به گزارش هنرنیوز؛ قسمت هشتم برنامه سینمای ایران شامگاه پنجشنبه ۱۲ آذرماه با حضور نیکی کریمی بازیگر و کارگردان سینمای ایران، خسرو دهقان منتقد کهنه کار سینما در بخش نقد فیلم شیفت شب و شهاب حسینی در بخش میزگرد این برنامه با محوریت بازیگری روی آنتن شبکه چهارم سیما رفت.


*هسته خانواده برایم مهم است

نیکی کریمی بازیگر باسابقه و کارگردان سینمای ایران، حضور خود در عرصه کارگردانی را فرایندی طولانی مدت عنوان کرد و گفت: ورود من به عرصه کارگردانی چیزی نبود که یک روزه اتفاق افتاده باشد. چیزی بود که مدت ها به آن علاقه داشتم. چون به ادبیات هم علاقه­مند بودم، دوست داشتم داستان­هایی که دارم به فیلم تبدیل کنم.

فعالیت­های خانم کریمی فقط به بازیگری و کارگردانی محدود نمی­شود. او در زمینه عکاسی، داستان نویسی، ترجمه و داوری جشنواره­های فیلم هم فعالیت داشته و وی در این باره یادآور شد: انرژی انجام کار از عشق و علاقه و تمرکز می­آید. وقتی آدمی نسبت به کاری که دارد، باوری داشته باشد، به این نتیجه می­رسد که باید کار کند و فعالیت داشته باشد.

وی به داستان کوتاهی اشاره کرد که بنمایه اصلی داستان شیفت شب بود اشاره کرد و افزود: تم فیلمنامه را از قصه کوتاه نیم صفحه­ای گرفتم. آن داستان مثل صفحه حوادث راجع به مردی بود که می­خواهد خود و خانواده­اش را بکشد. آن را زمانی گرفتم که در گیرودار تحریم­ها بودیم و می­خواستیم نتیجه کار و سرمایه­گذاری آن مرد را در خانواده­اش در آن شرایط ببینیم. طرح را گرفتم. نسخه اولیه را در طی دو ماه نوشتم و پروانه ساخت گرفتم و به همراه علی اصغری آن را بازنویسی کردم. مطمئن بودم که هسته خانواده برایم مهم است و این استحکامی که از بین می­رود و یک زن مبارز که سعی می­کند از پا ننشیند و خانواده را جمع کند.

کارگردان فیلم شیفت شب در باره شخصیت مرد این فیلم تاکید کرد: نخواستیم که بیننده از مرد داستان متنفر باشد. من در ادبیات تفکیک کردن­ها، خوب و بد کردن و قضاوت کردن آدم­ها را دوست ندارم. واقعیت این است که در جامعه ما وقتی فشار روی مرد وجود دارد، این فشار به خانواده منتقل می شود و مرد خانواده هم انسان است.

وی هدف فیلم را استحکام خانواده بیان کرده و افزود: به کارکرد اجتماعی سینما و تاثیرگذاری آن معتقد هستم. شعار ما درباره شیفت شب این است که در جهت استحکام خانواده است. به نظرم واقعا فیلم همین است.

کریمی درباره حضور ردپای آثار کلاسیک در کارهایش گفت: آثار کلاسیک همواره وجود دارند و مثل کهن الگو می­مانند. آقایان کیانوش عیاری و کامبوزیا پرتوی که مشاورین من در این کار بودند، می­گفتند که شخصیت اصلی شبیه به شخصیت داستان­های کلاسیک شده است.

وی افزود: در قاعده کلاسیک، ابهام پدیده جذابی است. بنابراین ما موضوع را مطرح می­کنیم. آدمی را می بینیم که مشکلی دارد و همسرش هم درحال جستجو کردن است. من در فیلم­هایم نگاهی به کتاب­های مورد علاقه­ام داشتم. مثلا یک شب اقتباسی از ناتور دشت سلینجر و برای شیفت شب سه گانه نیویورک پل استر در ذهنم بوده و این نویسنده­ها هم هیچوقت نمی­آیند یکباره شخصیت را کامل رو کنند یا توضیح زیادی بدهند. بلکه شما همراه این آدم­ها می­شوید.

کارگردان شیفت شب درباره دو فیلم دیگرش که تاکنون اکران نشده گفت: فیلم­های قبلی من در بخش بین المللی خیلی قوی بودند. مثلا فیلم یک شب در حدود ۸۰ جشنواره شرکت داده شد. برای من این تاسف برانگیز بود که تماشاچی خارجی می­توانست فیلم را ببیند ولی تماشاچی ایرانی نمی­تواست.

