هنر نیوز - جای خالی پاویون ایران در بی ینال ونیز

موزه هنرهای معاصر درحالی از هنرمندان برای حضور در دوسالانه ونیز دعوت كرده تا آثار خود را ارسال كنند كه هنوز خبری از ایجاد پاویون برای هنر ایران در این بی ینال نیست. منتقدان می گویند؛ فاصله ی هنر ایران با اروپا فقط ۱۰ سال است و هنرمندان ایران؛ غرب را شگفت زده كرده اند.
مرکز هنرهای تجسمی ارشاد در بلاتکیفی دوسالانه های داخلی روی حضور نمایشی ایران در دوسالانه ونیز مانور می دهد. دو سالانه ای که تاكنون برای ایران دستاوردی نداشته است. باید گفت كه حضور در این دوسالانه آن چنان حركت مهمی محسوب نمی شود بلکه هماهنگی برای ارائه ی پاویونی برای هنرمندان ایرانی ومهمتر از آن دریافت شیر طلای ونیز در درجه اول اهمیت قرار دارد، افتخاری که تاکنون تنها یکبار آن هم ازسوی آویش خبره زاده(هنرمند ایرانی مقیم آمریکا) نصیب ایران شده است.
هنرمندان ایران با داشتن پاویون می توانند هنر معاصر ایران را به هنرمندان كشورهای دیگر معرفی كرده و دیالوگ مخصوص خود را با كشورهای شركت كننده در این بی ینال داشته باشند. حال آنكه مركز هنرهای تجمسی ارشاد نه تنها در ایجاد چنین فضایی اقدامی نكرده؛ بلكه در دوره ی گذشته به جای معرفی هنرمندان معاصر ایران؛ چند هنرمند را به بی ینال پنجاه و سوم فرستاده كه در آثارشان كمترین نشانی از هنر معاصر به شم نمی خورد.
فراخوان حضور در پنجاه وچهارمین دوسالانه ونیز درحالی به طور رسمی ازسوی این دوسالانه منتشر شده و موزه هنرهای معاصر هم ازهنرمندان علاقمند به شرکت در این رویداد مهم دعوت کرده كه هنوز خبری از ایجاد پاویونی برای هنر ایران در این بی ینال نیست. بنابر گفته ی منتقدان، هنر ایران شباهت زیادی با هنر اروپا دارد و فاصله ی آن با هنر این منطقه؛ تنها یك فاصله ی ۱۰ ساله است. البته رویكرد مركز هنرهای تجسمی در انتخاب هنرمندان و چگونگی شركت در این دوسالانه نیز بر اهمیت آن خواهد افزود.
*حضور سرنوشت ساز
هفت سال از زمانی كه حسین خسروجردی به همراه احمد نادعلیان و بهروز دارش در پنجاهمین دوسالا نه بین المللی ونیز حضور یافت، می گذرد. در آن سال خسروجردی و دو هنرمند دیگر توانستند با ارائه ی آثار خود در این دوسالا نه، نظر منتقدان، گالری داران و موزه داران بزرگ دنیا را جلب كنند.
در سال ۱۳۸۲ اولین پاویون ایران در دوسالا نه ی ونیز با حضور خسروجردی و دو هنرمند دیگر برپا شد، او درباره ی این پاویون و حضور خود در ونیز به ایلنا می گوید: ما در حقیقت قبل از سال ۱۳۸۲ مقدمات حضور فرهنگی مان را در ونیز فراهم كرده بودیم. زمانی كه در این سال به ونیز اعزام شدیم، شرایط به گونه ای بود كه منجر به توجه بیشتر آدم ها به ما شد. بخشی از این توجه به این برمی گشت كه كشور ایران در حوزه های سیاسی مورد توجه است و تحولا ت سیاسی چند دهه ی اخیر باعث توجه بیشتر دیگران به ما شد. در ونیز من به عنوان یك نقاش، احمد نادعلیان به عنوان هنرمند محیطی و بهروز دارش هم به عنوان یك مجسمه ساز حضور پیدا كردیم. آن زمان هنوز دیگر كشورها اطلا عات كافی نسبت به وضعیت هنرهای تجسمی در ایران نداشتند و بیشتر سینمای ما برای آنها مهم بود. وقتی در آنجا Digital Painting (نقاشی دیجیتال) من یا هنر محیطی آقای نادعلیان و كارهای درخشان مجسمه سازی آقای دارش را دیدند، شگفت زده نشدند. كار به جایی رسید كه خیلی ها می خواستند از پاویون ایران دیدن كنند. دركل اطلا عاتی كه از ما می گرفتند، نشان از بی اطلا عی شان از فاكتورهای فرهنگی ایران داشت. سطح آموزشی در ایران را نمی شناختند و تصورشان از یك كشور انقلا بی این بود كه نقاشان در آن مشغول كار حزبی و شعاری هستند!
