هنر آشپزی ایرانیان در تاریخ تمدن جوامع بشری نقش به سزایی داشته است. نگاهی به این تاریخ نشان میدهد كه آشپزی ایرانی روی عادات خوراکی بخش بزرگی از مردم جهان تاثیر داشته است. آشپزی ایرانی در كنار آشپزی رومی و چینی یكی از سه مكتب مادر آشپزی جهان بشمار میآید.
در فرهنگ ایرانی، نخستین وسیلهای كه به عنوان جهاز عروس وارد خانه داماد میشود آینه و آخرین چیز وسایل آشپزخانه یا به اصطلاح دیگ و دیگور میباشد و این نشاندهنده اهمیت آشپزی در فرهنگ ایرانی است.
امروزه خوراک جزو مهمی از جاذبه های گردشگری و یکی از انواع گردشگریست برای نخستین بار عبارت گردشگری « خوراك و پختنیها » در مقالهای توسط «اریك ولف» مدیر اتحادیه بینالمللی توریسم خوراک و پختنی منتشر شد و اتحادیه بینالمللی توریسم آشپزی و خوراكی تاسیس گردید.
در مفاهیم گردشگری، مصرف خوراک بعنوان روشی برای تجربه فرهنگها و تهیه خوراک بکار میرود.علایق گردشگران در اولویت خوراک، نقش مهمی در انتخاب مقصد نهایی بازی میکند. در واقع مصرف خوراکی، یک سوم از کل هزینه گردشگر را شامل می شود، بنابراین، در صد معناداری از درآمد صنعت گردشگری را به خود اختصاص میدهد. هزینه و مصرف خوراک و اولویتهای آن بعنوان نیروی محرک برای صنعت گردشگری و یک تاثیر مهم روی میهماننوازی گردشگر محور و یک تاثیر معناداری روی عرضه خوراکهای محلی دارد.
مکتب آشپزی ایرانی نقش کمی در جذب این نوع از گردشگری داشته است. صنعت رستوران و خوراک در ایران بویژه شهرهای بزرگ از تنوع برخوردار نیست.
رستورانهای سنتی ایرانی معمولاً به جز خوراکهای مجلسی که شامل چند نوع كباب، دیزی، چند نوع خورش، ماهیچه و ماهی چیزی ندارند. در هیچ شهری محلی برای عرضه خوراکهای بومی و سنتی بصورت گسترده وجود ندارد.
در ایران تعدادی از اکولوژهای بوم گردی بصورت پراکنده به احیاء، توسعه و ترویج خوراکهای بومی پرداخته و عمدتاً با پخت خوراک بومی و ارگانیک (طبیعی و سالم) از گردشگران داخلی و خارجی استقبال میکنند. از آن جمله میتوان به کلبه آقامیر در پاسارگاد، خانه گلی در کاشان، بوم کلبه ترکمن و آتشونی در گرمه و خانه طباطبائی در فرحزاد و... ..... از اعضای خوشه سار بوم گردی اشاره کرد.
واقعیت این است كه بسیاری از گردشگران ایرانی ترجیح میدهند با تحمل مصائبی عظیم خوراکی خانگی را در سفر پخته و از خوراکهای رستورانی استفاده ننمایند.
حوض ماهی مزین به گلهای شمعدانی، در کنار نوای تنبور و دف، آرامش و سکوت کلبه در میان عطر دل انگیز کاه گل خاطره انگیز میگردد، غذاهای محلی و سنتی همچون دم پخت سیرموکی،لایی با گوشت گوسفند، کلم پلو، یخنی ،حلیم برنج ، کشک و بادمجان، خورش کنگر، ماست و جاشیر، آش کارده، چای کوهی، آب بنه ودمی پیازوک، قورمه، کل جوش، تاس کباب، انواع کباب همراه با دم نوشهای محلی و عرقیات مختلف با نان محلی و سنگگ سنتی بسیار دلنشین و گواراست. اما متاسفانه امروزه این تنوع خوراکی نیز در بین خانواده های ایرانی یا اماکن سرو غذا بسیار کم است.
ایجاد مکانهای سنتی با استفاده از امکانات طبیعی منطقه ، ساخت کلبههای غذا خوری با استفاده از نمادهای محلی، ایجاد آبنماهای مصنوعی در محوطه غذاخوریها اشتهای مسافران و مهمانان را دو چندان میکند.
امروزه غدا به عنوان یکی از راهکارهای جذب گردشگر در کنار دیگر جاذبههای طبیعی، تقریحی، تاریخی و باستانی کشورها به شمار میرود، غذا خوردن نوعی تفریح گروهی بوده و در صورتی که فردی از غذایی لذت ببرد، دیگران را نیز به خوردن آن غذا تشویق میکند.
جهانی شدن ،انتقال تولیدات خوراکی و مصرف خوراک را به همراه دارد. بنابراین مطالعات نشان میدهد که مصرف خوراک در گردشگری در معرض تاثیر جهانی شدن است. با توجه به اینکه جهانی شدن، یک تهدیدی برای شناخت و تصویر تولیدات محلی است، ولی منجر به احیای تولیدات و شناساندن آنها نیز میگردد.
از این روی ضروری است با تقویت خانه های محلی و ارائه غذاهای بومی و محلی فرصتی مناسب برای جذب گردشگر و به تصویر کشیدن خاطره ای خوش برای آنها مخصوصا از نوع گردشگر خارجی فراهم آوریم.
امیر میری -مدیر مجموعه آقامیر-