هنر نیوز - گزيده كتاب شناسى توصيفى امام حسين علیه السلام(2)

گزيده كتاب شناسى توصيفى امام حسين علیه السلام(2)

مجموعه هاى گردآورى شده از سخنان امام حسين(ع)
۱ ـ بلاغه الحسين(ع), سيد مصطفى آل اعتماد, ترجمه به فارسى از: على كاظمى, چاپ دوم, قم, موسسه مطبوعاتى اسماعيليان, محرم۱۴۰۶ق, ۳۴۵صفحه, رقعى.
اين كتاب به سبك و ترتيب نهج البلاغه بوده و در سه بخش شامل خطبه ها و نامه ها و كلمات قصار امام حسين(ع) است.

۲ ـ خطب الامام الحسين على طريق الشهاده, لبيب بيضون, دمشق, ۱۹۷۴م.
اين مجموعه تنها شامل خطبه هايى است كه امام شهيدان(ع) در راه كربلا و در قيام عاشورا, ايراد فرموده اند.

۳ ـ راه رستگارى يا سخنان حسين(ع), ابوالقاسم حالت, تهران, ۱۳۵۰ش.

۴ ـ سخنان حسين بن على(ع) از مدينه تا كربلا محمد صادق نجمى, قم, ۱۳۶۴ش.
اين مجموعه تنها شامل سخنان امام حسين(ع) از مدينه تا كربلا است.

۵ ـ سخنان حسين, مهدى سهيلى, تهران, ۱۳۴۶ش.

۶ ـ سخنان سيدالشهدإ, جواد فاضل, تهران.
در اين كتاب, ترجمه سخنان امام حسين(ع) با نثرى شيوا و قلمى فاخر, آورده شده است.

۷ ـ شعله هاى آتش يا پاره اى از سخنان امام حسين(ع), شمس گيلانى, تهران.

۸ ـ الصحيفه الحسينيه, محمد حسين شهرستانى, تهران, ۱۳۰۶ق.
شامل بخشى از دعاهاى روايت شده از امام حسين(ع) است.

۹ ـ صحيفه الحسين(ع), جواد قيومى, چاپ اول, قم, انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين, ۱۳۷۴ش.

۱۰ ـ كلمات امام حسين(ع), على كاظمى, قم, ۱۳۵۵ش.

۱۱ ـ موسوعه كلمات الامام الحسين(ع), گروه حديث پژوهشكده باقرالعلوم, قم, وابسته به سازمان تبليغات اسلامى, دارالمعروف (نشر معروف), چاپ اول, قم, شعبان۱۴۱۵, ۸۷۸صفحه, وزيرى مقدمه.
اين كتاب جامع ترين مجموعه اى است كه تاكنون از سخنان امام حسين(ع) گردآورى شده و به چاپ رسيده است و از همان روز انتشار مورد توجه پژوهشگران و دانشمندان بوده و در عرض يك سال سه بار تجديد چاپ شده است. موسوعه كلمات الامام الحسين, حاوى۹۹۶ حديث و ۱۴۹ قطعه شعر منقول از سيدالشهدا(ع) است. اين مجموعه گرانبار در دو جزء و در يك مجلد گردآورى شده است, جزء اول سخنان و اشعارى را در بر مى گيرد كه به ترتيب تاريخ صدور در چهار فصل, فصل بندى شده است:
فصل اول: سخنان امام حسين(ع) در زمان پيامبر(ص).
فصل دوم: سخنان آن حضرت در عصر امام على(ع).
فصل سوم: سخنان و اشعار حضرتش در روزگار امام حسن(ع).
فصل چهارم: سخنان و اشعار ايشان در دوران امامت خويش تا زمان شهادت.
و اما در بخش دوم, سخنان و اشعار آن حضرت بر حسب موضوع گردآورى شده و شامل سخنانى مى شود كه زمان صدور آنها معلوم نيست و اين قسمت در پنج فصل, فصل بندى گشته است:
اصول عقايد, احكام فقهى و عملى (از طهارت تا ديات), اخلاق و آداب معاشرت, دعاهاى منقول از آن حضرت و شعرها, كه بر اساس الفباى قافيه ها ترتيب يافته است.
گفتنى است كه معجم الفاظ و فهرستهاى راهنما و ترجمه فارسى اين دائره المعارف, هر كدام جداگانه در دست تهيه است كه ان شإالله به زودى چاپ خواهد شد.

۱۲ ـ نهج الشهاده, ترجمه و نگارش از احمد فرزانه و تنقيح و اسناد از مرتضى رضوى, چاپ اول, قم, موسسه نشر فرهنگ اهل بيت(عليهم السلام), محرم ۱۴۰۳ق, ۵۰۴ صفحه, وزيرى.
اين مجموعه هم به سبك و سياق نهج البلاغه نوشته شده و شامل خطبه ها, نامه ها, دعاها و كلمات قصار امام حسين(ع) است.

