نگاهی به یکی از صنایع دستی ثبت ملی شده؛
کپوربافی؛ هنر دیرینه مردمان دزفول
17 خرداد 1391 ساعت 11:13
فعالان کپوباف دزفول نیاز به حمایت جدی دارند و باید مراکز کاری آنان به عنوان کارگاه‌های خانگی از سوی دولت شناخته شود تا بدین گونه همانند کارگاه‌های کوچک زودبازده امکان بهره‌برداری از تسهیلات اشتغال را کسب کنند.
به گزارش هنرنیوز؛ گوشه گوشه سرزمین پهناور ایران زمین دارای ناشناخته‌هایی است که اگر کسی قصد آشنایی با تمام آنها را داشته باشد سال‌های سال وقت لازم است.
خوزستان دیار آب و آتش نیز از این قاعده کلی تفکیک پذیر نیست. در شهر و آبادی این مرز و بوم دیدنی‌هایی قرار دارد که هنوز برای اغلب جهانیان که ایرانیان و حتی در برخی مواقع خود خوزستانیان نیز ناشناخته است. دسته بزرگی از این مجموعه نیازمند معرفی عمومی را صنایع دستی ویژه مناطق مختلف این استان پهناور تشکل می‌دهند. دست ساخت‌هایی چون نقره کاری منداییان، بلم سازی اعراب شادگان، عبا بافی بهبهان و... از این جمله هستند. کپو هم از همین گروه هنرهای دستی محسوب می‌شود که بافت آن در انحصار تعدادی از اهالی دزفول است.
این هنر دست بافت از جمله بافته‌های حصیری شناخته می‌شود. کپوربافی یک کار فردی است و نیاز به مکان خاص و ویژه‌ای ندارد و در تمامی خانه‌های روستایی امکان بافت آن فراهم است. کپور را اهالی دزفول به ویژه زنان و دختران دهستان و روستاهای دو بخش سردشت و چغامیش این شهر از برگ‌های درخت خرما (نخل ) تهیه می‌کنند. 
رنگ سفید اولیه کپو نیز به خاطر استفاده از همین برگ‌های جوان نخل خرما است. این دست ساخته در انواع کروی، بیضوی و دایره‌ای بدون در و یا دردار و یا مسطح تولید می‌شود. زنان و دختران دزفولی برای تهیه کپو ساقه جوان نخل را به دور ساقه‌های کرتک، می‌پیچانند و با فرم دادن همزمان دو گیاه بافته‌ای زیبا تولید می‌کنند.
کرتک نوعی گیاه خودرو است که در حاشیه نهرها و رودخانه‌ها و دشت‌های منطقهبه وفور یافت می‌شود. این افراد برای تزیین کپوهای بافته خود از کامواهای زنگی استفاده می‌شود. این افراد برای تزیین کپوهای بافته خود از کامواهای رنگی استفاده می‌کنند. دو روش برای تزیین این سبدها وجود دارد. در روش نخست با کاموااهای دارای رنگ‌های شاد چون قرمز، نارنجی، سبز و... روی کپو که زمینه ساده حصیری دارند، نقش‌های مختلف هندسی ایجاد می‌کنند. روش دیگر پوشاندن کامل سطح حصیری با کاموای رنگی است به گونه ای که پس از تکمیل کارحصیر دیده نمی‌شود. همچنین به طور معمول برای زیبایی بیشتر این دست ساخته به درب کپو منگوله‌ای نیز متصل می‌کنند. امری که نه تنها آن را زیبا‌تر می‌کند بلکه با انجام آن، باز کردن درب کپو نیز آسان‌تر می‌شود.
در گذشته از کپو به دلیل خاصیت ویژه آن که مواد را رد تابستان خنک و در زمستان گرم نگه می‌دارد برای نگه داشتن مایه خمیر نان استفاده می‌کردند اما اکنون کاربرد این سبدها به مواردی چون جای نان، جای لباس و جای لوازم خیاطی محدود شده است.
کپو برای مردم منطقه نه تنها هنر و ذوق، بلکه زندگی است و محل مناسبی برای امرار معاش زنان زحمت‌کشی است که در کنار کار طاقت‌فرسای روزانه، به تهیه آن می‌پردازند. بانوان تلاشگری که در روستاهای کوهستانی منطقه در سرما و گرما هیچ‌گاه این هنر بازمانده از سال‌های دیرین را رها نکرده و همواره به عنوان یک میراث آن را حفظ کرده‌اند. بر اساس آمار موجود حدود سه هزار نفر در مناطق و بخش‌های مختلف دزفول در حالی به بافت کپو اشتغال دارند.
کپوبافان دزفولی همانند بسیاری دیگر از فعالان در صنایع دستی پرشمار کشور از حمایت جدی برخوردار نیستند و با مشکلات زیادی از جمله تهیه مواد اولیه، عدم بیمه، مشکلات مالی و نبود جایگاه مناسب برای عرضه مستقیم کالاهای خود روبرو هستند. 
به گفته برخی از آنان، نبود درآمد کافی از این حرفه در قبال توان و زمان صرف شده برای بافت آن عاملی شده تا برخی از تولید محصولات ظریف و با کیفیت برای عرضه به بازار خودداری کنند. این افراد در توجیه حرکت خود که باعث تخریب چهره این هنرسنتی در سطح جامعه می‌شود عنوان می‌کنند، هنرمند کپوباف زمانی می‌تواند محصولی زیبا و با کیفیت تولید کند که یا مشتری ثابت داشته باشد و یا هزینه زمان زیادی که صرف تولید این محصولات می‌کند از جایی برای او تامین شود که این دو امر هیچ کدام در حال حاضر محقق نمی‌شود.
نبود مکان و جایگاهی برای عرضه مستقیم کپو توسط بافندگان آن نیز باعث شده تا کالاهای تولیدی توسط بافندگان آن نیز باعث شده تا کالاهای تولیدی این هنرمندان، توسط واسطه‌ها عرضه شود که در این بین سهم بسیار ناچیزی از فروش آن عاید تولید کنندگان می‌شود.
بر اساس آنچه گفتیم می‌توان عنوان کرد که فعالان کپوباف دزفول نیاز به حمایت جدی دارند و باید مراکز کاری آنان به عنوان کارگاه‌های خانگی از سوی دولت شناخته شود تا بدین گونه همانند کارگاه‌های کوچک زودبازده امکان بهره‌برداری از تسهیلات اشتغال را کسب کنند.
مسوولان صنایع دستی با اهتمام و توجه ویژه به این صنعت منحصر به فرد منطقه دزفول به عنوان یک هنر اصیل می‌توانند، از آن بهره‌برداری‌های در خور توجهی کنند. آنان در این برهه زمانی که بسیاری از جوانان کشور جویای کار هستند، با کمی صرف وقت و برنامه‌ریزی می‌توانند شرایط اشتغال امن و توام با آسایش خاطر بخش قابل ملاحظه‌ای از زنان و دختران این خطه از کشور عزیزمان ایران را در منزل فراهم کنند.
همچنین با ثبت ملی این هنر در سال ۹۰ به عنوان دست ساختی ویژه مردم ذزفول می‌توان دامنه استفاده از آن را از یک هنری بومی و منطقه‌ای به کالایی قرار گرفته در ثبت گردشگران خارجی تبدیل کرد. امری که در صورت وقوع آن خود به تنهایی می‌تواند بسیاری از مشکلات کپوبافان دزفولی را رفع کند و آینده‌ای خوب را برای آنان رقم بزند.
کد خبر: 41753
آدرس مطلب: http://www.honarnews.com/vdcjtaex.uqevizsffu.html