گذری بر طرح جلد نشریات ایران؛

روزگاری که در این خانه‌ی آباد گذشت!

14 آبان 1391 ساعت 11:21

نمایشگاه مطبوعات پایان یافت. در این نمایشگاه غرفه‌ای بسیار ارزشمند برپا بود که به نمایش جلد مجله های مطبوع در ایران پس از انقلاب می‌پرداخت. همین موضوع بهانه نقد ما بر جلد نشریات محدودی از این مجموعه است.



در این نمایشگاه آثار بزرگانی چون مرتضی ممیز؛ ابراهیم حقیقی، فرزاد ادیبی، کورش پارسانژاد، جلد نشریات در بر دارنده مضمون نشریه بودند. این خصوصیت، سبب می شد تا هویت تصویری جلد نشریات به طور کلی از هم متفاوت باشد. به عنوان مثال در طرح روی جلد مجله صنعت حمل و نقل، که توسط ابراهیم حقیقی طراحی شده است؛ با نشریات هنری آن زمان به طور کامل متفاوت بود. روی جلد این نشریه که تا امروز نیز منتشر می شود؛ بسیار ساده اما حاوی یک ایده جذاب و دلپذیر بود. در واقع نشریات دارای هویت کاملا متمایز از یکدیگر بودند. طرح جلد نشریات طراحی می شد و همین موضوع آن ها را تفکر بر انگیز می ساخت. آن چه امروز کمتر شاهد آن هستیم. امروزه با وارد شدن و گسترش استفاده از دوربین عکاسی، همه چیز درباره طراحی جلد نشریات تغییر کرده است. کم‌تر کاریکاتور و یا یک طراحی خلاقه را بر جلد نشریات می بینیم. نشریه صنعت حمل و نقل  دربر دارنده مفاهیم خلاقه صنعتیست. در مقابل، طراحی هایی که در همان سال ها یعنی در سال های نخست دهه 70 برای جلد نشریه گرافیک طراحی می شد، با همان ابزار یعنی طراحی دستی، اما با ایده هایی کاملا متفاوت شکل می گرفت. در واقع نشریات تخصصی هر یک خصوصیات و هویت تصویری خود را داشتند.
این هویت امروز بیش از طراحی در عکاسی بروز می کند و البته استفاده نادرست از عکاسی، در بسیاری مواقع راه را برای فهم مخاطب صعب می کند.

جلد مجله های دیگری که در همین زمان منتشر شده است؛ خصوصیت بارز دیگری دارد و آن دشواری خوانش طراحی نشان مجله است. در مجله خیال که طراحی آن توسط بیژن صیفوری انجام شده، با گونه ای نامتجانس از طراحی روبرو هستیم. طراح رسالت نخست لوگوتایپ را که خوانایی در عین زیباییست فراموش کرده است. در مقابل نوشته نشریه ای با نام آئینه پژوهش، که در سال های پایانی دهه 70 طراحی شده است، مناسب تر به نظر می رسد.

در بسیاری از طراحی ها در روی جلد نشریات، تایپوگرافی مورد استفاده قرار گرفته است. در صورتی که امروز کم‌تر با این گونه از برخورد مواجه می شویم. برخوردهای خلاقانه در استفاده از عکاسی، پیش از این به شکلی محسوس قابل رویت بود. در حالی که  امروز  از این موضوع خبری نیست. در یکی از طرح های جلدکتابی را می بینیم که دست دوز شده. در یک طرف این کتاب دست دوز، یک نوار کاست به جای جلد گذاشته شده و به کتاب دوخته شده. این طرح بر روی جلد نشریه سوره و توسط حجت عزیزی طراحی شده است. جذابیت جلدهایی ازین دست از ارزش زیادی برخوردار است. اما متاسفانه چنین موضوع خلاقه ای را امروز در جلد نشریات ایران کم تر می بینیم. امروزه تلاش بر این است که بیشتر با تصویر یک عکس همه چیز به شکل سهل و ممتنع پایان پذیرد.

در نشریاتی از جمله «رشد معلم» نیز با تصویرسازی مواجهیم. تصویرسازی های واقع گرایانه که صحنه های مختلفی از مدرسه را نشان می دهند. در واقع می توان گفت تصویرسازی، روزگاری نه چندان دور، جایگاهی ویژه در طراحی جلد کتاب ها و نشریات داشت. کاربرد این فن شریف و هنر ظریف، تا آستانه سال‌های دهه هشتاد به وضوح در نشریات دیده می شد اما امروز این هنر جای خود را به عکاسی داده و خود گویی هنرورز توانمندی ازنشسته، کنار رفته و در گوشه ای به انتظار گذر زمان نشسته‌است.


کد خبر: 49016

آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcjmyex.uqehvzsffu.html

هنر نیوز
  http://www.honarnews.com