هنر نیوز - ایکوموس از ابتدا با طرح بین‌الحرمین شیراز مخالف بود

ایکوموس از ابتدا با طرح بین‌الحرمین شیراز مخالف بود

رییس ایکوموس ایران تأکید کرد: دو نگرانی اساسی وجود دارد یکی برداشتن مجموعه آثار نفیسی که در منطقه وجود دارد و تضمین کننده آینده فرهنگی شهر شیراز است و دوم آنچه جایگزین آن می‌شود. با توجه به واقعیت‌های امروز جامعه و نقطه نظر توانایی معماری و شهرسازی چیز قابل قبولی برای جایگزینی معماری بافت تاریخی نداریم. از هم اکنون مشخص است که تعدادی بنای بساز- بفروشی و کاسبکارانه جایگزین می‌شود که کوچکترین ارزشی برای بازدیدکنندگان این بافت تاریخی- اسلامی نخواهد داشت. لذا ما ضرر در ضرر کرده و همه چیز را فدای آمال توسعه‌گرایانه،سوداگرانه و کاسبکارانه زود بازده می‌کنیم.

رییس ایکوموس ایران ( شورای بین المللی بناهای تاریخی ) در گفت و گو با هنرنیوز؛ درباره موضع ایکوموس نسبت به تخریب‌های شیراز اظهار کرد: براساس طبیعت دستگاه ایکوموس، ما با هرگونه تخریب مخالفیم. از ابتدا نیز که طرح بین‌الحرمین آغاز شد ما با آن مخالف بودیم و می‌بایست سازمان متبوعش جلو این کار را می‌گرفت. طبیعتاً اگر هماهنگی برای تخریب‌ها وجود نداشته باشد به راحتی می‌توان جلوی آنها را گرفت، اما از نظر ما نوعی هماهنگی برای تسریع این تخریب‌ها وجود دارد.

وی با بیان این که برای تخریب یک دیوار هم مکلف به دریافت مجوز از شهرداری هستیم، گفت: این که شبانه آب و برق بنای ثبتی را قطع کنند و بعد به سرعت آن را تخریب و سپس آسفالت کنند بیانگر آن است که عده‌ای در حرکتی هماهنگ متمایل به تخریب بافت تاریخی شیراز هستند تا راه برای هرگونه اقدامی در آنجا باز شود.

مهدی حجت تأکید کرد: ما با هرگونه اقدام منجر به تخریب بافت‌ها، محوطه‌ها و بناهای تاریخی به شدت مخالفیم و آن را محکوم می‌کنیم و معتقدیم هرچه سریعتر باید جلوی این گونه تخریب‌ها گرفته شود اما مجموعه مسئولین میراث فرهنگی، قوه قضاییه، اداره اوقاف، شهرداری، راه و شهرسازی، نیروی انتظامی، استانداری و فرمانداری ونمایندگان مجلس وقتی هیچ گونه تحرکی انجام نمی‌دهند از سمنی (NGO) مانند ایکوموس کار بخصوصی برنمی‌آید جز این که غصه بخورد که آخرین نمادهای اسلامی- ایرانی شهرهای ایران یکی یکی در حال از بین رفتن است. ما قدرت اجرایی نداریم اما مسئولان اجرایی چرا عزمی برای حفظ آثار در شهرهای مختلف ندارند.

او اظهار کرد: حتا اگر بخواهیم بر اساس آنچه که امروز در بوق و کرنال است به بهره‌برداری گردشگری آثار تاریخی بپردازیم، باز هم در آن جهت این اقدامات خطرناک، اشتباه و غیر قابل جبران است چرا که مجموعه آنچه که می‌تواند مطلوب بازدیدکنندگان باشد برداشته شده و چیزی جای آن گذاشته می‌شود که سنگ بنای مشکلات بزرگ بعدی است.

رییس ایکوموس ایران توضیح داد: ما با خراب کردن محوطه‌ها و بناهای تاریخی ضرر بسیار بزرگی می‌کنیم که در جای خود مشخص و واضح است اما چیزی که جایگزین آن می‌شود بسیار بد است. ما اکنون توانایی آن را نداریم که وقتی عده‌ای به جرم بلااستفاده و متروک بودن، روند تخریب‌ها را تسریع می‌کنند حتا یک معماری درجه یک را جایگزین معماری قبلی کنیم تا حداقل ما به ازای از دست دادن بافت تاریخی، دنیا از این معماری جدید بازدید و آن را تحسین کند. ما که می‌دانیم ظرفیت معماری ما در گذشته چه بوده و امروز کجاست؟ ما که می‌دانیم با برداشتن معماری که بند به بندش جزو لاینفک معماری اسلامی- ایرانی ما بوده و با طبیعت و جغرافیای هر منطقه و آداب و رسوم و فرهنگ آن هماهنگ بوده چه چیزی جایگزین خواهد شد.