کریمی در توضیح به اشاره­ای که در برنامه به فیلمنامه و تعداد زیاد شخصیت­های آن شد بیان کرد: من خودم به سینمایی که شخصیت­های زیادی دارد، تمایل ندارم. اما واقعیت این است که به دلیل تمایلی که به سینمای مستند دارم، باعث شد که فکر کنم این زندگی این دو نفر است و این آدم­ها در اطرافشان وجود داشته و در زندگیشان نقش دارند. پس باید باشند.

او همچنین از استقبال تماشاگران ابراز خرسندی کرده و گفت: از بینندگان تشکر می­کنم که بنده را غافلگیر کردند. چون خود من انتظار این حجم استقبال را نداشتم و این برای من که فیلم­هایم مشکلاتی داشته خوشحال کننده است.



*عطش فروکش نشده نیکی کریمی

خسرو دهقان نیکی کریمی را به عنوان یک پدیده خاص در سینمای ایران معرفی کرد و گفت: نیکی کریمی ۲۵ سال فعالیت داشته و چیزی که من را شگفت­زده کرده میزان انرژی ایشان است. میزان انرژی عجیب بود. کریمی در این ۲۵ سال به طور متوسط هر ۲ ماه یک کار انجام داده و این انرژی، سخت کوش بودن و تمرکز توجه من را خیلی جلب کرد.

دهقان معتقد است که نگاه فیلم شیفت شب به زنان، نگاهی تازه نیست و در فیلم­های متعددی وجود دارد. وی در این باره توضیح داد: این یعنی فیلم یک پشت دارد. در فیلم، در مطالعات، در شخصیت ریشه دارد. کریمی ۵۶ فیلم کار کرده که احتمالا این فیلم­های مختلف منویات این بازیگر را راجع به دنیای ذهنی­اش برآورده نکرده است. بنابراین خودش دست به کار ساخت فیلم می­شود. آن فیلم­ها که قطعا فیلم­های خوب با کارگردانان عالی بودند، عطش او را برطرف نکرده و درواقع چیزی در خانم کریمی بوده که در کنار این فیلم­ها و به جرعه آب دیگری احتیاج داشته و چون در کار دیگران نمی­تواند آن را پیاده کند خودش فیلم می­سازد.

این منتقد سینما شیفت شب را دنباله سایر فعالیت­های نیکی کریمی دانست و عنوان کرد: برای من شیفت شب از فیلم یک شب و مجموع همه فعالیت­های کریمی و نگاه­های مختلفی که در زندگی دارد، جدا نیست. نکته اینجاست که چیزی که در نیکی کریمی وجود دارد و وی را متفاوت می­کند این است کهاین بازیگر سینما علاه­مند به واقعیت به آن مفهوم نیست. علاقه­مند به فمینیست به معنای رایج امروز نیست. به نظر من در شیفت شب تخاصم و جنایتی در کار نیست. اینها برمی­گردد به دل­مشغولی ها و ذهن­مشغولی هایی که در ذهن نیکی کریمی وجود دارد و می­خواهند روایتی از زن و زندگی از خودشان ارائه دهند. در فیلم­های وی جنسیت وجود ندارد. بنابراین دغدغه، دغدغه دیگری است و می­خواهد روایت دیگری ارائه دهد.

دهقان به پیشرفت کریمی در مسیر فیلمسازی و موفقیت ایشان در گرفتن اجازه اکران، اشاره کرده و گفت: فیلم نگاه معتدلی به پدیده اجتماعی مطرح شده در آن دارد. ولی این مهم نیست. مهم این است که این دنیا و این نگاه به زن را از نظر کریمی می­بینیم که با سایر نگاه­ها هم متفاوت است. وی در چنین مسیری جلو می­روند و به نظر من رفته رفته عیب و نقص­های آن کم می­شود. این فیلم نسبت به فیلم یک شب یک موفقیت دارد و این است که به هر دلیلی دو فیلم قبلی ایشان امکان نمایش پیدا نکرده، ولی نیکی کریمی به تدریج، در طور زمان، با پیگیری و فشار راهی پیدا کرده که فیلم به اکران دربیاید.

از نظر خسرو دهقان راه­های زیادی پیش روی نیکی کریمی است و این فیلم یک جمع­بندی در نیمه راه بود.

