هنر نیوز - طراح صحنه‌ای که تاریخ ساخت

گردشگران همراه با راهنمای «عمارت مسعودیه» در میان سیاه‌لشگر تیم عکاسیِ «به توپ بستن مجلس» در حیاط می‌چرخند، اما به جای این‌که حواس‌شان به توضیحات راهنما باشد، به سیاه‌لشگر و گریم‌های تاریخی‌شان نگاه می‌کنند و بیشتر دوست دارند با آن‌ها عکس یادگاری بگیرند.

به گزارش هنرنیوز؛حضور تیم عکاسیِ پروژه‌ی بازآفرینی صحنه‌ی «به توپ بسته شدن مجلس» که حضورش در «عمارت مسعودیه» آن را جنجالی کرد، سه روز به طول انجامید. پروژه‌ای که مسئولان در دو بخش «صندوق احیا» و «شرکت سرمایه‌گذار عظام» را جدی‌تر از همیشه رو در روی هم قرار داد تا شاید تکلیف آینده‌ی ۵۹ سال بهره‌برداری از عمارت تاریخی «مسعودیه» توسط این شرکت سرمایه‌گذاری و تخلفاتی که رئیس صندوق احیا و بهره‌برداری از بناهای تاریخی منتسب به این شرکت خصوصی می‌داند، مشخص شود.

اما یکی از نکاتی که در طول دو روز گذشته رسانه‌ها نسبت به آن واکنش نشان دادند، پخش تصاویری در شبکه‌های اجتماعی و سپس رسانه‌ها بود که نشان می‌داد ستون‌هایی از عمارت مسعودیه روی زمین افتاده‌اند، بخش‌هایی از فضای باز را آتش زده‌اند، و خون روی سنگفرش‌های این بنای تاریخی ریخته‌ شده، خاک و نخاله‌های ساختمانی را در فضای بیرونی ریخته‌اند و علاوه بر بالا زدن اُرُسی‌های تاریخی عمارت، حتی درهای قدیمی عمارت مسعودیه که به قول کارشناسانش از باارزش‌ترین عناصر این بنای تاریخی هستند، را کنده‌اند.

و از سوی دیگر فضای عمارت «دیوانخانه» که به گفته‌ی کارشناسان صندوق احیا هنوز هیچ اقدام مرمتی و حتی استحکام‌بخشی لازم روی آن انجام نشده است، مکان استراحت، گریم و غذاخوری حدود ۲۰۰ نیروی این پروژه‌ی بزرگ عکاسی شده بود.

عکاسی در عمارت مسعودیه

همه‌ی این اتفاقات برای طراحی صحنه‌ی «به توپ بستن مجلس» و «جنبش زنان» در مجموعه تاریخی «مسعودیه» به دلیل شباهت معماری‌ این فضای تاریخی به فضاهای آن دوره، در این بنای تاریخی مستندنگاری می‌شوند.

ایرج رامین‌فر، طراح صحنه و لباس پروژه عکاسی «به توپ بستن مجلس» که مدرک فوق لیسانس «طراحی صحنه و لباس» خود را از دانشگاه ونسن فرانسه گرفته، درباره‌ی طراحی صحنه این پروژه‌ی تاریخی و چگونگی برخورد با بناهای تاریخی مسعودیه توضیح می‌دهد.

او در این زمینه می‌گوید: ما نیاز به یک‌سری محله‌های قدیمی داشتیم تا فضاهای پروژه را آنجا بازسازی کنیم، یکی از لوکیشن‌های مهم ما برای دو عکس «جنبش زنان» و «به توپ بستن مجلس» با توجه به این‌که معماری عمارت «دیوانخانه» مشابه معماری مجلس از نظر فرم و ستون بندی‌ها در آن سالی است که لیاخوف مجلس را به توپ بست، بنابراین این مکان تاریخی انتخاب شد.

این معمار با بیان این‌که در پروژه‌ی مورد نظر قرار نبود هیچ تخریبی رخ دهد، اظهار می‌کند: در واقع ما زمان به توپ بستن و فرو ریختن ساختمان مجلس را نقاشی کردیم، این کار یک نوع بازآفرینی فضا بود. اتفاقی که در کار سینما رخ می‌دهد و حال و هوای دوره را به راحتی بازآفرینی می‌کند.

راه سوم را برای کار در بنای تاریخی مسعودیه پیدا کردیم

او با تاکید بر این‌که برای هماهنگ شدن دو طرف قرارداد این پروژه، یعنی عمارت مسعودیه و گروه عکاسی تاریخی، جزئیات به طور کامل بیان شد تا امکان هماهنگ شدن کار وجود داشته باشد، ادامه می‌دهد: با بحث‌هایی که برای حفظ میراث داشتیم، تلاش کردیم هر دو نفر با یکدیگر به صورت موازی جلو برویم. ما مسائل آن‌ها را شناختیم و برعکس؛ بنابراین یک راه سوم ایجاد شد تا این پروژه که درباره‌ی عکس‌های تاریخی از دوره‌های مختلف تاریخ ایران است، بازسازی شود.

وی تاکید می‌کند: مشکل ما این است که اطلاعات اشتباه داده می‌شود، زمانی که یک‌سری تیر چوبیِ سوخته در محوطه‌ای ریخته می‌شود، داد و هوار راه می‌اندازند که ساختمان تخریب شده یا آتش گرفته است. ما سینما کار می‌کنیم، برای ایجاد یک صحنه آن را بازسازی می‌کنیم، نه اینکه بخواهیم ساختمانی را تخریب کنیم، ما از فتوشاپ استفاده می‌کنیم.

