هنر نیوز - کتاب دیگر یک منبع محترم نیست و مبتذل شده است

مسعود جعفری گفت: سال‌های دهه ۶۰، کتاب یک حرمتی داشت و مثلا می‌گفتند فلان حرف در کتاب‌ها آمده، اما امروز کتاب دیگر یک منبع محترم نیست بلکه تبدیل به یک مفهوم مبتذل شده است.

به گزارش هنرنیوز؛ نشست معرفی و نقد کتاب «مقدمه ای بر شعر فارسی» عصر دیروز سه شنبه ۴ اسفند با حضور محمد دهقانی، مسعود جعفری و کامیار عابدی مولف اثر در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

کامیار عابدی مولف این کتاب در ابتدای این برنامه گفت: توماس مان، نویسنده آلمانی بعد از اشغال اروپا توسط نازی‌ها، از آلمان فرار کرد و به آمریکا رفت. در یکی از برنامه‌هایی که نویسندگان آمریکایی به دیدار «مان» رفتند، او و ویل دورانت با هم روبرو شدند. بعد از گفتگو و آشنایی، مان از دروانت پرسید شما چه در تاریخ نگاری چه کار می‌کنید؟ دورانت گفت من طوری تاریخ تمدن را می نویسم که مخاطب متوجه نمی‌شود من مسیحی‌ام، یهودی‌ام، مسلمانم یا چه مذهبی دارم. مان هم در جواب گفت: پس شما خود ابلیس هستی! حالا من هم در نوشتن کتاب «مقدمه‌ای بر شعر فارسی» همین گونه عمل کرده‌ام و کمی ابلیس شدم!

در ادامه محمد دهقانی با اشاره به کتاب مورد نظر گفت: از نظر من کتاب مهمی چاپ شده است. آقای عابدی را بیش از ۲۰ سال است که می‌شناسم و می دانم که این سال ها به صورت متمرکز، فقط روی شعر معاصر ایران و تاریخ نگاری آن، کار کرده است. در این کتاب، مجموعه تجربه ها، تحلیل ها و تامل های عابدی را درباره شعر معاصر فارسی می بینیم؛ با زبانی بسیار موجز. این که عابدی وارد نظریه پردازی نشده و مباحث نظری را مطرح نکرده، از امتیازات این کتاب است. ارزش کتاب هم به همین استقلالش است. نویسنده، تحت هیچ کدام از نظریه ها و مکاتب رنگارنگ قرار نگرفته که هر روز هم دارند بیشتر می شوند و ما هم بدون تحقیق و علم کافی، ترجمه شان می کنیم.

وی افزود: عابدی، تاریخ شعر معاصر فارسی را در دوره ۱۰۰ ساله گذشته که تحولات سیاسی اجتماعی موجب شکل گیری جریانات مختلف شعر شد، بررسی کرده و مطالبش را در ۱۳۰ صفحه خلاصه کرده است. سطری در کتاب نیست که انشانویسی باشد و این مساله درست است که یک حسن است اما از طرفی این انتقاد را هم به نویسنده دارم که این موجزنویسی، در فرازهایی تبدیل به ایجاز مختل شده است که ای کاش چند سطر دیگر به این فرازها اضافه می شد.

این محقق در ادامه گفت: این خیلی مهم است که تاریخ نگاری شعر معاصر را با انتخاب ۲۵ شاعر انجام بدهیم. اولین شاعر ادیب الممالک فراهانی است و آخرین شاعر کتاب هم فروغ فرخ زاد است که به نظر من مدرن ترین شاعر فارسی است. یعنی عابدی، بررسی خود را از سنتی‌ترین تا مدرن‌ترین شاعر فاصله زمانی ۸۰ سال اخیر انجام داده است. خود این فاصله زمانی نشان می دهد که ما چه تحولی را پشت سر گذاشته‌ایم.

دهقانی در بخش دیگری از سخنانش گفت: یکی از مشکلات مهم نشر ما نداشتن ویراستار است. خود من بارها و بارها برای کتابم به دنبال ویراستار گشته‌ام و به نظرم کتاب آقای عابدی ویراستار نداشته است.

