در هفته گذشته شهر اصفهان میزبان اتفاق فرهنگی ارزنده ای بود که توسط شهرداری اصفهان، تمامی شیرینی و برکت دستاورد فرهنگی آن به تلخی گرایید. تلخی از آن جهت که به بهانه یک کنفرانس فرهنگی و یک فعالیت نمادین، مجوزی برای تاخت و تاز در عرصه ثبت جهانی میدان نقش جهان شد، این اقدام که بدون اطلاع و مجوز سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری و پایگاه میراث جهانی میدان امام صورت گرفت باعث اعتراض مدافعان حریم میراث فرهنگی کشور شد. البته این اولین بار نیست که شهرداری اصفهان چنین اقدامات تخریبی در حریم آثار میراثی این شهر- موزه کشور مرتکب می شود. حافظه تاریخی مردم آکنده از اقداماتی از این دست است . ماجرای ساختمان جهان‏ نما، میدان عتیق اصفهان و متروی اصفهان هنوز از یادها نرفته است.

با این حال شهردار اصفهان در فرار به جلو ، بر سیاق سابقه سیاسی خود در مصاحبه با رسانه ها اتهاماتی را متوجه سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری کرده و فردی که در ۱۱ سال اخیر به تخریب گر میراث مشهور است خود را مدافع میراث فرهنگی کشور معرفی کرده است که البته این دگرگونی اگر قلبی و اعتقادی باشد جای قدردانی دارد و از آن استقبال می شود اما ای کاش این نگرانی ها طی ۸ سالی که همفکران ایشان در مسند امور در این سازمان بودند نیز حتی یکبار ابراز می شد!

مثالهای شهردار محترم در خصوص رطوبت ستونهای مسجد امام و وجود موریانه در آثار چوبی اصفهان و آسیب دیدگی ستونهای عالی قاپو بر کسی پوشیده نیست.

عناصر طبیعی و ارگانیک مخل همیشه در آثار تاریخی وجود داشته و خواهند داشت و وظیفه طبیعی سازمان میراث فرهنگی به عنوان یک نهاد علمی- اجرایی همیشه مراقبت، پایش و کنترل عوامل مخل انسانی، طبیعی و بیولوژیکی است.

ستونهای مورد اشاره شهردار توسط کارشناسان بین المللی و داخلی در دست مرمت اصولی بوده و به وسیله سازه های فلزی که در داخل ساختار چوبی ستون ها قرار گرفته است، تقویت شده اند.

پایش میزان آفت موریانه نیز همیشه در دستور کار سازمان بوده است. وجود رطوبت در آثار شاخصی نظیر مسجد امام همیشه مشاهده شده است و رفع رطوبت در مسجد امام میدان نقش جهان مطالعات علمی و دقیقی را می طلبد و هرگونه مداخله در آثار فوق می تواند عوارض برگشت ناپذیر و نتایج فاجعه باری برای آثار تاریخی رقم بزند.

اشاره ایشان به گذر مترو از میدان امام و مقایسه ناقص و بدون مطالعه با شهرهای تاریخی رم و پاریس توجیه خطای گذر مترو از میدان امام نیست. آیا مسیر جایگزینی برای احداث این خط وجود ندارد که البته این طور نیست!

در همان مثال ایشان توسعه مترو در پاریس و رم بسیار متفاوت بوده است. در شهر رم بارها طرح احداث مترو به علت همجواری با آثار تاریخی متوقف و مسیر دیگری جایگزین گردیده و این امر عامل احداث خطوط مترو اندک در شهر رم می باشد. آیا مقایسه تطبیقی با شهرهای فوق الذکر دلیلی بر اجرای کار غیرکارشناسی می باشد.

در خصوص سخن ایشان از گذر آقا نور نجفی و این که میراث فرهنگی هیچ اقدامی برای حفاظت از این بناهای تاریخی انجام نداده است، با نگاهی به بافت تاریخی متوجه خواهیم شد که شهرداری چه اقداماتی را در حفاظت از بافت تاریخی داشته است، لازم است ایشان در خصوص گذر از ساباط ها و گذرهای تنگ بافت تاریخی پشت مسجد شیخ لطف الله توضیحی را ارائه نمایند با توجه به این که خانه های تاریخی و بافت تاریخی برای تخریب یکی یکی به صف شده اند، خانه های باارزش تاریخی از ویرانی در امان نمانده اند اما سرنوشت میدان نقش جهان در گذر خیابان نجفی از حریمش در سایه روشنی از ابهام قرار دارد.

خانه کلاهدوزان، خانه حلبیان و خانه خاکی جز خانه های با ارزش تاریخی در این محدوده هستند که گفته می شود خیابان آقا نور نجفی که از کنار آن ها می گذرد در طرح بازنگری طرح تفصیلی اصفهان خیابان آقا نور نجفی با دسترسی محلی طراحی شده است و با تغییراتی که در سال ۹۲ در طرح بازنگری تفصیلی ایجاد شده معلوم نیست چه برشی از طرح این خیابان یا گذر برای احداث آماده شده است.

اعتراض به ارتفاع برج جهان نما توسط کارشناسان بین المللی مطرح گردیده و اشاره به این موضوع و جبهه گیری نسبت به ساختمانهای دیگر نظیر ساختمان استانداری جای سوال دارد.

حدود قانونی مسئولیت‏ها براساس برنامه سوم، چهارم و آئین‏ نامه اجرایی بند ج ماده ۱۶۶ آن و قانون برنامه پنجم توسعه در خصوص محدوده بافت تاریخی و همچنین ماده ۳ اساسنامه سازمان، ضوابط بازیابی الگوی هویت شهرسازی و معماری اسلامی و ایرانی (۱۴/۱۲/۹۱ ) و نیز گزارش کمیته ‏های تخصصی شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی و نهایتاً اعلام نظر شورای مذکور ماه اخیر به طور خاص در مورد اصفهان مشخص است.

اگر شهرداری اصفهان بخش ناچیزی از منابع خود را در راه حفظ آثار تاریخی اختصاص داده به این نکته نیز می بایست توجه کند که بخش عظیمی از این منابع و درآمدها ناشی از همین داشته های فرهنگی- تاریخی است که در اختیار مدیریت محترم شهری قرار می گیرد و باید جوابگوی وظایف انجام نداده و منابع تخصیص داده نشده هم باشد ، همچنین آن شهرداری محترم باید جوابگوی کارهای غیر کارشناسی، اقدامات عجولانه و شبانه و هماهنگ نشده ، پروانه های صادره در حریم آثار تاریخی و تخریب آثار با ارزش ثبت نشده و بی احترامی ها به آثار تاریخی در انواع گوناگون و گردشگران ناراضی و خدمات نامناسب به آنها باشد.

در پایان تصریح می شود سازمان میراث فرهنگی همواره در مقابل تخریب های شبانه و روزانه برخی شهرداریها و نگاه آنها به آثار تاریخی به عنوان خرابه ایستاده است. قانون ملاک تعیین مرجع تخصصی هر اقدام است و مسئولیت تشخیص هر اقدام در هر اثر تاریخی با میراث فرهنگی کشور است.

مدیریت شهری در تمام شهرهای کشور مکلف به حفظ میراث فرهنگی شهر است و نه مختار به آن و مکلف به کسب نظر دستگاه‏های متخصص مسئول است نه محق بر تشکیک در آن.

سیاوش صابری کاخکی مدیر کل دفتر حفظ و احیا بناها ، بافتها و محوطه های تاریخی سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری