موزه هنرهای معاصر تهران از سال ۱۳۵۴ تا کنون هزاران اثر هنری را بر دیوارهای خود دیده‌است. میلیون‌ها هنرجو و هنرمند و فرهنگ‌دوست از آن بازدید کرده‌اند و امروز همه آن‌را به عنوان تنها موزه هنر معاصر در ایران می‌شناسند. اما این موزه با وجود تمام ارزش‌های مادی و معنوی دچار مشکل‌های فراوانی از جمله تاسیسات، سیستم‌های گرمایش و سرمایش و هم‌چنین عدم به روز رسانی آثار به عنوان یک موزه هنرهای معاصر است. به همین سبب درباره این مشکلات با احسان آقایی رئیس موزه هنرهای معاصر تهران گفتگو کردیم.

آخرین تاریخی که از آثار بین‌المللی اثری برای موزه خریداری شده، چه زمان بوده و اگر مانند همه موزه های هنر معاصر در سراسر دنیا آرشیو آثار با خرید آثار مطرح خارجی به روز نمی‌شود، چرا هنوز نام موزه معاصر را برای آن به کار می بریم؟

آخرین اثری که برای موزه هنرهای معاصر خریداری شد؛ سه سال قبل و شش اثر از یک هنرمند کانادایی بود، که از طریق موسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر برای موزه خریداری شد. اما در مجموع همه ما می‌دانیم که در سال‌های پس از انقلاب اسلامی آن‌گونه که باید خرید آثار تجسمی برای موزه صورت نگرفت. این موضوع نیز یک دلیل عمده دارد و آن نیاز به بودجه ارزی‌ست. البته همان ایام نیز خرید آثار برای موزه هنرهای معاصر تهران از طریق وزارت فرهنگ و هنر اتفاق

نیافتاد. چراکه این بودجه آنقدر زیاد بود که وزارت فرهنگ و هنر قادر به پرداخت آن نبوده‌است. این تخصیص بودجه توسط ابلاغ مستقیم فرح به وزارت نفت، از محل افزایش درآمد‌های نفتی پنج میلیون دلار در چند نوبت مستقیماً به موزه واگذار شده و بی آن‌که این اتفاق در گردش اداری صورت گیرد؛ بودجه به موزه هنرهای معاصر تهران تزریق شده است. امروز نیز اگر با چنین ابلاغی به موزه هنرهای معاصر تهران بودجه تزریق شود؛ به یقین آثار زیادی برای موزه خریداری خواهد شد.

بی توجهی به به‌روز رسانی موزه سندی بر بی مهری مسئولان به هنر جامعه نیست؟

بدون هیچ جناح گیری سیاسی باید گفت؛ تمام مدیران موزه هنرهای معاصر تهران پس از انقلاب به دنبال آن بوده‌اند که این آثار را حفظ کنند. شاید در آن دوران نیاز کشور به اعتبار مالی توجه را به فروش آثار موزه معطوف کرده بود اما همین اندازه که آثار موزه هنرهای معاصر به فروش نرسیده خود جای تحسین دارد. این موضوع که آثار موزه در تمامی این سال‌ها حفظ شده، از خرید آثار ارزشمند‌تر بوده! اما وقتی کشور از سال‌های جنگ عبور کرد و شرایط روی به ثبات گذاشت؛ هرگز بودجه‌ای برای این کار در نظر گرفته نشد. می‌دانیم که خرید ارزی نیازمند تامین اعتبار است؛ اعتباری که حاصل محاسبات دقیق و تصویب آن توسط مجلس برای تخصیص آن است. در شرایطی که حتی یک دهم درصد از بودجه عمرانی که سال قبل برای خرید آثار هنری از محل بودجه عمرانی تصویب شد؛ امسال به تصویب نرسید! در نتیجه می‌توان گفت خرید آثار هنری در اختیار موزه هنرهای معاصر تهران و حتی در اختیار مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست. به هر روی مسئولان وزارت ارشاد اسلامی نمی‌توانند بودجه‌ای را که برای برگزاری فعالیت‌های فرهنگی هم‌چون بینال‌ها و جشنواره‌های هنری تخصیص یافته، صرف خرید آثار هنری کنند. به یقین چنین کاری بر خلاف قانون خواهد بود. اما در نهایت می‌توان گفت خرید آثار هنری یک فرآیند چند بخشی‌ست که حتماً باید هیأت دولت، مجلس و شورای نگهبان به عنوان مراجعی که در تصویب قوانین اثرگذارند؛ امکان آن را فراهم کنند.

موضوع دیگر زمان‌بندی خرید آثار خارجی‌ست. اگر امروز به من نیز ابلاغ کنند که آثار ارزی برای موزه خریداری کنم؛ من نیز در این بازه زمانی موافق خرید آثار نیستم. چراکه مشکلات متعدد دیگری در کنار این موضوع وجود دارد که از خرید آثار هنری برای موزه اهم است. من ترجیح می‌دهم در صورت وجود اعتبار کافی، دیوارهای موزه، هواسازها، تاسیسات، و ... را ترمیم کنیم تا موزه از شرایط مطلوب برخوردار شود و پس از آن برای خرید آثار هنری اقدام کنیم. امالبته در دوره‌ای نیز امکان خرید آثار با سهولت بیشتری فرآهم بود. در دوره‌هایی هم‌چون دوره اصلاحات بودجه موزه هنرهای معاصر تهران بودجه بهتری بوده است و به طبع امکان خرید آثار بیشتر بوده. حتی شخص رئیس جمهور در آن دوران در تمامی آئین‌های گشایش نمایشگاه‌های موزه شرکت داشته و توجه به موزه از اکنون بیشتر بوده. پس می توان این سوال را مطرح کرد که در آن دوران چرا آثار خارجی برای موزه خریداری نشد؛ اما در مجموع این خلأ قانونی وجود دارد و حتماً باید بودجه ارزی برای خرید آثار هنری معاصر و به‌روز رسانی گنجینه تصویب شود و این موضوع نیازمند همکاری همه نهادهای تصمیم گیرنده کشور است.