هنر نیوز - باداب سورت عروس هزارداماد

چه بر سر دومین اثر ثبت ملی طبیعی ایران می آید /1/؛

باداب سورت در پاسکاری مسوولان چهار سازمان خشک می‌شود

به گزارش هنرنیوز، نمونه‌ی چشمه‌های باداب سورت را فقط در کشور ترکیه داریم که املاح آن کاملاً گوگردی است و از لحاط رنگ و وسعت قابل مقایسه با چشمه‌های ایران نیست. از این نمونه چشمه‌ها در جاهای دیگر کشورمان هم داریم اما با این وسعت و مدل نیستند. به عنوان مثال سمت شالماش، شهر رَبَط سردشت و چشمه‌هایی اینچنینی با همین املاح و رنگ داریم اما عمق، تعداد و پلکانی بودنشان به این شکل نیست. تفاوت دیگر آن که ما چشمه‌های سورت را به عنوان یک منطقه نمونه گردشگری مصوب هیأت دولت می‌شناسیم و قاعدتاً باید امکانات خاصی را داشته باشد. برای همین گفتگویی با سيف الله فرزانه، مديركل ميراث فرهنگی، صنايع دستی و گردشگری مازندران انجام دادیم.

باداب سورت چرا به ثبت ملی طبیعی رسیده یا به عنوان منطقه نمونه گردشگری شناخته شده است؟
باداب سورت یکی از شگفتی‌های خالق هستی‌ است که در مسیر ساری – کیاسر- سمنان قرار گرفته و پس از قله دماوند دومین اثر ثبت میراث طبیعی است. مجموعه چشمه‌های کوچک و بزرگی که با بیش از ۵ مصدر چشمه در فاصله نزدیک و طولانی از هم قرار گرفتند. مساحت حرایمش هم ۱۷۰ هکتار است. دارای املاح معدنی سدیم، پتاسیم، گوگرد است که به خاطر شرایط خاص زمین‌شناسی لایه‌های درونی زمینش با ایجاد فشاری که از طریق گسل وارد سطح زمین می‌شود مظهر چشمه‌ها را بوجود می‌آورد.
با توجه به مشاهده‌ی چشمه‌های متنوع و احتمال فوران مظهر چشمه در زمان‌های گذشته می‌توان گفت این منطقه دارای قابلیت‌های ویژه زمین‌شناسی با رویکرد گردشگری است. در ترکیه نیز چنین چشمه‌هایی وجود دارد که سالانه هزاران گردشگر به آنجا می‌روند.

یکسری از زیبایی‌های باداب سورت از بین رفته و در حال تخریب است. با توجه به این که اینجا قرار است یک منطقه نمونه گردشگری باشد چرا تاکنون هیچ امکاناتی برای آن بوجود نیامده است؟
مهمترین بحث در ایران بخصوص استان مازندران بحث عرصه‌های طبیعی است با این که ثبت طبیعی ملی و مصوب هیئت دولت و منطقه نمونه گردشگری است، اما متأسفانه برخی فکر می‌کنند میراث فرهنگی مسوول آن است در صورتی که مالکیت از آن ما نیست. چشمه‌ها را آب منطقه‌ای مدیریت می‌کند، مالک عرصه‌ها منابع طبیعی است و محیط زیست هم پیگیر مسایل محیط زیستی آنجاست و مالکیتی هم این سازمان دارد!
اخیراً استاندار سيد علی‌اكبر طاهايی و مدیران دستگاه‌ها یک بازدیدی از منطقه داشتند تصور استاندار هم چنین بود با این که منطقه نمونه گردشگری، ثبت ملی و میراث طبیعی است چرا سازمان میراث فرهنگی کاری آنجا انجام نمی‌دهد ؟ پرسش ما هم اتفاقاً همین بود. این بازدید منجر به تنظیم یک تفاهمنامه‌ای شد که منابع طبیعی، آب منطقه‌ای و محیط زیست و شخص استاندار این منطقه را در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری بگذارند. در هر صورت زمانی که حرایمی تعریف می‌شود، باید این حرایم نگهداری شود.

آیا همچنان در محدوده این حرایم معدن مشغول به کار هستند؟
متأسفانه بعضی سودجویان به دلیل عدم اطلاع برخی دستگاه‌ها مجوز حفر معدن گرفته بودند. وقتی اثر ثبت ملی طبیعی شده، حرایم تعیین و به عنوان منطقه نمونه گردشگری تصویب شده حتماً باید از سازمان میراث فرهنگی استعلام شود که باز همکاران ما در میراث فرهنگی و منابع طبیعی جلوی این قضیه را گرفتند و آن معدن هم برچیده و قرارداد فسخ شد. یعنی اگر این اتفاق می‌افتاد متأسفانه یک فاجعه رخ می‌داد.