در بخش دیگری از این برنامه، مسعود جعفری گفت: درباره کتاب حرف‌های مفید و کافی زده شد. می خواهم کمی از بالا به موضوع نگاه کنیم و درباره آسیب شناسی شعر معاصر صحبت کنیم. طی سال‌های گذشته، یکی از ویژگی‌های شعر معاصر ما، غلبه چپ سیاسی بوده است. متاسفانه بعضی از محققان ما فکر می‌کنند هنوز در همان دوران پیشین به سر می‌بریم و شعرها را باید از منظر مثلث مرگ و ارتجاع ادبی بررسی کنند و متاسفانه متوجه این معنی نیستند که اگر از دید امروز به شعر معاصر نگاه کنیم، بهتر است تا از یک دیدگاه بسته قدیمی.

این استاد دانشگاه افزود: گرایش‌های محفلی هم کم به این موضوع آسیب وارد نکرده است. یکی از آسیب‌های دیگر که خیلی هم مهم و جدی است، غلبه ژورنالیسم بر فضای شعر است. یعنی در این سال‌ها، نقد جدی و دانشگاهی‌مان آن قدر کم بوده که به این ژانر آسیب رسیده است. حسن کار آقای عابدی این است که یک کتاب دانشگاهی نوشته و خود را از بلبشوی ژورنالیستی دور نگه داشته است. قبلا، نقد حرفه‌ای کم بود و چون بسیاری از منتقدان، خودشان شعر هم می‌گفتند، آسیب وارد می کردند. آسیب دیگر به شعر معاصر فارسی، به نظرم نظریه زدگی است. اگر یک شعر یا داستان را برداریم و صرفا آن را با یک نظریه و تئوری بسنجیم، یک کار مکانیکی انجام داده‌ایم. به نظرم این یک شوخی با علم و نقد است. این موارد، آسیب‌هایی است که به نظرم هرکدام یک سمینار و نشست مجزا می طلبد.

وی در ادامه گفت: یک مساله دیگر هم کوتاه شدن دیوار نشر است. زمانی مانند سال‌های دهه ۶۰، کتاب یک حرمتی داشت و مثلا می‌گفتند فلان حرف در کتاب‌ها آمده است. اما امروز کتاب دیگر یک منبع محترم نیست بلکه تبدیل به یک مفهوم مبتذل شده است. یعنی من شاعر یا نویسنده هرچه بخواهم می توانم به ناشر بدهم و او هم چاپ کند. کسی هم نیست که یقه من را بگیرد که این ها که نوشته‌ای چیست! ناشران غیرحرفه‌ای هم کم نیستند که از مولف پول می‌گیرند و کتابش را چاپ می کنند. این روزها اساتید دانشگاه یا دانشجوها، برای گرفتن نمره یا مدارج بالاتر، به این گونه مطالب رو می آورند. حالا کتاب آقای عابدی در چنین فضایی منتشر شده و من کسی را مثل عابدی نمی‌شناسم که به طور تخصصی روی شعر کار کرده باشد. پس عابدی متخصص کار است و با یک اثر تخصصی روبرو هستیم.

مهر نوشت:جعفری گفت: کتاب «مقدمه ای بر شعر فارسی» بدایع و بدعت هایی دارد. یکی از بدایع کتاب، رعایت مرز دقیق بین تحقیق و نقد است. نکته دیگر، اطلاعات دقیق آن است که گویی عابدی به آرشیوی دسترسی داشته که از دست ما دور است و مطالبش تازه و بدیع است. پرهیز از انشانویسی و داشتن ایجاز هم نکته دیگری است که آقای دهقانی به آن اشاره کرد. اما یک مساله مهم درباره کتاب این است که آقای عابدی در برخی فرازها بسیار با احتیاط و محافظه کاری عمل کرده است. این مساله از جهتی حسن و از جهتی عیب کتاب محسوب می شود. اما کتاب ۲ بدعت هم دارد که یکی از آن ها شماره گذاری پاراگراف هاست که به نظرم احتیاجی به آن نبود و به انسجام کتاب آسیب زده و دیگری هم نکات مبهم زبانی است.