نگاهی به لزوم تولید مستند اجتماعی و برخورد مدیران با این گونه مستند؛
دادگاهی به نام مستند اجتماعی
مستندهای اجتماعی هنگامی ماندگار می‌شوند که فیلمساز غرایض شخصی، سیاسی و تفکرات فرا متنی را به فیلم سنجاق نکند و معضل را همان گونه که دراجتماع وجود دارد منعکس کند و با نگاه کار‌شناسی به ریشه‌های آن بپردازد.
تاريخ : شنبه ۱۳ ارديبهشت ۱۳۹۳ ساعت ۰۹:۵۶
امروزه یکی از ژانر‌های موفق در حوزه فیلمسازی، فیلم‌های مستند هستند که این حوزه در این روز‌ها گستردگی زیادی پیدا کرده و به بخش‌های مختلفی از جمله «فیلم‌های مستند اجتماعی» تقسیم شده‌اند. فیلم مستند اجتماعی با توجه به اینکه معمولا مشکلات و آسیب‌های اجتماعی را رصد می‌کند و به این حوزه می‌پردازد علاوه بر اینکه از جذابیت خاصی برای بیننده به لحاظ آشنا شدن با برخی از حقایق و مشکلاتی که معمولا از چشم همگان غایب است برخوردار می‌شود ممکن است خیلی هم، خوشایند مدیران و مسئولین امر که این فیلم به حوزه آنان می‌پردازد نباشد. بنابراین به همین دلیل مجوز و تولید فیلم‌های مستند اجتماعی که به بخش‌هایی از آسیب‌ها و ناهنجاریهای اجتماع می‌پردازد کار سختی است و چه بسا دریافت مجوز‌ها و مصاحبه‌ها در این زمینه با مشکلات و حتی کارشکنی‌هایی نیز همراه باشد و این درحالی است که حتی گاهی اوقات این گونه فیلم‌ها به ورطه توقیف یا سانسور نیز دچار می‌شوند. رسالت فیلم‌های مستند همان طوری که از نامشان پیدا است انعکاس «واقعیت‌ها و حقایق موجود» است و اگر این مستند‌ها در حوزه اجتماعی باشند فیلمساز بر خود واجب می‌داند که واقعیت‌ها و آنچه را که در عرصه اجتماع راجع به سوژه مورد نظر خود در حال اتفاق افتادن است را با صداقت و بدون انعکاس نظر شخصی یا غرایض سیاسی به تصویر بکشد. اگر چه پرداختن به مقوله‌ای مثل اجتماع آن هم اگر معضلی در این رابطه باشد خود به خود رنگ سیاسی می‌گیرد اما فیلمساز باید مراقب این دام‌ها باشد تا در ورطه سیاسی و حزبی و نسبت دادن فلان معضل به فلان سیاستمدار یا مدیر نیفتد. لذا مستندهای اجتماعی هنگامی ماندگار می‌شوند که فیلمساز غرایض شخصی، سیاسی و تفکرات فرا متنی را به فیلم سنجاق نکند و معضل را همان گونه که در اجتماع وجود دارد ببیند و با نگاه کار‌شناسی به ریشه‌های آن بپردازد.
هنگامی یک فیلم مستند اجتماعی می‌تواند از چنگال سیاه نمایی صرف نجات پیدا کند که این فیلم، نگاه کلی به اصل موضوع داشته باشد و با نگاه کار‌شناسی و حرفه‌ای به ماجرا نگاه کند و تنها به بخش کوچکی از موضوع به بهانه اینکه بخواهد فلان مدیر اجرایی را در این فیلم محکوم کند نپردازد.
«افزایش آستانه تحمل مسئولین و مدیران» در رابطه با فیلم‌های مستند اجتماعی، موضوع دیگری است که باید این مسئولین در مواجهه شدن با اینگونه فیلم‌ها رعایت کنند و چون ممکن است اینگونه فیلم‌ها خوشایند آن‌ها نباشد نباید آنان بلافاصله با موضع گیری و اعلام اینکه فلان فیلم سیاه نمایی است آن را محکوم کنند. وظیفه همه مسئولین و مدیران این است که اگر فیلمی را صادقانه تشخیص دادند از اینکه این فیلم اطلاعات دقیقی در مورد فلان معضل به آن‌ها ارائه داده است از عوامل آن تشکر کنند و در رفع آن معضل کوشا باشند. نه اینکه بیشتر به فکر توقیف فیلم و دادگاهی کردن سازنده آن باشند.
موضوع حائز اهمیت دیگر در ساخت همه فیلم‌های مستند بویژه فیلم‌های مستند اجتماعی، توجه به بحث «تحقیق و پژوهش صادقانه و بدور از تعصب‌های فرقه‌ای و سیاسی» است. اگر این بخش به خوبی محقق شود آنگاه است که می‌توان از این فیلم به عنوان یک اثر ماندگار و قابل استناد یاد کرد.
