اسفندماه سال ۹۰ پال استراکمن مترجم کتاب‌های دفاع مقدس به زبان انگلیسی به ایران سفر کرد، اسپراکمن استاد دانشگاه نیوجرسی آمریکا پیش از این آثار دیگری را هم در حوزه ادبیات دفاع مقدس ترجمه کرده و یکی از مخاطبان جدی و پیگیر این آثار است. اسپراکمن در حاشیه سفرش به ایران در گفتگویی کوتاه با خبرنگار سایت سوره سینما درباره ویژگی‌های ادبیات دفاع مقدس و کتاب «دا» که به تازگی ترجمه آن را تمام کرده صحبت کرد.
جذابیت کتاب «دا» برای شما چه بود که آن را برای ترجمه انتخاب کردید؟
پال اسپراکمن: یکی از جذابیت‌های کتاب برای من فروش و استقبال چشمگیر مردم از آن بود، این کتاب بیش از ۱۰۰ بار در ایران تجدید چاپ شده و این موضوعی مهم است. نکته دیگر این که «دا» یک پدیده فرهنگی است، برای مخاطب خارجی که کمتر درباره ایران و زنان آن می داند، این کتاب وجه اطلاعاتی دارد، شما با قهرمانی مواجهید که در دل جنگ قرار دارد و می کوشد زندگی خود، سرزمینش و مردمش را حفظ کند.
شما پیش از این هم کتاب‌هایی از ادبیات دفاع مقدس ترجمه کرده اید، دلیل گرایش شما به این آثار چیست؟
ـ جنگ ایران و عراق یکی از مهمترین رویدادهای سیاسی معاصر در خاورمیانه بوده، سینما و ادبیات ایران از جنگ متاثر است و هنرمندان بسیاری در این باره اثری خلق کرده اند. در حوزه ادبیات، تلاش هایی شده و من این آثار را دنبال کرده ام.
من پیش از کتاب «دا»، کتاب های «سفر به گرای ۲۷۰ درجه»، نوشته احمد دهقان، «داستان‌های شهر جنگی» «شطرنج با ماشین قیامت» نوشته حبیب احمدزاده و «اسماعیل» نوشته امیرحسین فردی را خوانده و ترجمه کرده ام، این کتاب ها هم برای مخاطب ایرانی جذاب است، هم برای مخاطب غربی که دوست دارد از ادبیات جدید ایران و ادبیات مرتبط با دفاع مقدس و نگاههای متنوع حاکم بر این فضا نکاتی را بداند.
شما تجربه حضور در جبهه جنگ را دارید؟
ـ من در جنگ ویتنام شرکت نکردم، اما ادبیاتی که به نوعی حقایق پنهان حاکم بر جنگ را نشان می دهد دوست دارم و یکی از دلایل گرایشم به ادبیات ایران در حوزه جنگ همین است. خواندن خاطرات از افرادی که تجربه حضور در جنگ را داشته اند، برای همه نسل ها جذاب است، هم نسلی که درگیر جنگ بوده، هم نسلی که از جنگ فاصله دارد. در آمریکا این نوع داستان‌ها محبوبیت دارد و هنوز مردم به دنبال این آثار هستند.
فکر می‌کنید ادبیات دفاع مقدس در ایران قابلیت رقابت با نمونه های جهانی را دارد؟
مهم این است که نویسندگان ایرانی تلاش می کنند با معیارهای جهانی همراه باشند، نمونه هایی از این آثار که به فیلم تبدیل شده آثار قابل قبولی بوده و این یک امتیاز برای ادبیات ایران است، هر چند در این حوزه نویسندگان ایرانی راهی طولانی در پیش دارند، اما می توان امیدوار بود که ادبیات دفاع مقدس روزی به معیارهای جهانی نزدیک شود.
از میان فیلم هایی که بر اساس این کتاب ها ساخته شده کدام را بیشتر می پسندید؟
ـ من فیلم «اتوبوس شب» به کارگردانی کیومرث پوراحمد که بر اساس قصه ای از حبیب احمدزاده ساخته شده دوست دارم. فیلم، گیرا و واقع‌گرا است، صرفا جنبه حماسی یا سرگرم کنندگی ندارد و روابط انسانی را به خوبی نمایش می دهد.
ادبیات دفاع مقدس برای کدام قشر از مخاطبان غربی جذاب است؟
ـ به طور خاص دانشجویان، به ویژه دانشجویانی که در حوزه تاریخ معاصر مطالعه می‌کنند. «شطرنج با ماشین قیامت» یکی از کتاب‌های درسی دانشگاه مریلند است.
شما به تازگی ترجمه کتاب «دا» را تمام کرده اید فکر می‌کنید این کتاب جذابیت تبدیل شدن به اثری تصویری را دارد؟
ـ «دا» قصه‌ای تکان دهنده، تازه و تاثیرگذار دارد، روایتی زنانه از جنگ که پیشتر نمونه اش را نخوانده و ندیده‌ایم، به همین دلیل فکر می‌کنم «دا» می‌تواند یک اثر تصویری قابل قبول و تاثیرگذار باشد.
کتاب «دا» که خاطرات سیده زهرا حسینی از روزهای آغاز جنگ تحمیلی است، سال ۹۱ توسط سازمان توسعه سینمایی سوره در مرحله تولید قرار می‌گیرد. این مجموعه را منوچهر محمدی تهیه و همایون اسعدیان کارگردانی می‌کند.