هنر نیوز - چرا «مادر» علی حاتمی همچنان ماندگار است؟

بیست و هشت سال است که از ساخت فیلم «مادر» زنده‌یاد علی حاتمی می‌گذرد اما همچنان هر بار و به هر بهانه‌ای که این فیلم را می‌بینیم، دلمان می‌ریزد و بغض‌مان می‌گیرد، هر وقت که غلامرضا می‌گوید؛ «مادر مُرد از بس که جان ندارد.»

در آستانه‌ی ۱۸ اسفند ماه روز مادر یادی می‌کند از این فیلم ماندگار علی حاتمی که بعد از بارها نمایش همچنان نوستالژی دارد و بارها و بارها از اول تا آخر آن را می‌بینیم و با دیالوگ‌های ماندگارش همراه می‌شویم. «سر شام گریه نکنید، غذا را به مردم زهر نکنین. سماور بزرگ و استکان نعلبکی هم به قدر کفایت داریم. راه نیفتین دوره در و همسایه پی ظرف و ظروف. آبروداری کنین بچه‌ها، نه با اسراف. سفره از صفای میزبان خرم می‌شه ، نه از مرصع پلو. حرمت زنیت مادرتون را حفظ کنین. محمد ابراهیم،خیلی ریز نکن مادر ، اون وقت می‌گن خورشتشون فقط لپه داره و پیاز داغ. » « یه بشقاب بکش بذار کنار مادر ، غلامرضا نصف شب گشنه‌ش میشه. تنگم آب کن واسه جلال‌الدین،برای محمد ابراهیم زیر سیگاری بذار ، مراقب باش ماه منیر حکما قرصشو بخوره. بی‌خوابی نزنه به سرش. ببین دادشتون هم چی می‌خواد مهیا کنین،سرشب بخوابین بچه‌ها که بتونین صبح زود پاشین ، فردا خیلی کار دارین.» محمد علی کشاورز بازیگر فیلم «مادر» در گفت‌وگویی درباره‌ی دلایل ماندگاری فیلم «مادر» گفته بود: «تا به امروز فیلم‌ها و سریال‌های زیادی با موضوع مادر ساخته شده است اما هیچ کدام مانند فیلم «مادر» علی حاتمی ماندگار نشده است، زیرا با توجه به اینکه علی حاتمی مادر خود را ندیده بود و خودش این غم را کشیده بود، می‌دانست که چگونه باید به این موضوع بپردازد. تا به امروز هیچ کارگردانی مانند علی حاتمی ندیدم و فکر نمی‌کنم دیگر در سینمای ایران کارگردانی مانند او بیاید. مرحوم حاتمی از نظر فرهنگ و ادب شاخص بود و فیلم‌هایی که ساخته است، خود گویای این مساله است.» کشاورز همچنین اظهار کرده بود: « علی حاتمی زود از بین ما رفت اما فیلمی ساخت که در تمام طول تاریخ سینمای ایران ماندگار شد و با ساخت فیلم «مادر» خودش هم ماندگار شد.» علی حاتمی در این فیلم که در سال ۱۳۶۸ ساخت؛ به روایت مادری پرداخت که از سرای سالمندان به خانه می‌آید تا روزهای پایانی عمرش را در خانه‌اش و کنار فرزندانش بگذراند. فیلم‌ سینمایی«مادر» در آن مقطع، هنرپیشه‌هایی را در کنار هم قرار داد که هرکدام در سال‌های بعد از هنرمندان طراز اول سینما و تئاتر ایران شدند؛ از اکبر عبدی در نقش غلامرضا که شاید بتوان گفت بعد از آن کمتر توانست چنین نقشی را تکرار کند تا محمدعلی کشاورز که نقش محمدابراهیم را بازی کرد و این روزها در بستر بیماری است. امین تارخ هم نقش جلال‌الدین فیلم «مادر» را برایمان ماندگار کرد اما نباید بازی چندپلانی جمشید هاشم‌پور و حمید جبلی را در فیلم «مادر» از یاد ببریم. از بازیگران زن سینمای ایران علاوه بر زنده‌یاد رقیه چهره‌آزاد باید یاد بکنیم از بازی فریماه فرجامی در نقش «ماه‌منیر» که سال‌هاست در سینما حضور کمرنگی دارد تا زنده‌یاد حمیده خیرآبادی که چند پلان در نقش عروس مادر و همسر محمدابراهیم (محمدعلی کشاورز) در این فیلم به ایفای نقش پرداخت. اما اکرم محمدی هم نقش «ماه‌طلعت» را برایمان شیرین و دوست‌داشتنی کرد. در فیلم «مادر» که توسط ناصر طهماسب به عنوان سرپرست گویندگان دوبله هم شده بود از دوبلورهای نامداری چون بدری نوراللهی، منوچهر اسماعیلی، خسرو خسروشاهی،ژاله کاظمی،مهین کسمایی، نیکو خردمند و... استفاده شده بود. آن‌طور که در تاریخ ثبت شده است، گزینه اول برای ایفای نقش محمد، عزت‌الله انتظامی بوده است اما سرانجام این نقش به محمدعلی کشاورز رسید. رقیه چهره‌آزاد و اکبر عبدی برای بازی در فیلم «مادر» به ترتیب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن و مرد را گرفتند. اکرم محمدی، فریماه فرجامی و محمدعلی کشاورز هم کاندیدا شده بودند. عبدالله اسکندری هم سیمرغ چهره‌پردازی را برای فیلم «مادر» گرفته است اما موسیقی گروه کامکارها و ارسلان کامکار را بر روی فیلم «مادر» نباید از یاد ببریم. ماندگاری فیلم «مادر» را قطعا باید تحت تاثیر حضور نامداران فرهنگ و هنر ایران دانست که با علی حاتمی برای ساخت این فیلم ماندگار همراه شدند. ایسنا