هنر نیوز - احداث خط گاز ری - تبریز قره تپه را به ورطه نابودی کامل می‌کشد

احداث خط گاز ری - تبریز قره تپه را به ورطه نابودی کامل می‌کشد

به گفته اهالی شهریار در جریان عملیات اخیر گازکشی، درسایت تاریخی قره تپه( متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد و دوره نوسنگی) گورهای متعددی زیر و رو شده و آثار فراوانی به غارت رفته‌اند که بقایای سایت هم در حال حاضر مکانی مشمئز کننده برای دفن زباله‌های کثیف و معدوم کردن سگهای ولگرد توسط مسئولان محیط زیست شهریار است.

به گزارش هنرنیوز، "شهریار"منطقه سرسبزی که روزگاری ریه تنفسی کلانشهر مجاور خود و تولید کننده بخش متنابهی از محصولات کشاورزی کشور بود اکنون خوابگاه سرریز جمعیت تهران با وضعیتی رقت‌آور است. شهریار امروز مظهر و نماد بارز فجایع زیست محیطی و فرهنگی، جرم و جنایت و اعتیاد است که یک سیستم مدیریتی نامتخصص و منفعت طلب در مدت زمانی نه چندان دراز به بار آورده است. هویتی که آخرین نفس‌ها را می‌کشد
با این وضعیت شاید صحبت از میراث فرهنگی از یاد رفته و رو به اضمحلال شهریار بحثی بیش از حد لوکس و فاقد اولویت تلقی شود. با این حال این مزبله سابقا سبز غرب استان تهران، در تاریخ تمدن ایران و جهان نقش کوچکی نداشته است.

دو هفته پژوهش
برتون براون نتایج حفاریهای آزمایشی خود را طی چند مرحله منتشر ساخت. بر اساس گزارش و جمع بندی نهایی وی که در سال ۱۹۷۹ به چاپ رسید، قدمت این محوطه تاریخی به هزاره پنجم قبل از میلاد و دوره نوسنگی می‌رسد.
براون احتمال داده است که بخش غربی سایت، محل زندگی اهالی این روستای باستانی و بخش شرقی، گورستان آن بوده باشد. او می‌نویسد که دیوار‌ها را از خشتهای دستی و بدون پی سازی بنا کرده‌اند. این خشتهای هفت هزارساله اغلب ابعاد ۱۰ در ۲۰ سانتی‌متر دارند ولی از نمونه‌های بزرگتری نیز در ساخت دیوار‌ها استفاده شده است. نقش اثر سه انگشت سازندگان خشت‌ها به صورت فرورفتگی بر سطح آن‌ها دیده می‌شود و احتمال می‌رود که خشت‌ها را پیش از کاربرد در کوره‌هایی با حرارت نه چندان زیاد تا حدی پخته باشند. ظاهرا این مردم خانه‌های خود را چسبیده به هم و بدون فاصله می‌ساخته‌اند. براون در حفاریهای آزمایشی به بقایای دیواری چینه‌ای در راستای «شمال غربی - جنوب شرقی»، با ضخامت ۱۲۰ سانتی‌متر برخورد که به گمان او بخشی از بارو یا سازه دفاعی پیرامون روستا را تشکیل می‌داده است.

روی برخی از دیوار‌ها هنوز آثار اندود کاهگلی که به رنگ اخرایی رنگ آمیزی شده بود، دیده می‌شد. کف اتاق‌ها را نیز به همین شیوه به رنگ سرخ درآورده بودند. طی این کاوش‌ها کاسه‌هایی بدست آمد که در آن‌ها آثاری از گل اخرا باقی بود و بی‌شک می‌توان آن‌ها را از کهن‌ترین وسایل شناخته شده رنگ کاری ساختمان دانست.
در قره تپه همچنین بقایایی از کهن‌ترین تنورهای پخت نان از جنس سفال یافت شده است. به گفته براون دقت و مهارت زیادی در ساخت این تنور‌ها بکار رفته بود. جدار آن‌ها را از کف به سمت دهانه طوری شیب دار ساخته بودند که براحتی بتوان خاکستر بازمانده از سوخت را به بیرون تخلیه کرد و در بخش تعبیه شده در جلوی آتشخان ریخت. براون می‌گوید امروزه از صفحات فلزی موسوم به ساج برای پخت نان استفاده می‌شود ولی ساکنان باستانی قره تپه هنوز تا کشف فلز فاصله زیادی داشتند.

