیوز در این نشست نخست سرهنگی با بیان اینکه هر جنگی در زمان معینی آغاز می شود گفت: دامنه مطالعاتی اینجنگ ها اغلب تا قرن ها ادامه می یابد به رغم آنکه این جنگ ها تنها مربوط به یک دوره خاص هستند.

وی با بیان این مطلب افزود: 25 سال از اتمام جنگ هشت ساله تحمیلی می گذرد و 32 سال از شروع آنها بعد از این همه سال اینجا نشسته ایم تا درباره گونه ادبیات بازداشتگاهی یا اردوگاهی صحبت کنیم، در واقع می توان گفت که تاریخ تولد ادبیات اسارت با تاریخ آزادی اسرای جنگی برابر است.

سرهنگی با اشاره به اینکه این گونه ادبیات به واقع یک ادبیات مرکب است گفت: این گونه ادبیات در سه نوع یادداشت های روزانه، خودنگاشت اسرای جنگی و یا گفتگوی شافهی با یک خاطره نگار است البته وجود حبسیه ها در ادبیات فارسی از سابقه این نوع ادبی در رزومه ادبیات ما خبر می دهد.

وی در تشریح این سه گونه اظهار داشت: یادداشت های روزانه با سختی بر کاغذ نوشته می شدند هرچند استفاده از کاغذ و قلم در اردوگاه ها ممنوع بود اغلب این خاطرات در پشت کاغذ سیگار یا کاغذ سیگار یا شوینده ها نوشته شده است و لذا کاغذ سیگار جایگاه ویژه ای در ادبیات ما دارد کما اینکه دهخدا هم برای لغت نامه اش از این کاغذ بهره جست.

سرهنگی از کتاب «پایی که جا ماند» به عنوان نمونه موفق خاطره نویسی روزانه یاد کرد و گفت: نخستین بار که با این یادداشت ها برخورد داشتم خاطرات جواد محبت پور بود که از اهالی بابل است که آنها را در کتابی تحت عنوان «دیوارهای بغداد» منتشر کردیم.

مدیر دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری در تشریح گونه دوم تصریح نمود: گونه دوم، خودنگاشت‌های اسرا جنگی پس از پایان اسارت است همچون کتاب «شنهای سرخ تکریت» که به همین شیوه نوشته شده است.

وی افزود: سومین گونه به صورت گفتگوهای شفاهی است که یک خاطره‌نگار با یک اسیر جنگی انجام می‌دهد و سپس با قلم خود این خاطرات را پیاده کرده و به رشته تحریر درمیآورد.

وی با تاکید بر اینکه ادبیات اسارت یک ادبیات تجربی است گفت: از جنگ و اسارت نوشتن به تجربه هایی نیاز دارد که اگر کسی آن را تجربه نکرده باشد نخواهد توانست ذهن خود را به پستوی این واقعه ببرد لذا هم دنیای اسارت یک دنیای شگفت‌آور است.

وی درباره پژوهشگری های خود در این حوزه گفت: من از سال 61 تا سال 82 با اسیران عراقی در ارتباط بودم و می توان گفت ما در ایران اسرایی از 19 کشور جهان داشتیم؛ در آن زمان من خبرنگار بودم و با این اسرا گفتگو می کردم و آنها با قاطعیت از شرایط اسارتشان در ایران بسیار راضی بودند، زیرا رفتار ما در اسارت بسیار انساندوستانه تر از آنچه بود که در کنوانسیون ژنو تصویب شده بود، درست برعکس آنچه اسرای ما در عراق به سرشان می آمد.

سرهنگی با تصریح این مطلب که خاطرات جنگ درست مثل نفت خام گرانبها هستند گفت:  حدود 60 تا 65 عنوان کتابهایی است که از اسرای عراقی در ایران منتشر شده است که به واقع  این خاطرات مثل نفت خام می‌ماند که می‌توان مشتقات زیادی از آن استخراج کرد خصوصا در بحث هنر می تواند دستمایه خوبی برای هنرمندان و بالاخص نویسندگان باشد.

وی از مطالعات خود بر این آثار خبر داد و گفت: ما خیلی زودتر از عراق کار پیاده‌سازی خاطرات اسرا را شروع کردیم و همینک منبع خوبی برای مطالعات و پژوهش در اختیار داریم. من سه سال است روی این مسئله کار می‌کنم و همچنان هم جای کار دارد.

سرهنگی با اشاره به نکات جذاب اسارت در معیار شناخت انسان در سختی ها گفت: ادبیات اسارت انسانی‌ترین وجه جنگ است و جذابیت های بسیاری برای افرادی دارد که می خواهند از دنیای پشت سیم خاردارهای حلقوی سر درآورند.

وی به خاطرات معصومه آباد عضو شورای اسلامی شهر تهران اشاره کرد و گفت: متاسفانه در این راستا نگارش خاطرات زنان اسیر مغفول مانده است؛ معصومه آباد، تنها اسیر زن ایرانی است که توانست به گوش سرگرد عراقی معروف سیلی بزند و خاطرات او بسیار زیبا است. 

مدیر دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری از تاسیس دفتر اسیران جنگی ایران و عراق در آینده نزدیک خبر داد و تصریح کرد: حدود 6 میلیون نامه بین اسرا و خانواده‌هایشان مبادله شده و من تا الان نزدیک 12 هزار نامه را جمع آوری کرده‌ام که این نامه ها ارزشمندترین منابع برای پژوهشگرانی است که بخواهند در این حوزه مطالعه کنند.

در ادامه این نشست خسروشاهی پژوهشگر با پرداخت به کتاب هایی که در این حوزه وجود دارد و نگاهی بر کتاب «پایی که جاماند»گفت: نویسنده این کتاب سید ناصر حسینی پور، یک اسیر ایرانی است و خاطراتش را به شکنجه گر خود تقدیم کرده است البته من در ابتدا نسبت به این کتاب موضعی تند و مخالف داشتم اما بعد از مطالعه آن نظرم تغییر کرد و اینک این کتاب را از افتخارات دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری می دانم.

خسروشاهی با تاکید بر اینکه ادبیات اردوگاهی ادبیاتی خنثی نیست گفت: آقای ده‌نمکیبا تالیف فرهنگی که  درباره اسرا نوشته یک کار ناقص انجام داده است و بهتر است هرکس می خواهد در این راستا گام بردارد کار را به صورت کامل انجام دهد.

خسروشاهی در ادامه به معرفی سه کتاب پرداخت و گفت: من در این راستا کتاب «سرباز کوچک امام» اثر مهدی طحانیان ،«هزار و یک شب» نوشته بیژن کریمی و «رنج و گنج» نوشته امیر نوبرانی را برای مطالعه پیشنهاد می کنم.

در پایان این برنامه از دو کتاب «با جامه‌های شوکران» تالیف عبدالمجید نجفی و کتاب «نفر پانزدهم» تالیف جهانگیر خسروشاهی با حضور محمد حسنی رئیس بنیاد ادبیات داستانی رونمایی شد.

کد خبر: 62533

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcipwaq.t1arp2bcct.html