بخش سوم
كتابهاى انتقادى, اصلاحى و استدلالى
۱ ـ لولو و مرجان در شرط اول و دوم روضه خوان, حاج ميرزا حسين نورى طبرسى(۱۲۵۴ ـ ۱۳۲۰ق) معروف به محدث نورى, انتشارات نور, بى تا, بى جا.
اين كتاب در ميان ۳۵ اثر مرحوم محدث نورى, برجستگى ويژه اى دارد و مولف آن را در واپسين لحظات عمرش (۱۳۱۹ق) تإليف كرده است. چهره زيبايى كه اين كتاب از نويسنده بيدارش ترسيم مى كند بسيار باغيرت و شجاعت است. در اين ((گوهر تابان)) محدث نورى شيرمردى در بيشه انديشه هاست كه از سر غيرت مى خروشد و گاهى هم از سردرد و به روا, سخت برمىآشوبد. وى سوار بر تندر تحقيق, چنان با رشادت و صلابت مى تازد كه گويى هيچ واهمه اى از روبهان رياكار به دل راه نمى دهد. حاضر است بميرد اما نبيند كه به نام عاشورا, عاشوراكشى مى شود. متفكر شهيد استاد مرتضى مطهرى در تجليل از اين كتاب مى گويد:
((با اين كه كتاب كوچكى است ولى فوق العاده خوب است... شايد نظير اين كتاب در دنيا وجود نداشته باشد, عجيب اين مرد تبحر از خود نشان داده است. اين مرد بزرگ در همين كتاب نمونه هايى از دروغهايى كه معمول است و به حادثه كربلا نسبت مى دهند را ذكر مى كند, آنچه كه من مى گويم غالبا يا همه آن, همانهايى است كه مرحوم حاجى نورى هم از آنها ناله كرده است. حتى اين مرد بزرگ صريحا مى گويد: امروز بايد عزاى حسين را گرفت اما براى حسين در عصر ما يك عزاى جديدى است كه در گذشته نبوده است و آن اين همه دروغهايى است كه درباره حادثه كربلا گفته مى شود و هيچ كس جلو اين دروغها را نمى گيرد...))(۵)
اين كتاب پرمايه به زبان فارسى است و بارها تجديد چاپ شده است, متإسفانه همه چاپهايى را كه نگارنده ديدم پر از اغلاط چاپى است كه به هيچ وجه برازنده چنين اثر اصلاحى و انتقادى نيست.

۲ ـ التنزيه لاعمال الشيعه, سيد محسن امين عاملى (۱۲۸۴ ـ ۱۳۷۱ق).

مرحوم علامه امين عاملى در اين كتاب با استدلال و برهان ثابت مى كند كه قمه زنى و برخى ديگر از خرافات رايج در عزادارى امام حسين(ع) نه تنها ثوابى ندارد بلكه از نظر شرع حرام و از كارهاى شيطان پسند است. در روزهاى نخست, آن گاه كه سيد امين به انتشار اين كتاب اقدام كرد از طرف قشريون و متحجران ديرباور به سختى مورد حمله هاى ناجوانمردانه قرار گرفت ولى از آن جا كه حق با او بود بالاخره پيروز و سربلند شد. تا آن جا كه پس از اندك زمانى, آيه الله اصفهانى به راحتى توانست فتوا به طرفدارى از امين عاملى و كتاب بيدارىبخش او صادر كند و با صراحت بگويد:
((ان استعمال السيوف والسلاسل والطبول والابواق و مايجرى اليوم فى مواكب العزإ بيوم عاشورإ انما هو محرم و هو غير شرعى)).(۶)
اين رساله توسط برخى از نويسندگان به فارسى هم ترجمه شده است و جالب اين كه نخستين اثر قلمى جلال آل احمد نويسنده پرآوازه ايرانى هم ترجمه همين رساله بود كه با نام ((عزاداريهاى نامشروع)) انتشار يافت.

۳ ـ اقناع اللائم على اقامه الماتم, سيد محسن امين عاملى, بيروت, ۱۳۴۳ق.
اين كتاب نخست در ذيل جلد چهارم كتاب ((المجالس السنيه)) چاپ شد و سپس بارها جداگانه انتشار يافت.

۴ ـ لواعج الاشجان, سيد محسن امين عاملى, چاپ اول, بيروت مطبعه العرفان.
در مورد زندگانى امام حسين(ع) كه همه دوران عمر آن حضرت را از ولادت تا شهادت در بر مى گيرد.

