به گزارش هنرنیوز، طبق آمار غیر رسمی در ایران مجموعاً ۴ هزار امامزاده و بقعه متبرکه وجود دارد، که این تعداد به استناد سخنان مسوولان ذی ربط به بیش از ۸ هزار بقعه نیز می‌رسد.
وجود این تعداد امامزاده و بقعه متبرکه پتانسیل خوبی را برای گردشگری مذهبی بوجود آورده است. نگاهی به کشوری مانند تایلند که به کشور هزار معبد معروف است و سالانه تعداد زیادی از پیروان بودا برای بازدید از معابد به تایلند سفر می‌کنند، نشان می‌دهد که مسوولان مربوطه در تایلند تسهیلات خوبی در حوزه گردشگری مذهبی از قبیل ارائه خدمات مناسب حمل و نقل، به کارگیری راهنماهای آموزش دیده تخصصی، فروش بلیت، و گماردن افراد متخصص در زمینه ارائه خدمات در هتل‌ها را مد نظر داشته‌اند.
اما در ایران یکی از مراکزی که برای اقامت گردشگران مذهبی مخصوصاً در نزدیکی امامزاده‌ها و اماکن مذهبی در شهرهای مذهبی مانند مشهد، قم و شیراز به کار گرفته می‌شود، زائرسراها هستند. این نوع مراکز اقامتی یا مانند هتل‌ها اتاقها و سوئیت‌های مجزا دارند یا به دلیل استفاده گروه‌های کاروانی دارای خوابگاه‌های گروهی با تخت یا بدون تخت هستند.
در واقع گردشگران مذهبی علاوه بر هتل، متل، هتل آپارتمان و میهمانپذیر در میهمانسراهای دولتی، زائرسراها یا مدارس و منازل شخصی هم اقامت می‌کنند.
به نظر می‌رسد در این بخش هم مانند سایر حوزه‌های گردشگری هر کس به بنا به سلیقه خود عمل کرده و اسکان، نظارت و مخاطب‌شناسی خوبی انجام نشده و نوعی عدم هماهنگی و مدیریت منسجم با الگوهای اسکان استاندارد دیده می‌شود.
در این بین برخی زائرسراهای دولتی وجود دارد که تنها افراد سازمانی خود را می‌پذیرند تا آنجا که گاهی این ظرفیت‌ها حتی در ایام پیک سفر مثل ایام شهادت یا میلاد خالی می‌ماند .
در برنامه چهارم و پنجم توسعه و اصل ۴۴ قانون قرار شد زائرسراهای دولتی از سیستم بودجه دولتی خارج شده و در قالب بخش خصوصی به فعالیت بپردازند.
مرتضی شريفی - مدير كل دفتر امور مراكز و خدمات گردشگری كشور- در مورد زائرسراها با بیان این که بیشتر زائرسراها در مشهد قرار دارند، می‌گوید:« با اشاره به این که مقام معظم رهبری در سفر به مشهد بر ارزان قیمت بودن سفر تاکید داشتند، در خراسان رضوی کارهای خوبی انجام شده که باید بتوانیم از این تجربیات در استان فارس، قم و تهران هم استفاده کنیم، چرا که گردشگران مذهبی عموماً از قشر پایین و متوسط جامعه هستند و امکان استفاده از اماکن گرانقیمت را ندارند و باید برای این قشر هم پیش‌بینی‌های لازم همچون واحدهای ارزان قیمت و زایرسراها را داشته باشیم.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه خاصی جهت استانداردسازی این زائرسراها مد نظر است ؟ اظهار می‌دارد: « همانطور که برای هتل‌ها به دنبال تدوین ضابطه هستیم برای زائرسراها هم این کار را انجام می‌دهیم که البته در مرحله مطالعاتی قرار دارد.»
شریفی همچنین درباره این که چرا برخی زائرسراها در هیچ قالب نظارتی مانند میراث فرهنگی، اماکن، مجمع امور صنفی و بازرگانی نمی‌گنجند و چگونه می‌توان درباره بهداشت، ایمنی و آمار ورود و خروج مسافران آنها اعمال برنامه کرد؟ می‌گوید: « در تعریف این ضابطه تمامی این موارد مد نظر گرفته شده است.»
اما گردشگری مذهبی با مشکلات دیگری هم دست و پنجه نرم می‌کند به عنوان مثال چند نفر افراد مسلط به زبان‌های خارجی در سطح اماکن متبرکه، بازارها، مجتمع‌های پذیرایی و ... دیده می‌شوند.
از سویی چه تسهیلاتی برای ورود گردشگران مذهبی به ایران اعم از صدور ویزای مسافرتی، یا کاهش قیمت وسایل حمل و نقل هوایی، دریایی و زمینی، کاهش قیمت مراکز اقامتی و رستوران‌ها و بازارها در ایام غیر پیک سفر وجود دارد؟
صدور ویزا در کشورهای توریست‌پذیر مثل ترکیه، مالزی و تایلند به آسانی انجام می‌شود و قیمت ارزان هتل‌ها و رستوران‌ها موجب جذب دائمی گردشگران می‌شود.
از سویی دیگر تورهای مذهبی از کشورهایی مثل ترکمنستان، افغانستان، پاکستان، عراق، آذربایجان، ترکیه، و قطر وارد کشور می‌شوند و یا بالعکس از ایران و از طریق راه زمینی به عتبات عالیات می‌روند. اما به گفته‌ی هتل‌داران و صاحبان مراکز اقامتی و خدمات‌رسانی مثل رستوران‌ها و مراکز بین راهی فعالان این عرصه در استانهای مرزی هیچ سودی از این رفت و آمد‌ها نصیبشان نمی‌شود.
مدير كل دفتر امور مراكز و خدمات گردشگری كشور در این باره می‌گوید:« یک نامه برای حج و زیارت فرستادیم تا تعاملاتی با ما داشته باشند. طبق ۴ مصوبه ازمصوبات دولت در سفر به ایلام باید از این مراکز حمایت شود. البته دفاتر خدمات مسافرتی استانهای مرزی مسایل و مشکلاتی داشتند که قرار شد در تعامل با حج و زیارت کسانی که در حاشیه مرز عراق سرمایه گذاری می‌کنند و آژانس دارند بتوانند از کنار خروج زایر به کشور عراق سودی دریابند.»
او در پاسخ به این پرسش که آیا قراراست زایرسراهایی در این شهرها احداث شود؟ توضیح می‌دهد:« فعلاً تصمیمی بر افزایش تعداد آنها وجود ندارد. یکی از مشکلات این مراکز آن است که با وجود نرخهای پایین بعضاً به دلیل عدم حضور گردشگر ضرر و زیان دید‌ه‌اند که در حال بررسی هستیم تا مراکز اقامتی حاشیه مرز هم تقویت شوند.»
مریم اطیابی