او درعین حال می افزاید: به نظرم ونیز یکی از عرصه های حضور بین المللی ما در زمینه ی هنر است.
البته از كشورمان در اواخر دهه ی ۴۰ و اوایل دهه ی ۵۰ سهراب سپهری، پرویز تناولی و محسن وزیری مقدم موفق به شركت در این دوسالانه شده اند و حتی تناولی اولین جایزه این دوسالانه را دریافت كرد، با این حال ایران آن زمان هیچ گاه نتوانست پاویون خود را در ونیز برپا كند.
در سال ۱۳۸۴ در آخرین روزهای عمر دولت اصلاحات و مدیریت علیرضا سمیع آذر در مركز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ دومین و آخرین پاویون ایران در ونیز برپا شد و دو هنرمند جوان ایرانی، بیتا فیاضی و ماندانا مقدم در این دوسالانه حضور یافتند که حضور آنها بسیار مورد توجه قرار گرفت. دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۶ ایران در دوسالانه شرکت نداشت که دلیل آن عدم اطلاع مسوولان وقت ارشاد از این رخداد هنری بود. اما در سال ۱۳۸۸ که مرکز هنرهای تجسمی پی به اهمیت این دوسالانه برده بود؛ سه هنرمند را به این رویداد فرستاد.
*دوسالانه ی پنجاه و چهارم
امسال دوسالانه ونیز روی مفهوم روشنایی ها تمركز دارد، مفهومی كه به گفته ی بایس كوریگر(مدیر این دوسالانه) ناظر به تحولات كنونی عرصه ی هنر در سطح بین المللی است. كوریگر در ادامه می افزاید: عنوان نمایشگاه بیش از هرچه حاكی از توجهی جدی به اهمیت تحولات اخیر در هنر جهان است. من شخصا به ظهور هنرمندان معاصر در فضای فعلی علاقه ی خاصی دارم. هنرمندانی كه دیالوگی مستمر با بیننده دارند و قراردادها و چارچوب ها را به چالش می كشند.
بنابر اعلام مسئولان بی ینال ونیز؛ این رخداد درحالی از ۴ ژوئن در محوطه ی تاریخی جیرار دینی ونیز برگزار می شود كه امسال برای اولین بار از كشورهای اندورا ، عربستان سعودی، بحرین ، بنگلادش ، مالری و روآندا در این بینال شركت دارند.
به گفته ی مدیر دوسالانه؛ نمایش آثار نقاش نامدار ونیزی به نام «تین تورتو» ازجمله رخدادهای مهم این دوسالانه است. كوریگر به اهمیت برپایی پاویون های ملت های مختلف در این دوسالانه اشاره می كند و آن را نمادی از دیالوگ بین هنرمندان می داند، مفهومی كه در استراتژی كلی این رخداد هنری هم به چشم می خورد.
اما خبر خیلی مهم این دوسالانه برنامه های مسئولان آن برای برپایی یك «فراپاویون» است. كوریگر در این مورد توضیح می دهد: سیاستگذاران دوسالانه مرا ترغیب كردند كه دركنار پاویون های متداول؛ فضایی برای گردهمایی و ارائه آثار هنرمندان تمام كشورها ایجاد شود كه در آن تمام رسانه ها به نمایش گذاشته می شوند و فراتر از یك پاویون معمولی است از این رو من نام آن را «فراپاویون» می گذارم.
گفتنی است كه براس كروگر(مدیر دوسالانه ی پنجاه و چهارم) فارغ التحصیل دانشگاه زوریخ است او در عرصه ی بین المللی یك مورخ و نمایشگاه گردان معروف محسوب می شود. درعین حال او مدیر مجله ای هنری در لندن است و كتاب های زیادی در زمینه هنر نوشته است.