وی ادامه داد: لذا دو نگرانی اساسی وجود دارد. یکی برداشتن مجموعه آثار نفیسی که در منطقه وجود دارد و تضمین کننده آینده فرهنگی شهر شیراز است و دوم آنچه جایگزین آن می‌شود. با توجه به واقعیت‌های امروز جامعه و نقطه نظر توانایی معماری و شهرسازی، چیز قابل قبولی برای جایگزینی معماری بافت تاریخی نداریم. از هم اکنون مشخص است که تعدادی بنای بساز- بفروشی و کاسبکارانه جایگزین می‌شود که کوچکترین ارزشی برای بازدیدکنندگان این بافت تاریخی- اسلامی نخواهد داشت. لذا ما ضرر در ضرر می‌کنیم. و همه چیز را فدای آمال سوداگرانه و کاسبکارانه زود بازده می‌کنیم.

حجت گفت: امروزدر این جامعه فرهنگ مغلوب نگاه توسعه‌گرانه سودجویانه‌ی زود بازده شده و ایکوموس هم نمی‌تواند جلوی این روند را بگیرد. این مسئولان اجرایی‌اند که باید به این سطح از آگاهی برسند که تخریب بافت‌های تاریخی چه عواقب مخرب طولانی مدتی خواهد داشت.

همچنین زمانی که خبرنگار هنرنیوز این پرسش را مطرح کرد که علی رغم تلاش سازمان میراث فرهنگی این تخریب‌ها با عزمی راسخ تداوم دارد در این حالت چه باید کرد؟ رییس ایکوموس پاسخ داد: براساس تجربه شخصی فکر می‌کنم معمولاً آگاه‌سازی‌ها در این زمینه بسیار موثر است. البته یک شبه امکان پذیر نیست و باید در طول این سی سال این گونه طرح‌ها و ضرورت حفظ در ذهن مسئولان اجرایی نفوذ می‌کرد تا دیدگاهشان نسبت به این مسأله تغییر می‌کرد و به این سطح از آگاهی می‌رسیدند که سودی که در حفظ این آثار هست در تخریب آنها نیست. اما اکنون از نظر این افراد بافت‌های تاریخی زباله دان و محل تجمع معتادین و اقشار متخلف جامعه است و باید هر چه سریعتر این اماکن را تخریب و جای آن بناهای جدید احداث کرد.

وی با اشاره به آگاه سازی، آموزش و ترویج ضرورت حفظ بافت تاریخی و تلاش برای تداوم این حفاظت افزود: زمانی که من مسئول بودم بیشتر در قالب یک گروه به دیدن این مسئولان می‌رفتیم و با مطرح کردن مباحث و آوردن نمونه و مثال‌هایی آنها را قانع می‌کردیم که تا حدودی مسیرشان را تغییر دهند اما امروز این کارها کمتر اتفاق می‌افتد و این که دستگاه مسئول صرفاً اظهار تأسف کند و گوشه‌ای بنشیند، شایسته نیست و باید اقدامات جدی تری انجام داد.

او درباره سکوت جامعه معماران و ایکوموس در مقابل این تخریب‌ها گفت: تیر در هوا شلیک کردن فایده‌ای ندارد. امروز بسیاری از دستگاه‌ها به این نتیجه رسیدند که نمی‌توان با این جریانات مقابله کرد. در بیشتر این تخریب‌ها نوعی هماهنگی و تعمد محرز به چشم می‌خورد و صدور بیانیه یا اعلام اعتراض این دو طیف گویی مشت بر سندان زدن است. اگر در این گونه موارد دستگاه‌هایی مانند ایکوموس بخواهد ورود پیدا کند، باید برای تمام کشور و تمام بافت‌ها، محوطه‌ها و بناها و عملکرد همه دستگاه‌های ذی ربط واکنش نشان دهد و بیانیه صادر کند. بنابراین مراکزی چون ایکوموس عملاً احساس می‌کنند صدایشان به جایی نمی‌رسد و اگر قرار به اظهار نظر هم باشد باید در مورد خیلی چیزها صحبت کنند اما چه کسی خواهان شنیدن و اجرا است.

حجت تصریح کرد:حکایت کسی است که خودش را به خواب زده است. این قطار از مسیر اصلی خود خارج شده است و آنچه امروز ارزشی ندارد فرهنگ و میراث فرهنگی است چرا که سود و سودا و طمع و آز جایگزین آن شده و در چنین بازار مکاره‌ای متاع فرهنگ خریداری ندارد. شما فکر می‌کنید آیا مشهد، تبریز، یزد، اصفهان، قزوین، اهواز، شوش، تهران، زنجان، کاشان، کرمان گرگان، رشت و... با چنین مشکلی مواجه نیستند. فقط شیراز با چنین تخریب‌هایی دست به گریبان است. اگر گوش شنوایی باشد باید برای همه این شهرها باشد.

او ادامه داد: به نظرم در حال حاضر تنها کاری که می‌توان کرد آموزش و ارتقای سطح آگاهی جامعه نسبت به میراث فرهنگی است تا عملاً مردم و مسئولان در مقابل تخریب‌ها موضع بگیرند.