با امضای تفاهم‌نامه چه اتفاقی می‌افتد؟
ما الان این انتظار را داریم که با این تفاهم نامه‌ی امضا شده عرصه‌ها در اختیار ما قرار گیرد. تا همین حالا هم که ما هیچ امکاناتی آنجا نداریم مشاهده می‌کنید گردشگران داخلی و خارجی به این منطقه می‌آیند. راه دسترسی بسیار ضعیفی دارد و زیرساخت‌هایش آماده نیست اما استقبال می‌شود چون به نظرم این یک اثر طبیعی جهانی است. و دوستداران طبیعت واقعاً جلوتر از ما هستند.

نخستین اثر طبیعی ثبتی قله دماوند هم که متعلق به مازندران است. طاهراً با همین مشکلات رو به رو ست؟
ما امسال قصد داریم قله دماوند را اگر دستگاه‌ها همکاری کنند، قرارداد معادن را حذف شود و برداشت مصالح در حرایم انجام نگیرد برای ثبت به یونسکو معرفی کنیم. البته نخستین اثر طبیعی مازندران که ثبت جهانی شده، باغ تاریخی عباس آباد است، دماوند را هم ثبت می‌کنیم و این قابلیت و استعداد در چشمه سورت هم هست به شرط آن که زیرساخت‌ها آماده شود. نخستین کار این است که این عرصه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گیرد و دور ۱۷۰ هکتار فنس کشی شود یعنی یک صاحب پیدا کند که آنجا تخریب نشود و یا کسی دنبال معادن و برداشت ماسه و مصالح نروند. البته ایجاد راه دسترسی امسال در برنامه‌های ما هست.

کی این راه دسترسی ایجاد می‌شود؟
این ذهنیت را ایجاد کنم که ما اختیار آن عرصه‌ها را نداریم که سریع فنس بکشیم یا راه‌های دسترسی را درست کنیم. یکی از موانع و چالش‌هایی که باید آسیب‌شناسی شود همین عدم سرمایه‌گذاری در عرصه‌هاست. ما در مازندران ۱۲۲ منطقه نمونه گردشگری داریم که مصوب دولت است و زیرساخت‌های بسیاری از آن‌ها را مهیا کرده‌ایم اما در واگذاری آن نقشی نداریم.
اگر قرار است سرمایه‌گذار وارد این استان بشود، و عرصه‌ها با ضوابط میراثی و رعایت حریم، مالک داشته باشد حتماً باید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در واگذاری این گونه عرصه‌ها نقش داشته باشد. وقتی نقشی نداریم کاری هم نمی‌توانیم انجام دهیم. معتقدم اگر مشکل قوانین است باید اصلاح شود.

و مشکل کجاست؟
مشکل این است که عرصه‌های طبیعی‌ایی که ما در مازندران داریم و در اختیار منابع طبیعی است حتماً باید فراخوان شود و به ماده ۳ منابع طبیعی رجوع شود. در این فراخوان همه می‌توانند شرکت کنند اما من معتقدم باید کسانی شرکت کنند که اهلیت و تخصص این کار را داشته باشند. اگر قرار است هر پیمانکاری در این فراخوان شرکت کند متأسفانه همین حالت باشد بهتر است چرا که حداقل طبیعتش حفظ می‌شود در غیر این صورت ممکن است تخریب شود.

این منطقه چقدر قابلیت جذب گردشگر دارد؟
با این که تا کنون نتوانستیم کاری انجام دهیم این همه از جاذبه‌های گردشگری استقبال می‌شود مازندران استان پیشتاز جذب گردشگر به دلیل اقلیم و نوع آب و هواست. روستاهای اطراف چشمه سورت مثل ارست، مالخواست و قعله سر ظرفیت‌های بسیار غنی با معماری کهن را دارا هستند. به دامداری و کشاورزی مشغولند و از ظرفیت میراث معنوی بالایی برخوردارند. آیین‌ها، مراسم و جشن‌های مختلف دارند. اینها سبب می‌شود تا منطقه مقصد مهم گردشگری طبیعی و فرهنگی باشد.

این سخنان مصداق این است که صاحب زمین کس دیگری است، شخص دیگری می‌سازد و شخص دیگری می‌خواهد به من بفروشد تا بهره‌برداری کنم.!!چطور مصوب هیئت دولت است، مالک شخص دیگری است و توقع سرمایه‌گذاری داریم؟
در داخل شهر تهران زمینی دارید مالک شما هستید، کاربری‌اش گردشگری است. اینجا هم مالک سازمان میراث نیست، کاربری ‌آن گردشگری است. قابلیت گردشگری دارد. یعنی اگر قرار به ساخت و ساز است باید با ضوابط گردشگری ساخته شود.
من معتقدم صلاح نیست در اطراف چشمه سازه‌های سنگین مثل هتل و متل وجود داشته باشد. در چند کیلومتری آن می‌شود هتل، متل و مهمانپذیر برای رفاه گردشگر ساخت اما اگر بخواهیم در حریمش این اتفاق بیفتد متأسفانه همان تخریبی که شاهدش هستیم روی می‌دهد. باید این عرصه را حفظ کنیم.
مریم اطیابی