عکاسی در عمارت مسعودیه

او با بیان این‌که تیرهای چوبی قدیمی و بلااستفاده سیم تلفن از اداره برق برای این پروژه تهیه شده است، ادامه می‌دهد: از روز نخست فکر کردیم که چطور باید نصف این ساختمان را در صحنه «به توپ بستن مجلس» پایین بیاوریم. پس از بررسی‌های زیاد قدری نخاله‌های ساختمانی، چوب سوخته، حلب و دیگر اشیائی که ساختمان در حال فرو ریخته را یادآوری می‌کند، تهیه و با قراردادن آن‌ها در فضای باز و یک متری عمارت «دیوانخانه»، فضا را بازسازی کردیم، تا همه اتفاقات رخ داده تا حداکثر امکان طبیعی نشان داده شوند.

به گفته‌ی وی، حتی برای ریختن نخاله‌ و خاک در فضای باز مسعودیه، ربختن خون روی سنگفرش حیاط یا حضور اسب در محوطه نیز تدابیر خاصی اندیشیده شده بود. برای انجام هر کدام از این کارها، پلاستیک‌های ضخیم زیر هر کدام از بخش‌ها و حتی اسب‌ها کشیده شد تا آسیبی به محوطه وارد نکند.

برای هر قدم در مسعودیه، بررسی‌های زیادی انجام دادیم

این معمار ادامه می‌دهد: هر چند بسیار بهتر می‌شد اگر می‌توانستیم تیرک‌های چوبی را به دیوار عمارت «دیوانخانه» تکیه دهیم، اما خودم این کار را انجام ندادم، چون ترسیدم آسیبی به بنا وارد شود. همه این فکرها از قبل به ذهن‌مان رسیده بود و بررسی‌های زیادی روی هر قدمی که در فضای مسعودیه باید برداشته می‌شد، انجام دادیم.

طراح صحنه و لباس پروژه عکاسی «به توپ بستن مجلس» با تاکید بر برگزاری جلسات متعددی که قبل از آغاز کار، وی و آزاده اخلاقی با کارشناسان سازه و فنی عمارت مسعودیه داشتند، اظهار می‌کند: ما جلسات متعدد و حتی بعضا خسته‌کننده‌ای داشته‌ایم. جلساتی که طبیعت قضیه بودند و درست بود. همه این موارد را روی کاغذ آوردیم، ثبت کردیم و اعلام شد چه امکاناتی در اختیار داریم و چه کارهایی می‌توانیم انجام دهیم.

وی با اشاره به عکاسی صحنه «جنبش زنان» در داخل عمارت دیوانخانه، می‌گوید:‌ در‌ آن دکور، همه وسایل و تجهیزات با فاصله با دیوارها قرار داشتند. ما قانون را می‌دانیم که نباید به دیوارهای تاریخی نزدیک شد.

این عکس‌ها در تاریخ ایران جاودانه می‌مانند

رامین‌فر ادامه می‌دهد: زمانی که بازسازی یک فضای تاریخی را آغاز می‌کنیم، برعکس سریال‌های روتین که هیچ چیز برایشان اهمیت ندارد، باید بازسازی صحنه‌های تاریخی را درست از آب درآوریم، چون قرار است عکس‌هایمان در تاریخ ایران جاودانه بمانند یا حتی به موزه‌ها بروند.

او با بیان اینکه عکس‌های تاریخی برعکس سریال‌های تاریخی که با گذر زمان به آرشیو رفته و به فراموشی سپرده می‌شوند، همیشه جاودان می‌مانند، می‌گوید: با پایان پروژه براساس وظیفه‌ای که در قراردادمان به آن نیز اشاره شده است، همه فضاها میلی‌متر به میلی‌متر تمیز خواهند شد.

وی با اشاره به طراحی صحنه فیلم «فهرست شیندلر» به کارگردانی «اسپیلبرگ» اظهار می‌کند: همه دکورهای این فیلم در اردوگاه ساخته شده است نه در سوله. بنابراین متوجه می‌شویم که ساخت چنین دکورهایی نیازمند فضاهای واقعی و قانونمند بوده است، یعنی یک‌سری شرایط را افراد در حال کار در ابنیه تاریخی با افرادی که این نوع پروژه‌ها را مستندنگاری می‌کنند، با بده‌بستان‌های قانونی انجام می‌دهند، تا آسیبی به بناها نرسد.

این معمار با اشاره به بازآفرینی صحنه‌های کودتای ۳ اسفند در مقابل عمارت قزاقخانه در باغ ملی نیز توضیح می‌دهد: دوربین‌های عکاسی ثابت هستند. متحرک نیست که خسارت به بنای تاریخی بزنند. یکسری عکس‌های تاریخی در مقاطع مختلف از دوره حکومت مستبد محمدعلی شاه تا انقلاب ایران در این برهه قرار دارند.

او به عنوان طراح صحنه تاکید می‌کند: که حواسش به همه چیز هست، چون یکی از مهمترین مساله‌هایش درباره‌ی زندگی تاریخ ایران است.

گزارش از خبرنگار ایسنا: سمیه ایمانیان