یکی از نوآوریهای مهم شهرسازی در قره تپه، ساخت نخستین مجرای دفع گندآب یا فاضلاب سکونتی است. آنان با ساخت نوعی اگو در محوطه روستا پساب‌های زیستی را به خارج از محل سکونت خود منتقل می‌کردند.
در فهرست آثار کشف شده از قره تپه به ابزارهای سنگی دوران نئولیتیک، برخی ادوات استخوانی، تعدادی مهره و قطعاتی ازدیواره کوره‌ها برمی خوریم که همراه با ظروف و سفالهای مکشوفه، ماده لازم برای مقایسه این محوطه باستانی با سایر مراکز اولیه سکونت در فلات ایران و مناطق مجاور را بدست می‌دهند. طبق نظرصادق ملک شهمیرزادی سفالهای قره تپه مشابهت کاملی با سفالهای چشمه علی ری دارند.

گرچه آثاری از دفن مردگان در بخش مسکونی قره تپه نیز بدست آمده است ولی ظاهرا عمده تدفین‌ها را در قسمت غربی آن انجام می‌دادند. اجساد را به حالت دو زانو می‌خواباندند طوری که ساق پا روی ران و عمود برستون فقرات قرار بگیرد و دست‌ها را در امتداد بدن مرده جای می‌دادند. موردی یافت شده است که دست‌ها روی صورت قرار گرفته بودند و بقایای اسکلت دیگری بدست آمده است که آن را سوزانده‌اند. گرچه اطلاعات چندانی از باورهای اعتقادی این مردم در دست نیست ولی معمولا همراه با اجساد، ظروف سفالین متعددی را دفن می‌کردند که می‌توان آن را به عنوان نشانه‌ای از اعتقاد به زندگی پس از مرگ تلقی کرد.

نیم قرن وندالیسم
با آنکه یافته‌های حاصل از گمانه زنی منجر به کشف اطلاعات شگفت انگیزی شد ولی نتایج مذکور هرگز عزمی جدی را برای پی گیری پژوهش‌ها و اتمام کاری که آغاز شده بود، برنیانگیخت.

تئودور برتون براون ارتفاع بلند‌ترین نقطه سطح تپه را از زمینهای مجاور ۴. ۲ متر اندازه گرفت- ارتفاعی که اکنون پس از پنجاه و چندسال غفلت مسئولان، جهالت مردم و توحش قاچاقچیان اشیاء عتیقه در شرف برابری با سطح زمین قرار دارد و در سمت غربی به چاله‌ای با کاربری دفن زباله تبدیل شده است.

در بیان وندالیسم دولتی بد نیست اشاره کنیم که هم اکنون وزارت نیرو روی بخشهایی از محوطه باستانی قره تپه دیوار کشیده و زمینهای مجهول المالکیت را به تصاحب خود درآورده است. البته مشخص نیست که شکافتن زمین برای احداث دیوار چه خساراتی را به محوطه وارد آورده و اشیاء احتمالی بیرون آمده الان کجا هستند.

ظاهرا مسئولان تغییر کرده‌اند و دیگر کسی چیزی در این باره نمی‌داند. به این ترتیب تکلیف بخش داخل دیوار روشن است و می‌ماند بخش بیرون از دیوارهای وزارت نیرو که آن هم بر اثر فعالیتهای کشاورزی، حفاریهای هموطنان جویای گنج و از همه مهمتر به دنبال احداث خط لوله گاز ری- تبریز به زودی برای همیشه نابود خواهد شد.

آنگونه که اهالی منطقه اظهار می‌کنند، در جریان عملیات اخیر گازکشی، گورهای متعددی زیر و رو شده و آثار فراوانی به غارت رفته‌اند. بقایای سایت هم در حال حاضر مکانی مشمئز کننده برای دفن زباله‌های کثیف و معدوم کردن سگهای ولگرد توسط مسئولان محیط زیست شهریار است.