این منتقد سینما در توصیه ای به نیکی کریمی اظهار کرد: وی در آغاز راه فیلمسازی هستند و باید این انرژی را حفظ کند لازم است با کسب تجربه بیشتر، فیلم­های بیشتر را بسازد تا به تدریج صیقل بخورد و آن چیزی که می­خواهد به وجود آید.



*شهاب حسینی، بازیگری و تغییر مجری برنامه سینمای ایران

در ادامه این برنامه علیرضا شجاع نوری کارشناس سینما در کنار شهاب حسینی مهمانان بخش دوم برنامه بوده و به بررسی و تحلیل بازیگری در سینما پرداختند.

شجاع نوری در ابتدای بحث به بررسی علت وجود علاقه به بازیگری در تعداد بسیار زیادی از افراد جامعه پرداخت و صحبت را اینطور آغاز کرد: وقتی آدم چیزی را روی پرده سینما می­‌بیند، یک نوع شیفتگی بر او غالب می­‌شود. با شخصیت­ها همذات پنداری می­‌کند و بعد در تنهایی خودش از حمام یا جلوی آینه دیالوگ­ها را با خود می­گ‌وید و فکر می­کند که می­‌تواند بازیگر شود و کم­کم ین علاقه­مندی به بازیگری در او شکل می­گیرد.

وی تاکید کرد نباید نگاه عوامانه به بازیگری داشت و موفقیت در آن را یک شبه تصور کرد.اینطور نیست که بازیگری صبح از خواب بیدار شود و بازیگر شده باشد. این شغل مرارت­های بسیاری دارد. مردم معمولا از این قسمت کار بی­‌اطلاع هستند. همین الان استعدادهای بسیاری درحال زحمت و سختی کشیدن هستند، تا یک روزی جلوی دوربین بروند و فیلمی بازی کنند و ما اصلا آن­ها را نمی­‌شناسیم اما وقتی آمد و ستاره شد، ناگهان اسمش را می­‌شنویم.

این بازیگر سینما تاکید کرد: اگر عوامانه به این قضیه نگاه کنیم، فکر می­کنیم که همین دیروز متولد شده و می­گوییم پس اگر او توانسته من هم می­توانم. به همین دلیل است که خیلی­ها گمان می­کنند این استعداد را در خودشان دارند. ولی اگر صادقانه به آن­ها مشورت داده شود، ممکن است خودش قانع شود که در بخش دیگری استعداد دارد.

شجاع نوری درباره شروع فعالیت خود و تحصیل در این زمینه گفت: من فعالیت بازیگری را بر اثر یک اتفاق شروع کردم. اما از آن زمان شبانه روز درحال مطالعه هستم. بخشی از مطالعه­‌ام کتبی بوده و بخشی شفاهی که همان حضور در بین مردم است. من اکثر اوقات با وسایل نقیله عمومی رفت و آمد می­ کنم و ناب­ترین و اورجینال­ترین رفتارها را در بین مردم می­‌بینم.

بازیگر فیلم محمد (ص) بر نقش تمرکز در حرفه بازیگری تاکید کرده و افزود: اگر کار کوچکی را به عهده گرفتی و به نحو احسن انجام دادی و اگر شخص حائز اهمیتی نبود که تو را در حین انجام کار ببیند، باز هم تو به آن احساس رضایت از کاری که انجام دادی، دست یافتی و یک پله بالا رفتی. درواقع همان کاری را که انجام می­‌دهی باید تمام تمرکزت بر روی همان کار باشد. چون اگر تمرکز از کار گرفته شود شاید نتوان آن را هم به درستی انجام داد؛ حتی اگر نقشی کوچک و جزئی باشد.

وی عنوان کرد: معتقدم آرامش در بازیگری از همان تمرکز و وا نهادن چیزهای دیگر می­آید. اگر خود را وقف نقش کنی و از هر چیز دیگری جدا شوی آرامش به سراغت می­آید. ولی باز در لحظه شلیک آن التهاب وجود دارد. چون اینطور حس می­شود که در آن لحظه تمام نگاه­ها متوجه تو است.

شجاع نوری در انتهای بحث نکته­ای را به جوانان گوشزد کرده و بیان کرد که هرگز نباید تحصیل را فدای علاقه کرد. وی گفت: هنرپیشگی از هر رشته­ای به دانش بیشتری نیاز دارد و برخلاف تصور عامه مردم شغل دست یافتنی­ای نیست و نباید مانع و بهانه­ای باشد برای عدم تحصیل. بهتر است جوانان تا مقطع لیسانس را طی کنند بعد تصمیم بگیرند که به کدام سمت بروند.



