نگاهی به بافت تاریخی یکی از شهرهای دنیا؛
راونا؛ نمونه حیات پویای میراث فرهنگی در یک شهر
21 آذر 1391 ساعت 11:49
بافت تاریخی راونا به لحاظ خیابان‌های کم عرض، خانه‌ها، گذرها، بازارها و کلیساهای قدیمی آن به آسانی از بافت جدید و مدرن شهر متمایز است.
به گزارش هنرنیوز، با توجه به موفقیت شهرداری راونا در همکاری با واحدهای دانشگاهی و سازمان‌های مردمی و دولتی فعال در زمینه میراث فرهنگی و اجرای مدیریت واحد شهری برای حفظ و احیای بافت تاریخی، مصمم شدم که راونا را به عنوان نمونه‌ای موفق از اجرای مدیریت واحد شهری برای حفظ و احیای بافت‌های تاریخی معرفی و بررسی کنم. بی‌تردید شناخت چنین الگوها و نمونه‌هایی، میزان آگاهی و دانش مدیران و کارشناسان شهری کشور را در این حوزه ارتقا خواهد داد و در آینده شاهد روزهایی بهتری برای میراث فرهنگی و بافت تاریخی شهرهای ایرانی و اسلامی‌مان خواهیم بود.
راونا؛در کنار مثلث توریستی ایتالیا
شهر بندری راونا در ایالت امیلیارومانیا در شمال شرقی ایتالیا و در ساحل زیبای دریای آدریاتیک قرار دارد. موقعیت جغرافیایی ممتاز بندر راونا و نزدیکی آن به مثلث توریستی «ونیز، فلورانس، پیزا» و همچنین توسعه شبکه راه‌های ارتباطی چون بزرگراه‌ها و راه آهن، آن را به یکی از شهرهای مرفه و توسعه یافته ایتالیا بدل کرده است. راونا نه تنها بندری تجاری بلکه شهری تاریخی است که قدمت آن به قرن پنجم میلادی و عصر امپراتوری روم باز می‌گردد و بافت تاریخی آن با قدمت عهد رنسانس و پیش از آن، هنوز هم سالم و پابرجا و استوار است. زندگی شهری و حیات مدنی در بافت تاریخی راونا هنوز جریان دارد و بافت مذکور از مناطق اعیان نشین شهر به شمار می‌آید. نزدیک‌ترین شهر مهم به راونا، شهر تاریخی بولونیاست. بولونیا با داشتن دو دانشگاه بین‌المللی، از مراکز فرهنگی اروپاست و به آزمایشگاه دموکراسی اروپا معروف است. بافت تاریخی بولونیا نیز با اجرای مدیریت واحد شهری به خوبی حفظ و احیا شده است و ناحیه دانشگاهی شهر در آنجا قرار دارد. راونا شهر دانته، شاعر معروف ایتالیایی است.
حفظ و احیای بافت تاریخی راونا
همان گونه که گفته شد، بافت تاریخی راونا هنوز سالم و استوار است و زندگی و حیات شهری در آن جریان دارد. بافت تاریخی راونا به لحاظ خیابان‌های کم عرض، خانه‌ها، گذرها، بازارها و کلیساهای قدیمی آن به آسانی از بافت جدید و مدرن شهر متمایز است. بافت تاریخی راونا، هسته و مرکز شهر را شکل می‌دهد و بافت جدید و امروزی پیرامون راونای تاریخی را احاطه کرده است. بنابراین میزان تخریب بافت تاریخی شهر و احداث بناهای جدید در آن بسیار کم است؛ به گونه‌ای که می‌توان آن را نادیده گرفت. همچنین باید توجه داشت که نه تنها شهرداری راونا با هدف استقرار مدیریت واحد شهری با تمام توان از بافت تاریخی شهر حفاظت می‌کند، بلکه ارتقای سطح آگاهی و دانش مردم راونا نیز عاملی است مهم در حفظ و احیای بافت تاریخی شهر. حضور دانشکده حفاظت از میراث فرهنگی دانشگاه بولونیا در راونا نیز وزنه‌ای مهم در حفظ و احیای بافت تاریخی شهر به شمار می‌آید. این دانشکده در کاخ قدیمی کورادینی در خیابان قدیمی ماریانی قرار دارد.
حفظ روشمند بافت تاریخی راونا در کنترل توسعه شهر و نیز جمعیت آن تاثیر بسیار مثبت داشته است و در عمل از گسترش ساخت و سازهای مسکونی و تجاری جدید و توسعه افقی شهر و به تبع آن تخریب محیط زیست و اراضی زراعی و جنگلی پیرامون شهر و یا تجاوز شهر به ساحل زیبای آدریاتیک ممانعت کرده است. راونا عمدتا توسعه کیفی داشته است تا کمی؛ به گونه‌ای که اگر بخواهیم آن را با یکی از بنادر ساحل خزر چون آستارا یا انزلی مقایسه کنیم، به مراتب کوچک‌تر و کم جمعیت‌تر است اما جنب و جوش و رونق فعالیت‌های فرهنگی و اقتصادی بسیار شایان توجهی دارد.