۵ ـ المجالس السنيه, سيد محسن امين عاملى(متوفاى۱۳۷۱ق)
اين اثر در پنج جلد است كه تنها جلد اول آن در مورد حماسه عاشوراست و بارها به زيور طبع آراسته شده است.

۶ ـ الدر النضيد فى مراثى السبط الشهيد, سيد محسن امين عاملى, دمشق, مطبعه الاتقان, ۱۳۶۵ق, ۳۶۰صفحه وزيرى. افست, قم, منشورات مكتبه الداورى, بى تا.
اين پنج كتاب از سلسله كتابهاى اصلاحى در مورد حماسه عاشورا و عزادارى امام حسين(ع) است كه توسط مصلح دردآشنا علامه امين عاملى نوشته شده است كه هر يك در موضوع خود حائز اهميت بسيار و مورد اعتماد بزرگان و دانشمندان است.

۷ ـ تحقيق درباره اول اربعين حضرت سيدالشهدإ(ع), شهيد سيد محمد على قاضى طباطبايى, بنياد علمى و فرهنگى شهيد آيه الله قاضى طباطبايى, ۹۸۴صفحه, وزيرى.
اين اثر پربار در رد مطلبى كه براى نخستين بار محدث نورى آن را در كتاب خودش ((لولو و مرجان)) به صورت مستدل و محكم, مطرح كرده بود, نوشته شده است و نويسنده بزرگوار اين كتاب مى خواهد با رد ديدگاه محدث نورى, اثبات كند كه ورود اسيران اهل بيت ـ پس از رهايى از دست يزيد و خرابه شام ـ به كربلا در اولين اربعين (۲۰ صفر سال ۶۱ق) بوده است. اين كتاب گرچه در موضوع اصلى و محورى خود, راه به جايى نبرده و شكست خورده است, اما(۷) در حواشى آن تحقيقات تازه و ديدگاههاى ابتكارى را به دست مى دهد; مثل آن جا كه مى نويسد: فتوا دادن شريح قاضى به قتل امام حسين(ع) در هيچ منبع معتبر يا حتى غير معتبرى كه بيش از پنجاه سال پيش نوشته شده باشد, نيآمده است, و ما هرچه تفحص كرديم سندى بر اين مطلب نيافتيم.(۸)

۸ـ حسين بن على را بهتر بشناسيم محمد يزدى, قم, آموزش و پرورش, ۲۲۲ صفحه, رقعى.
در اين اثر هم علاوه بر شناخت امام حسين(ع), مطالب جالبى نيز در خصوص عزاداريها و هيئتهاى حسينى و راه اصلاح و هرچه بهتر كردن آن, مطرح شده است كه مى تواند مصلحان را به كار آيد.

۹ ـ بررسى تاريخ عاشورا, سخنرانيهاى دانشمند محترم مرحوم دكتر محمد ابراهيم آيتى, با مقدمه على اكبر غفارى, چاپ دوم, تهران, كتابخانه صدوق, ۱۳۴۷ش, ۲۶۸صفحه, وزيرى.
اين كتاب حاوى۱۷ سخنرانى مستند و مستدلى است كه مرحوم آيتى در خصوص تاريخ عاشورا ايراد كرده اند كه آكنده از تحقيقات تازه است.

۱۰ ـ گفتار عاشورا, جمعى از دانشمندان, تهران, ۱۳۴۶ش.
اين كتاب تاريخى و تحليلى شامل چند گفتار از: شهيد مطهرى, شهيد بهشتى, مرحوم طالقانى و ابراهيم آيتى است.

بخش چهارم
كتابهاى ادبى
كتابهاى بسيارى را در اين بخش مى توان گنجاند كه ما تنها به چهارده كتاب اكتفا مى كنيم باشد كه اهل ذوق را به كار آيد:

۱ ـ آن جا كه حق پيروز است, پرويز خرسند, چاپ هشتم, تهران, انتشارات اطلاعات, ۱۳۷۱ش, ۱۷۹ صفحه, رقعى.

۲ ـ ابوالشهدإ الحسين بن على, عباس محمود عقاد, چاپ اول, قم, انتشارات شريف رضى, ۱۳۷۲ش, ۲۰۸صفحه, وزيرى.
اين كتاب قبلا توسط آقاى معزى دزفولى و با نام ((پيشواى شهيدان)) به فارسى ترجمه و در تهران انتشار يافت.

۳ ـ الفباى فكرى امام حسين(ع), محمد رضا صالحى كرمانى, چاپ دوم, تهران, كانون انتشار, ۱۳۵۱ش, ۳۵۱ صفحه, رقعى.