*بازیگری علم است

شهاب حسینی در ابتدای سخنان خود به اهمیت وجود یک مرکز مشاوره بازیگری اشاره کرد و پیشنهادی ارائه داد: برای انجمن بازیگران پیشنهادی دارم. فکر می­‌کنم ما موظف هستیم مراکز مشاوره‌­ای را طراحی کنیم که به متقاضیان و علاقه­‌مندان مشاوره بدهند و بتوانند آن­ها را ارزیابی کنند. حداقل نتیجه این کار این است که شخص عمرش را هدر نمی­دهد و در زمان کمتری متوجه می­شود که برای این کار مفید و مناسب است یا باید قید بازیگری را بزند.

حسینی با بیان این موضوع که اغلب مردم به بازیگری علاقه­مند هستند، یادآور شد: برای شروع حرفه بازیگری علاقه درصد زیادی را به خود اختصاص نمی­دهد. در این زمینه تحصیل مهمترین بخش است؛ چه آکادمیک چه تجربی. به نظر من بازیگری هم یک علم است چون هرچه پیش می­روی می­بینی هیچ مرزی وجود ندارد. درست مثل اقیانوس بی­پایان است.

وی تاکید کرد: وجود علاقه و آرزو انگیزه­های حرکت هستند و بودنشان هیچ اشکالی ندارد. اما زمانی کسی می­خواهد آن عشق را در جهت اغنای خودش به کار بگیرد و خودش راضی باشد. به نظر من اگر این اتفاق بیافتد او دیگر به سقف رسیده و جایی برای پیشرفت ندارد.

بازیگر فیلم جدایی نادر از سیمین تاکید کرد: هرچه پیش می‌­رویم متوجه می­‌شویم حجم نادانسته­‌ها در این حرفه بیشتر از دانسته­‌ها است. اگر دقت کنیم می­‌بینیم گذشته­‌گان رکوردهایی را ثبت کرده‌اند که قابل دسترسی و شکستنی نیست. در اینجا انسان احساس خلاء می­‌کند. تصور می­‌کنم کم­کم باید به یک جایی رسید که هدف را تغییر داد و وقتی هدف تغییر کند، رنج کار بیشتر می­‌شود و البته باید لذتش را بزرگوارانه با سخاوت بیشتری بخشید. در جهت لذات شخصی نمی­‌توان بازیگری را ادامه داد. بازیگری و فیلمسازی را باید ادامه داد تا یک جامعه از محصولش برخوردار شود. این روند تمام شدنی نیست.

شهاب حسینی حضور در اجتماع را برای بازیگر یک الزام دانست و بیان کرد: ما از دل مردم بودیم و همچنان خواهیم بود. نگاهمان هم این است که چطور می­ توانیم کارهایمان را به مرز باور بیشتری برسانیم و به همین دلیل باید واقعیت­ها را ببینیم. با تصورات و پیش فرض­ها نمی­شود سراغ خلق یک اثر رفت.

این بازیگر سینما به نقش استعداد، تحصیل، پشتکار در عرصه بازیگری اشاره کرده و گفت: همه این­ها مهم است. از نظر ظاهری گمان نمی­ کنم کسی برای بازیگری مناسب نباشد. چون بازیگری بازتاب بشری داشته و همه تیپ آدمی را نیاز دارد. پشتکار از اندیشه نشات می­ گیرد.

حسینی ادامه داد: وقتی پندار یک کار درست باشد گفتار و کردارش هم شکل می­ گیرد. تحصیل و استعداد و این­ها به هدفی ‌بستگی دارد که کسی می­‌خواهد در کارش دنبال کند. شهرت بازیگری گذرا است و طعمش را زود از دست می‌­دهد. مگر اینکه پشتش چیزی باشد که بخواهد خود و جامعه‌اش را به جای متعالی­تری برساند.

وی اظهار کرد: کسی که واقعا علاقه دارد از هیچ فرصتی برای یادگیری چشم پوشی نمی­‌کند. از دانش اجتماعی، از رصد تجربه­ه‌ای گذشته، از بودن در حال و هوای روز جامعه‌اش. فکر می­‌کنم لازم است از علمی اطلاعات مختصری داشته باشد. جامعه­‌شناسی، روان­شناسی، تاریخ، جغرافیا و حتی آشپزی.

بازیگر فیلم دلشکسته با اشاره به این نکته که بازیگر نباید فقط خودش از عملکرد خود راضی باشد، عنوان کرد: وقتی کسی وارد عرصه بازیگری می‌­شود، پیشرفت می­‌کند، فکر می‌­کنم اغناء از یک جایی به بعد در رضایت بیننده تعریف می­‌شود.

