موضوعی بودن جشنواره سبب شد تا با  محمد علی رجبی یکی از مسولین برگزاری جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره این موضوع گفتگو کنیم.

محدود کردن هنرمندان به یک موضوع خاص کار درستی‌ست؟
قرار نبود جشنواره یک موضوع خاص داشته باشد. قرار بود  هر ده موضوع مورد مسابقه واقع شود و همه شرکت کنندگان، در هر رشته بتوانند در زمینه هر کدام از موضوعاتی که به آن رقبت دارند به خلق اثر بپردازند. 
 
پس چه عاملی سبب شد تا موضوعات جشنواره بدین شکل اعلام شود؟
اساتید هنر معتقد بودند که داشتن 10 موضوع قضاوت را دشوار خواهد کرد. به این شکل که اثر یک هنرمند ممکن است در موضوعی خاص بسیار قوی  و در موضوع دیگر بسیار ضعیف باشد. اما نظر ما این بود که هر ده موضوع را به همه هنرمندان اعلام کنیم و آنان در همه ده موضوع به خلق اثر بپردازند.
 
آیا اعلام موضوع فی نفسه کار درستی‌ست؟
این موضوع که باید زمینه خاصی برای خلق اثر در اختیار هنرمند گذاشت یا خیر؛ را می توان به راحتی مورد قضاوت گذاشت. فجر با دیگر جشنواره ها متفاوت است. جشنواره فجر یک جشنواره مناسبتی است نه یک جشنواره آزاد یا یک دو سالانه. به طبع بینال باید آزاد باشد تا هنرمندان تجربه یک یا دو ساله اخیر را به راحتی مطرح کنند. اما فجر این طور نیست. فجر یک جشنواره موضوعی است که باید این اسم را در آثار خود داشته باشد و به نظر من موضوعات باید مرتبط با انقلاب باشد. موضوعاتی چون عدالت می توانند موضوع مناسبی  برا ی جشنواره فجر باشند. ایمان و ... . بسیاری از موضوعات ممکن است با شرایط زمان تغییر کنند. با این حال فجر باید در بر دارنده موضوعی خاص باشد تا با سایر جشنواره ها قابل تمیز باشد. در حالی که اگر موضوع آزاد باشد تفاوتی با بینال ندارد  وهمان کاری را که در بینال قابل ارائه است در این جشنواره قابل نمایش می شود. و به نظر من در این صورت فجر بی معنا می شود. 
 
محدود بودن به یک موضوع خاص  سطح جشنواره را دچار تنزل نمی کند؟
به نظر من باید هر ده موضوع به همه رشته ها داده می شد تا دستشان برای خلق اثر باز باشد.
 
فکر نمی کنید دامنه ارائه آثار محدود شده؟ به عبارت دیگر بسیاری از هنرمندان که با موضوعات ارتباط برقرار نمی کنند؛ در جشنواره شرکت نمی کنند؟
بله همین طور است. اما ما باید  یاد بگیریم با مضامین مختلف کارر کنیم. به عبارت دیگر یکی از مشکلات ما در دانشگاه ها این است که تکنیک را یاد می دهیم و دانشجو را رها می کنیم و به او می گوییم انتخاب موضوع با خودت. حتی به او نمی آموزیم؛ چگونه موضوعات مختلف را مورد تحلیل در آورد و درباره آن تصویری خلق کند. در حالی که باید به  او یاد دهیم چگونه معناهای ذهنی خود را تصویر کند. به همین سبب ازین بابت ضعف داریم. درست آن جایی که قرار است موضوعی برای کار داشته باشیم؛ دچار مشکل می شویم. حتی نه موضوعی که به ما داده می شود؛ بلکه در بیان موضوعات ذهنی خود نیز دچار مشکل هستیم. اما وقتی قرار است که یک ترکیب بندی را به اجرا در آورد این کار را به طور قوی انجام می دهد.
این جشنواره ها سبب می شود تا هنرمندان به این حقیقت که موضوع در خلق اثر حایز ارزش بسیار است وئاقف شوند. اساتید در یاد دادن این موضوع به دانشجویان بکوشند و در آینده آثاری خلق شود که نشان از توانمندی هنرمندان در بیان مضامین داشته باشد.
 
به نظر می رسد انقلاب ما برگرفته از یک منشأ اجتماعی بود. این اتفاق گرچه رویه ای سیاسی داشت؛ اما یک تحول اجتماعی به حساب می‌آمد. آیا انتخاب موضوعات سیاسی برای جشنواره  ای که با مناسبت یک اتفاق اجتماعی برپا شده؛ درست است؟
تا آن‌جا که می دانم حتی عدالت که سیاسی ترین رویه را دارد یک موضوع کاملأ اجتماعی‌ست. 
 
اما عدالت هدف سیاست ما بود. اما موضوعاتی هست که دغدغه اجتماعی است و امروز مردم ما با آن درگیر هستند. این طور نیست؟
اگر سیاست را به همان تعبیر مرحوم مدرس، عین دیانت خود بدانیم؛ باید بگوییم که هر موضوع سیاسی فرهنگی است. اما سیاست به معنای عام که موضوعات زود گذر را در بر می گیرد به یقین مقصود ما نیست. به ذم من باید موضوعات سیاسی ایران را به عنوان موضوعاتی پایدار برای عدالت باور کنیم و بر آن تاکید داشته باشیم. این موضوعات نکاتی نیستند که از یاد بروند و قواعد عمیقی دارند. این حقایق با موضوعات سیاسی روز که دارای تاریخ مصرف است متفاوت اند. موضوعاتی که به راحتی با گذر زمان می توان آن ها را دور انداخت.
البته ممکن است در بین موضوعاتی که ارائه می شود؛ موضوعاتی مرتبط با روز هم ارائه شود که آن هم برای پوستر که ماهیت آن جنبه سیاسی و کاربردی دارد؛ اما برای نقاشی این موضوعات باید وسیع تر باشد. نقاش و مجسمه ساز باید در فضایی بسیار باز تر نفس بکشد و امکان خلق اثر را در فضای بازتری داشته باشد.

هنر نیوز