گام اول در موفقیت حفظ و احیای روشمند بافت تاریخی راونا، اجرای مدیریت واحد شهری است. اعضای شورای شهر، شهردار و مشاوران شهردار راونا، همگی از فرهیختگان شهر هستند و هیچ پروژه‌ای پیش از به ثمر رسیدن مطالعات دانشگاهی انجام نمی‌شود.
بزرگ‌ترین عامل موفقیت را نیز باید تعامل شهرداری و مردم ساکن در بافت تاریخی دانست؛ و اینکه بر حفظ جریان حیات مدنی در بافت تاریخی تاکید و توجه بسیار شده است، به گونه‌ای که هر شهروندی در صورت داشتن توانایی اقتصادی کافی، بافت تاریخی شهر همانند مغناطیس، وی را به خود جذب می‌کند. فروشگاه‌های بزرگ و مراکز تجاری معتبر، نمایندگی‌های کمپانی معروف، بازارهای توریستی، دفاتر انجمن‌های مردمی و سازمان‌های غیردولتی، جشنواره‌های گوناگون، هتل‌ها و مهمانخانه‌های درجه یک، تئاتر‌ها و سینماها و دیگر مراکز فرهنگی و دانشگاهی و آموزشی شهر در بافت تاریخی متمرکز شده‌اند و بافت جدید شهر، صرفا ناحیه‌ای است برای سکونت و فعالیت‌های صنعتی- تجاری مرتبط با بندر. مهاجران و اقشار کم درآمد ترجیح می‌دهند در بافت مدرن شهر سکونت کنند تا در بافت تاریخی.
در حفظ و احیای بافت تاریخی راونا از ترکیب دو روش وحدت سبکی و ارگانیک استفاده شده است. در چارچوب نگرش ارگانیک به شهر راونا، شهرداری ابتدا با مطالعه دقیق سازمان فضایی شهر و سیر تغییر و تحول تاریخی آن، مراکز ثقل و معابر اصلی بافت را تعیین کرده ومهم ترین فعالیت های فرهنگی- اقتصادی شهر را در آنجا متمرکز ساخته است، بی‌آنکه شکل و ساختار و فرم بناها و معابر دچار دگرگونی شود. به همین منظور، از تعریض بی‌جا و بی‌مورد خیابان‌ها و کوچه‌ها خودداری شده است و در عین حال از شکل گیری فعالیت هایی که نیازمند رفت و آمد بیشتر با وسایل نقلیه است در کوچه ها و خیابان های باریک به شدت ممانعت گردیده است. برای مثال، خیابان مازینی که از دیرباز پهن و عریض و دارای کشش کافی برای رفت و آمد وسایل نقلیه بوده است، به عنوان یکی از معابر اصلی بافت تاریخی تعریف شده و معروف‌ترین رستوران‌ها، مراکز خرید و تجارت و هتل‌ها در امتداد یا پیرامون آن سازماندهی شده‌اند.
در مقابل آن، تلاش کرده‌اند تا رفت و آمد در خیابان باریک ماریانی محدود شود، به گونه‌ای که برای دسترسی سواره به آرامگاه دانته و یا تئاتر مرکزی شهر و ساختمان پست و مخابرات - که هر دو در میدان گاریبالدی قرار دارند - از خیابان مازینی استفاده شود؛ چرا که از این لحاظ، خیابان ماریانی برای دسترسی پیاده مناسب‌تر است. میدان قدیمی مجاور خیابان مازینی، رو به روی رستوران معروف مارکه زینی، به پارکینگ رو باز رایگان تبدیل شده است تا در حد امکان مردم را به عدم استفاده از خودرو در داخل بافت تاریخی تشویق کند. موقعیت خیابان مازینی و خیابان ماریانی در مجاورت دو میدان گاریبالدی و میدان شلوغ و پرازدحام پوپولار به گونه‌ای تعریف شده است که دسترسی به آنها متناسب با کاربری آنها باشد؛ بدین معنی که تراکم جمعیت در میدان پوپولار نیازمند حمل و نقل با اتوبوس از طریق خیابان مازینی است و اگر کسی دارای خودرو باشد، می‌تواند آن را در پارکینگ مجاور پارک کند؛ اما دسترسی به میدان خلوت گاریبالدی به صورت پیاده بهتر است.آرامگاه دانته در تقاطع این دو خیابان قرار دارد.
بهروز شیخ رودی
مشاور مدیرعامل صندوق احیاءو بهره برداری اماکن تاریخی ؛سال ۸۸-۱۳۸۶
کد خبر: 50717
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcjaaei.uqeyvzsffu.html
هنر نیوز
http://www.honarnews.com