صد نکته غیر حسن بباید که تا کسی، مقبول طبع مردم صاحب نظر شود. و این کار، کار سختی است.

از نظر حسینی حضور در لحظه، تمرکز روی کار و از جان مایه گذاشتن برای هر نقشی که به بازیگر محول شده، زمینه پیشرفت­های آتی را فراهم می­‌کند.

وی به بیان تجربیات خود در این زمینه پرداخته و گفت: اتفاقی که برای ما افتاده این بود که پله­‌هایی که بود را همه را طی کردیم و حتی هر پله را به هوای پله بعدی رد نکردیم. کار من با کلاس­‌های مرحوم حمید سمندریان و تئاتر دانشجویی شکل گرفت و همه می­‌دانیم که تئاتر دانشجویی یعنی کار کردن با امکانات هیچ، ولی انگیزه در آن خیلی بالا است.

بازیگر فیلم سینمایی درباره الی یادآور شد: ما با عشق تمرین می­‌کردیم و به بعد آن اصلا فکر نمی­‌کردیم. تمام هم و غم این بود که آن مقطع خاص درست طی شود. وقتی آن اتفاق می­‌افتاد، پله بعدی به وجود آمد. من از اول سینما را هدف نگرفته بودم. هر کاری که پیشنهاد می­‌شد، آن را غایت در نظر گرفته و به بهترین نحو انجام می‌­دادم. به هرحال اینها کم­کم زمینه­‌ساز یکدیگر شدند. تلاش فردی در هر مقطعی بسیار مهم است. الماس درخشان را کسی نادیده نمی­‌گیرد.

حسینی درباره عواملی همچون پول، شانس و پارتی در بازیگری توضیح داد: من اینطور تعبیر می­‌کنم که پول یعنی سرمایه؛ شانس، خواست خدا و پارتی یعنی کسانی که قرار است آدم را کشف کنند. نیت که درست انتخاب شود، این­ها همه شکل می­‌گیرد. این معجزه در زندگی من رخ داده و شاید این معجزه نتیجه همان چیزی بود که سعی می­کردیم برای هر کاری که پیش رویمان بود کم نگذاریم و تمام تلاشمان را برای همان مقطع کنیم.

وی ادامه داد: کافی است آدم گاهی به حقیقت دل بدهد. شاید واقعیت پول و پارتی باشد ولی حقیقت چیز دیگری است. حقیقت این است که شما قدم در راهی گذاشته­‌اید که با یکی از حساسترین بخش جامعه سروکار دارد و آن اندیشه است. اینکه چه گامی را بردارید خیلی مهم است. چون در اندیشه دیگران تاثیر می­‌گذارد.

حسینی در زمینه تمرکز بر کار به موفقیت فیلم آواز گنجشکها و آقای ناجی اشاره کرده و گفت: خیلی از دوستان هستندکه خودشان را تافته جدا بافته می­‌دانند و فکر می­‌کنند برای تلاش‌شان باید جایزه‌­ای دریافت کنند. در صورتی که یکی از معتبرترین جایزه­ه‌ای خارجی در ایران الان در اختیار آقای رضا ناجی قرار دارد. آقای ناجی غرق در آن نقش بازی کردند.

شهاب حسینی معتقد است برای هنر به یک جهان بینی لازم است و هر شخص علاقه‌­مندی در هر سنی به آن رسید می­‌تواند کار را شروع کند ولی برای همان جهان بینی هم باید تحصیل انجام دهد.



*مشاور دبیر جشنواره فیلم فجر

این بازیگر سینما درباره مشاور شدن دبیر جشنواره سی و چهارم فیلم فجر اظهار کرد: وقتی محمد حیدری دبیر جشنواره با من صحبت کرد متوجه شدم ایده های جدیدی برای این رویداد سینمایی دارد.

حسینی یادآور شد: جشنواره فجر سال ها نقص های قابل توجهی داشت و امیدوارم امسال شاهد برگزاری هرچه بهتر جشنواره باشیم .

نسیم نوشت:در انتهای این برنامه امیر شهاب رضویان مجری برنامه سینمای ایران اعلام کرد که به دلیل مشغله کاری و ساخت فیلم در برنامه سینمای ایران در مقام اجرا حضور ندارد و از این پس علیرضا شجاع نوری سکان برنامه سینمای ایران را برعهده می گیرد.