به بهانه‌ی توسعه و بهسازی؛
چه کسانی بنای امام‌زاده‌ها را تخریب می‌کنند؟
9 ارديبهشت 1391 ساعت 14:42
به گفته‌ی یک فعال میراث فرهنگی به لحاظ ارزش تاریخی و درجه اهمیت به هیچ وجه سازمان اوقاف حق تخریب، تغییر یا تبدیل امام‌زاده‌های دارای هویت را نداشته و هر گونه اقدامی در آنها باید مستلزم هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی باشد.
به گزارش هنرنیوز؛ چند روز بنای قاجاری امامزاده روستای سین از توابع شهرستان اصفهان به انگیزه توسعه توسط اهالی پیش تخریب شد.
متاسفانه هر روز شاهد یکی از همین تخریب‌ها، نوسازی‌های غیر اصولی و بی‌برنامه در امام‌زاده‌ها هستیم. از دیرباز مقابر و آرامگاه‌های بزرگان دینی در گوشه و کنار ایران فضاهای زیارتی- گردشگری را شکل می‌دادند. در حال حاضر بقاع متبرکه بسیاری در کشور وجود دارد که میراث تاریخی و مذهبی دیرینه ایران به شمار می‌آیند و در اذهان عمومی مردم مادندگار شده‌اند. ساماندهی منظر امام‌زاده‌ها با حفظ سیمای تاریخی آنها برای تبدیل این اماکن به قطب گردشگری مذهبی ضروری است ، اما با توجه به موقعیت جغرافیایی این بقعه‌ها، نوسازی و مرمت معماری آنها بدون توجه به هویتشان میسر نیست. بنابراین حفظ منظر عینی و ذهنی آن در هر گونه بهسازی بنای امام زاده و محیط اطراف آن باید مورد توجه باشد.
از سویی بخش مهمی از تاریخ و فرهنگ مردم ایران در بعضی از امام‌زاده‌ها و قبرستانها به بهانه یکسان سازی و ساماندهی قبور، به سرعت در حال از بین رفتن است. حال باید دید این تخریبات متوجه چه ارگانی است؟ آیا مردم بدون حمایت ارگان خاصی می‌توانند دست به تخریب و بازسازی بنای امام‌زاده‌ها بزنند؟ پاسخ روشن است سازمان اوقاف و امور خیریه مسوول امور امام‌زاده‌ها بوده و متأسفانه به جای آن که امانت دار تاریخ و فرهنگ دینی باشد خود به بهانه بهسازی و ساماندهی، تخریب هر روزه بخشی از تاریخ ایران را رقم می‌زند.
شاهین سپنتا- پژوهشگر تاریخ- درباره‌ی تخریب امام زاده‌های اصفهان می‌گوید: « این نخستین‌بار نیست که خبر تخریب امام‌زاده‌ای از تهران، اصفهان، همدان، خوزستان و ... به بهانه توسعه به گوش می‌رسد. دو سال قبل اعضای هيات امنای امامزاده احمد اصفهان در اقدامی خودسرانه قصد مرمت کف‌فرش تاريخی اين بنای ثبتی را داشتند که نه تنها منجر به تخريب خود کف‌فرش که سنگ قبرهای تاريخی آن نيز شد. تا آنجا که سنگ قبر شاعر و عارف معروف، همای شيرازی اصفهانی و پسرش در این اقدام به کلی از بین رفت.»
به گفته‌ی این فعال میراث فرهنگی متأسفانه برخی به امام زاده‌ها نگاهی همچون صندوق بانک دارند که هرچه بزرگتر باشد، مردم پول بیشتری در آن می‌ریزند و به آن احترام بیشتری می‌گذارند.
دبیر انجمن دبیر کانون گسترش فرهنگ ایران بزرگ ادامه می‌دهد: « هر چند هستند برخی امام‌زاده‌ها‌یی که ارزش تاریخی- دینی ندارند اما درباره تعدادی از این بقاع به لحاظ ارزش تاریخی و درجه اهمیت به هیچ وجه سازمان اوقاف حق تخریب، تغییر یا تبدیل آنها را نداشته و هر گونه اقدامی در آنها باید مستلزم هماهنگی با سازمان میراث فرهنگی باشد.»
هم اکنون هیئت امنای امام‌زاده‌ها یک شبه تصمیم به توسعه یا بهسازی امام‌زاده‌ها می‌گیرند و پس از موافقت سازمان اوقاف دست به اقداماتی چون کوچک و بزرگ کردن گنبد، تغییر کاشی‌کاری، انجام آینه کاری بر روی گچ‌بری‌های تاریخی، تعویض سنگ‌قبرها، کف‌پوش‌ها، درب و پنجره‌های چوبی می‌نمایند. این در حالی است که اکثر امام‌زاده‌ها قدمت‌شان به دوره صفوی و یا قاجار باز می‌گردد و یا جزو آثار ثبت ملی هستند یا قابیلت ثبت را دارند. از سویی هر چند سازمان اوقاف بودجه خوبی جهت مرمت این بقاع دریافت می‌کند اما حق تخریب هر بنای تاریخی ( امام زاده) را به بهانه‌ی توسعه یا بهسازی ندارد، حتا اگر این بنا فرسوده باشد.
سپنتا درباره نوع نگاهی که در حمایت مرمت‌های غیر اصولی امام‌زاده‌ها وجود دارد، اظهار می‌کند:« اکثر اوقات هنگام پایان این مرمت‌ها، پارچه‌هایی با این مضمون نگاشته می‌شود:« به همت اهالی و خیرین محل بنای قدیمی امامزاده تخریب و بنای جدید به همراه سرویس بهداشتی مجهز، بوفه و... احداث شد.» در واقع این اقدام به عنوان یک عمل مثبت در کارنامه کاری اهالی ثبت می‌شود. این در حالی است که با این اقدام شناسنامه و هویت تاریخی- فرهنگی بنا به کلی از بین رفته است.»
براستی اقداماتی از این دست مثالی را به ذهن متبادر می‌سازد که اگر شناسنامه‌ی یک انسان ۶۰ ساله را از او بگیریم و شناسنامه انسانی ۱۸ ساله را به او بدهیم، چه وضعیتی پیش می‌آید؟ آیا با دادن این شناسنامه جدید هویت تاریخی این فرد دستخوش آسیب نمی‌شود؟ چگونه به راحتی می‌توانیم هویت تاریخی بنای امام‌زاده‌ها را این چنین دستخوش تغییر می‌کنیم.
مریم اطیابی
کد خبر: 39962
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcir3ap.t1a3q2bcct.html