۴ ـ الامام الحسين فى حله البرفير, سليمان كتانى, چاپ اول, قم, دارالكتاب الاسلامى, ۱۴۱۰ق, ۱۷۶صفحه, وزيرى.
اين اثر توسط اديب و نويسنده پرآوازه سليمان كتانى, از نويسندگان مسيحى لبنان نوشته شده است و جايزه اول را در مسابقه اى كه با شركت جمعى از نويسندگان تشكيل يافته بود به دست آورد. اين كتاب نويسنده اهل ذوق و حالى را مى طلبد كه در هر دو زبان عربى و فارسى دستى در قلم داشته باشد تا اين اثر وزين و پربها را به فارسى ترجمه كند.

۵ ـ امام عظيم حسين بن على(ع), ميرزا خليل كمره اى, چاپ اول, تهران, انتشارات كتابفروشى اسلاميه, ۱۳۵۷ش.
اين اثر كه در هفت جلد و با قطع وزيرى انتشار يافته است با نامهاى ديگرى چون ((عنصر شجاعت)), ((هفتاد و دو تن و يك تن)) و ((معجزه تاريخ)) هم از آن ياد مى شود.

۶ ـ برترين هدف در برترين نهاد (پرتوى از زندگانى امام حسين(ع)), عبدالله علايلى, مترجم: سيد محمد مهدى جعفرى, چاپ اول, تهران, سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى, زمستان ۱۳۷۱ش, ۱۷۲صفحه, وزيرى.
اين اثر ترجمه كتاب ((سموالمعنى فى سمو الذات او اشعه من حياه الحسين(ع))), نوشته علامه عبدالله علايلى لبنانى, از نويسندگان نامدار اهل سنت است.
شيخ عبدالله علايلى, سلسله كتابهايى را با عنوان كلى ((تاريخ الامام الحسين)) و در سه جلد به نامهاى زير چاپ كرد:
۱ ـ سموالمعنى فى سموالذات او اشعه من حياه الحسين(ع);
۲ ـ تاريخ الحسين(ع);
۳ ـ ايام الحسين(ع).
اين كتابها ابتدا جداگانه و هر كدام در جلدى چاپ و سپس همگى با هم با همان عنوان ((تاريخ الامام الحسين)) بارها انتشار يافت. و كتاب مورد بحث ترجمه اى از جلد اول آن است. در اين جا سخن جالبى را از فيلسوف و فقيه و اصولى بزرگ معاصر آيه الله شيخ محمد حسين غروى اصفهانى نقل مى كنند كه ذكرش مناسب مقام است, استاد سيد عزالدين زنجانى از پسر مرحوم محقق غروى اصفهانى نقل مى كند كه او گفت: ((... پدرم بعد از مطالعه اين كتاب, فرمود كه راجع به حضرت سيدالشهدا, يا اين طور بنويسيد و يا هيچ ننويسيد.))(۹)

۷ ـ برزيگران دشت خون, پرويز خرسند, چاپ دهم, تهران, موسسه اطلاعات, ۱۳۷۱ش, ۹۷صفحه, رقعى, با مقدمه اى از محمد تقى شريعتى مزينانى.

۸ ـ بررسى كوتاهى از زندگانى رهبر آزادگان حسين(ع), محمود حكيمى, قم, انتشارات نسل جوان, ۱۰۳ صفحه, جيبى.

۹ ـ پيشواى شهيدان, آيه الله سيد رضا صدر, چاپ دوم, قم, انتشارات ۲۲ بهمن, بى تا, ۴۳۶صفحه, رقعى.

۱۰ ـ خون خدا, گزارشى از عاشوراى سال ۶۱ هجرى, جواد محدثى, چاپ پنجم, قم, دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم, ۱۳۷۲ش, ۱۱۲صفحه, رقعى.

۱۱ ـ حسين(ع) آن كه هرگز تسليم نشد, محمد رشاد, چاپ دوم, تهران, نشر انديشه, ۱۳۵۵ش, ۲۶۰صفحه, رقعى.

۱۲ ـ مرثيه اى كه ناسروده ماند, پرويز خرسند, چاپ نهم, تهران, انتشارات اطلاعات, ۱۳۷۱ش, ۱۵۱صفحه, رقعى.

۱۳ ـ نهضه الحسين, علامه سيد هبه الدين بغدادى[ شهرستانى] ناشر: محمدعلى انصارى, قم, چاپخانه مهر, ۱۳۴۵هـ, به ضميمه دوازده بند ملك الشعراى صبورى خراسانى, پدر بهار, ۱۲۰ ۱۶ صفحه, وزيرى.

۱۴ ـ يك شب و روز عاشورا, حاج ميرزا خليل كمره اى, چاپ دوم, تهران, موسسه انتشارات اميركبير, ۱۳۶۲ش, ۲۲۶ صفحه, وزيرى.