خط در شکل امروزی خود، مجموعی است از کاربردهایی متفاوت و این عنصر اثر گذار بر هنر ایران به مرور زمان و در طول تاریخ نقوش مختلف را به خود پذیرفته است. با محیط خویش انطباق یافته و حامل اندیشه های والا در تمامی دوران خود بوده است. یکی از کاربردهای خط به عنوان حامل اندیشه بشر در طول اعصار مختلف استفاده از خط و نوشته در تبلیغات به صورت تایپوگرافی است. تایپوگرافی گونه‌ای مدرن از نوشتار است. مجموعه ای از آمیختگی فرم‌های تصویری با خط به صورتی که امروز در تبلیغات به کار می‌رود. تایپوگرافی برداشتی مدرن از خط است که می توان آن را گونه ای از هنر ماندگار و ارزشمند خط به معنای اصیل ایرانی دانست.

در تایپوگرافی، حروف با بهره‌گیری از فضا و موضوع شکل می‌پذیرند و مضمونی را به ذهن مخاطب متبادر می‌کنند. در تایپوگرافی معاصر جهان و ایران نوشتار به دو گونه استفاده می‌شود، گونه اول بهره‌گیری نوشتار از گونه‌های سنتی خط و خوشنویسی است.

استفاده از فرم‌های جدید و بهره‌گیری از سطوحی که در نوشتار سنتی کمتر به چشم می‌آید وجه تمایز این صورت نوشتاری است.

گذشته پربار هنر ایران مملو از آثار خوشنویسی در معنای مطلق آن است. در آثار نسل اول نقاشی نوگرای ایران سیر این روند به وضوح به چشم می خورد.

در آثار حسین زنده رودی، محمد احصایی، جلیل رسولی، اسماعیل رشوند، خسرو روشن، مهدی فلاح، علی تن، رأفت نگارنده، احمد محمد پور، نصرالله افجه ای، رضا مافی، طاها بهبهانی، فرامرز پیلارام، صادق بریرانی، احمد آریا منش، اسد الله کیانی، جواد بختیاری، ابوالقاسم عتیقه چی، علی شیرازی، ابراهیم حقیقی، عین الدین صادق زاده تبریزی، صداقت جباری که هم زمان در موزه هنرهای معاصر به نمایش در آمده اند گونه ای از این هنر در شکل سنتی تر آن به چشم می خورد که می توان آن را با شکل رو به افوال امروزی آن مقایسه کرد.

گونه دوم خط در مفهوم تایپوگرافی ، خلق شکلی تازه از نوشتار است. این شیوه نیاز به شناخت فرم‌های ارگانیک و هندسی به نحوی مطلوب دارد.

رویکردی که نیاز به برسی آن به نحوی دقیق در شناخت تایپوگرافی پر اهمیت به نظر می رسد، اصول و مبانی اولی خط و فرم است. نکته ای که کم تر در آثار نسل امروز هنرمندان ایران به چشم می خورد در نمایشگاه تایپوگرافی اسماء الحسنی عدم شناخت از اصول خط و نوشتار به وضوح دیده می‌شود شناخت قوانین فرم و رنگ و تلفیق این دو با هدف دستیابی به اثری ناب مهم‌ترین هدف تایپوگرافی است نکته‌ای که در آثار نمایشگاه اسماءالحسنی به چشم نمی‌خورد. نکته دیگر ترکیب‌بندی آثار به نحوی مطلوب و مطابق با شناخت بصری از قالب تصویر است. این امر تا بدانجا اهمیت دارد که می‌توان گفت ترکیب‌بندی قلب اثر هنری است. در تمامی آثار هنری و در سراسر جهان، توجه به نقاط اثرگذار تصویر، جهت تصویر و نیروهای بصری درون کادر نکاتی حائز اهمیت هستند.

نکته دیگر شناخت رنگ، اثر روانی، و ارتباط موضوعی آن با اثر هنری است خواص رنگ‌ها در ارتباط با یکدیگر، و در ارتباط با مضمون اثری هنری را گویا و قابل فهم می‌کند. از آنجا که اثر بخشی رنگ در مقبول واقع شدن اثر هنری نقشی حیاتی دارد، لزوم شناخت و رعایت قواعد آن در عناصر کادر بسیار مهم به نظر می‌رسد. حال این نکته پیش می‌آید که به چه علت در مجموعه آثاری که از بین 1290 اثر انتخاب شده‌اند این استانداردهای اولیه کمتر به چشم می‌خورد. به نحوی که تعداد آثاری در خور این مسابقه به انگشتان یک است هم نمی‌رسند.

نکته قابل توجه در برپایی نمایشگاه‌هایی از این دست در این جا نهفته است که آموزشگاه‌ها و مدارس هنر در ایران از استانداردهای آموزش بی‌بهره‌اند و این موضوع در دراز مدت اثرات مخربی بر روند هنرهای تجسمی خواهد داشت.

عدم آموزش صحیح اصول و قواعد تصویر، عدم شناخت کافی از رنگ و کم توجهی به قوانین ابتدایی خلق اثر هنری امری است که نمی‌توان به راحتی از آن گذشت. در واقع می‌توان گفت هنر بر پایه مبانی و اصولی استوار است که متأسفانه در مدارس و دانشگاه‌ها با بی‌مهری و کم‌توجهی مواجه است و این موضوع در صورت امتداد ، هنر ایران را به ورطه نابودی خواهد کشاند.

مینا عبدی