دو سریال پربیننده این شب‌های تلویزیون با دستمایه قرار دادن دعوای حقوقی و تشکیل پرونده‌های کیفری ساخته شده‌اند و جالب است که در هر دو سریال کاراکترهای وکیل نقش پررنگی در شکل‌گیری داستان دارند.

وکلا دل‌خوشی از نشان دادن چهره یک وکیل در سریال‌های تلویزیونی ندارند. هنوز داستان پرکشمکش مجموعه تلویزیونی «درحاشیه» و اعتراض کانون وکلای دادگستری به این سریال چندان قدیمی نشده است.

در نامه رئیس کانون وکلا به محمد سرافراز، رئیس وقت سازمان صداوسیما، این‌گونه آمده بود: «پخش برخی از سریال‌ها و برنامه‌ها به ویژه برنامه طنز «در حاشیه» در شبکه سوم سیمای جمهوری اسلامی با لودگی و ایجاد اتهام، خواسته یا ناخواسته هجمه فرهنگی گسترده‌ای را به حرفه مقدس وکالت وارد نموده است و این قشر فرهیخته را که در نهادینه‌کردن قانون‌گرایی و عدالت‌گستری و تأمین امنیت قضایی نقش عمده‌ای به عهده دارد مورد تمسخر و تحقیر قرار داده است». بعد از آن هم سریال «تنهایی لیلا» بود که اعتراض وکلا را در پی داشت و باز هم داستان نامه‌نگاری به رئیس سازمان صداوسیما پیش آمد. وکلا نشان داده‌اند نسبت به هرگونه اتفاقی که چهره حرفه وکالت را تحت‌الشعاع قرار دهد، تند عمل کرده و مماشات نخواهند کرد.


این‌بار هنوز وکلا در برابر اتفاقاتی که برای کاراکترهای وکیل در سریال‌های «هشت و نیم دقیقه» و «ماه و پلنگ» رخ داده است، واکنشی از خود نشان نداده‌اند، شاید منتظرند ببینند این بار تلویزیون می‌خواهد جلوه وکلا را در سریال‌های تلویزیونی‌اش بازسازی کند یا مانند مجموعه‌هایی که کانون وکلا نسبت به آنها اعتراض دارد، تلقی تمسخر و تحقیر وکلا از این سریال‌ها خواهد شد.

نیمه پر لیوان حضور وکلا
داشتن وکیل هنوز برای خانواده‌های ایرانی جا نیفتاده است. بهمن کشاورز، رئیس اتحادیه سراسری کانون وکلای دادگستری می‌گوید: فرهنگ «وکیل خانواده» هنوز در ایران مانند کشورهای دیگر جا نیفتاده است و در زمان رویارویی با مشکلات است که خانواده‌ها به یاد وکیل می‌افتند. این در حالی است که در تمام دنیا توصیه می‌شود که در جرایم مهم وکیل حضور داشته باشد، زیرا در جرایم کم‌اهمیت مانند توهین امر دفاع، امر ساده‌ای است و ارزیابی و قضاوت نیز چندان چالشی نخواهد بود. در خصوص مسائل قضایی، وکیل و قاضی و مقامات قضایی باید مستند به قانون و براساس اصول حقوقی اظهارنظر کنند.

اگر جنبه‌های فرهنگ‌سازی مجموعه‌های تلویزیونی را در نظر بگیریم همین که در سریال‌هایی مانند «هشت و نیم دقیقه» و «ماه و پلنگ» خط اصلی داستان بر اساس طرح دعوای حقوقی از طریق مراجعه به وکیل و پیشبرد ماجرا از طریق حضور وکیل پیش می‌رود را می‌توان به فال نیک گرفت. اینکه مردم بیاموزند با وکیل بهتر و زودتر به حق‌شان می‌رسند و می‌توانند در دعوایی حقوقی که در آن محق هستند، پیروز شوند، به جا افتادن ایده هر خانواده ایرانی یک وکیل پیش برویم.

نیمه خالی لیوان حضور وکلا
وکلا در سریال‌های تلویزیونی چهره واقعی از یک وکیل را به نمایش نمی‌گذارند همان طور که چهره‌ای که تلویزیون از پلیس نمایش می‌دهد با آنچه حضور نیروی انتظامی در جامعه ترسیم می‌کند، متفاوت است. در حالی که این‌گونه سریال‌ها معمولاً هم مشاور حقوقی و هم مشاور انتظامی دارند.
در مجموعه سریال «هشت و نیم دقیقه» شاهد آن هستیم که فرزند وکیلی که پرونده حقوقی مربوط به احقاق حقوق قهرمان داستان «یکتا» را بر عهده دارد ربوده شده و با تهدید اینکه در صورت پیگیری ماجرا فرزند معلول وکیل کشته خواهد شد، وی را مجبور به عقب‌نشینی می‌کنند. در مجموعه «ماه و پلنگ» نیز شاهد آن هستیم که وکیل جوان در پرونده‌ای که می‌داند موکلش مجرم است، اتومبیلی گران‌قیمت را به عنوان هدیه یا همان رشوه قبول می‌کند و با تطمیع شاهدان پرونده کاری می‌کند که آنها شهادت‌شان را پس بگیرند. شاید این دو موضوع را هیچ کدام از وکلای کاربلد دادگستری نپذیرند و این رفتار را تخریب جایگاه وکیل بدانند.

با این اوصاف آیا پرداختن به وکیل و وکالت را باید در سریال‌ها تعطیل کرد یا فقط چهره‌ای کاملاً موجه از وکلا را به نمایش گذاشت؟! حامد عنقا فیلمنامه‌نویس و حقوقدان که به خاطر نگارش سریال «تنهایی لیلا» با انتقادهایی روبه‌رو شد، می‌گوید: «اگر من نانوایی را نشان دهم که شب وقتی به خانه می‌رود همسرش را کتک می‌زند کل جامعه باید این‌گونه برداشت کنند که هر نانوایی که شب به خانه می‌رود همسرش را کتک می‌زند؟ یا اگر فیلمساز و بازیگری را نشان دهیم که در فیلمی به زنش خیانت می‌کند، معنی‌اش این است که همه فیلمسازهای ما خیانتکارند؟ اگر قرار باشد با چنین تفکری جلو برویم که صدسال هم نمی‌توانیم یک فیلم و سریال بسازیم و اصلاً اگر در فیلم و سریال‌سازی را تخته کنیم و برویم که بهتر است. ضمن اینکه برای اعتمادسازی مردم صنوف سعی کنند خودشان تلاش بیشتری برای صنفی که در آن هستند انجام دهند. چرا همین کانون وکلا اعلام نمی‌کند که در جلسات هفتگی شورای قضایی‌شان به چند وکیل اخطار می‌دهد یا پروانه کاری چند وکیل را به دلیل تخلفات قانونی لغو یا باطل می‌کند؟ حالا نشان دادن یک وکیل بد در سریال ما وجهه وکلا را خراب می‌کند؟»
در این شب‌ها مجموعه‌های «ماه و پلنگ» و «هشت‌ونیم دقیقه» دو تصویر از وکلا را به نمایش گذاشته‌اند. بیننده‌های تلویزیون می‌توانند قضاوت کنند که آیا این پرداخت به موضوع دعوای حقوقی می‌تواند چهره واقعی از وکالت را نشان دهد یا خیر و اینکه این تصویر قادر است به جا افتادن داشتن وکیل در خانواده‌های ایرانی کمک کند یا نه!