نگاهی به مجموعه تلویزیونی «راه طولانی»؛
لکنت زبانِ جامعۀ فرزندسالار!
مجموعه تلویزیونی «راه طولانی» با تمام فراز و نشیب‌ها بالاخره به پایان رسید و به رسم همیشگی نقد و تحلیل سریال‌ها و مجموعه‌های تلویزیونی قصد دارم مروری اجمالی بر این سریال داشته باشم.
تاريخ : دوشنبه ۲۶ تير ۱۳۹۱ ساعت ۱۱:۲۵
در ابتدا باید گفت که این سریال هم مانند بسیاری دیگر از سریال های ایرانی چند سال اخیر از مخاطبین بسیار زیادی برخوردار بوده است، که باید به عوامل تهیه کننده و نیز دست اندر کاران آن در شبکه یک سیما به خاطر این موفقیت تبریک گفت. چرا که استقبال زیاد از یک برنامه تلویزیونی یا یک سریال آن هم در شرایط امروزی که ده‌ها کانال ماهواره‌ای فارسی زبان با موضوعات مختلف سرگرمی و فیلم و سریال و ... قصد جذب مخاطب را دارند می‌تواند نشانه هدف‌گیری درست تهیه‌کنندگان و سازندگان مجموعه در انتخاب موضوع و داستان و نیز بازی قابل قبول هنرپیشه‌ها و به طور کلی موفقیت تمامی عوامل دست اندر‌کار برنامه حتی تدارکات‌چی باشد !
البته نشانه این موفقیت یکی در بین عوام مردم است که بعد از مدت‌ها در محافل خانوادگی یا دوستان و آشنایان سخن از موضوع یک سریال به میان می‌آید که نشان دهنده کسب جایگاه و محبوبیت نزد مردم بوده است و دیگری هم نظرسنجی‌ها و آمارهای بالایی که از مخاطبین این سریال منتشر شده است. به طوری که بعضا همزمان با پخش فوتبال جام ملت‌های اروپا این سریال نه تنها ریزش مخاطب پیدا نکرد بلکه بعضا از برخی بازی‌های آن جام که پربیننده هم بوده پیشی گرفته است! سریالی که ثابت کرد کیفیت کار تلویزیونی می‌تواند بالاتر و بهتر از کیفیت برخی از کارهای سینمایی هم باشد و نوید بخش روزهای خوش در انتظار سریال های تلویزیونی باشد .
داستان از این قرار است که مرتضی که کارمند یک شرکت ساختمانی و دارای دو دختر و یک پسر است توانسته زندگی متوسط و آرامی را برای خانواده‌اش فراهم کند، اما با بزرگ‌تر شدن فرزندان و افزایش خواسته‌های آنها با مشکلاتی روبرو شده که وی را وارد یک بازی خطرناک و غیرقانونی می‌کند که طی آن حاضر می‌شود در ماجرای یک تصادف به زندان بیفتد و ادامه ماجرای پر فراز و نشیب این داستان ...
اتفاقات پرونده جرم امیری در ابتدا، همچون فریب وی توسط افشار برای به گردن گرفتن تصادف، دارای گره‌های جذابی است که خوب می‌تواند توجه بیننده را جلب کند، اما به میزانی که نویسندگان فیلمنامه برای گره‌افکنی‌ها فکر کرده‌اند، در گره‌گشایی‌ها سهل‌انگاری و تعجیل شده است که پیش‌پا افتاده می‌نماید. مثلاً لو رفتن محل اختفای افشار، انکار قتل توسط افشار، تبانی دایی مقتول با شاهد پرونده و وکیل افشار، و افشای محل زندگی وکیل افشار، همزمان با قتل عمو اعلا؛ در ایجاد حس تعلیق‌هایی جاندار، ناتوان است.
رفتارهای غیرحرفه‌ای افسران پلیس آگاهی و استفاده از برخی تکیه‌کلامها از جدیت و اهمیت رخدادهای داستان که هر یک می‌تواند به نقطه عطفی تاثیرگذار و حرکت‌دهنده به موتور قصه تبدیل شود؛ به شدت می‌کاهد.
اما اگر بخواهیم نقدی بزنیم بر این سریال باید از همین جا شروع کنیم . با وجود اینکه داستان اصلی این سریال همین بود که در بالا اشاره شد و مربوط به ادامه ی ماجرای دستگیری پدر بوده است ولی داستان‌های فرعی زیادی در سریال بروز و ظهور پیدا کرد که البته از یک بعد موجب افزایش تنوع و جذابیت داستان شد ولی در بسیاری از موارد ذهن مخاطب را از فضای کلی داستان دور می کرد .
اما نکات دیگری هم راجع به این سریال باید نوشت که البته اجمالا به آنها می پردازیم . به عنوان مثال مقوله فرزند سالاری که در این سریال به تصویر کشیده شد تا خانواده های ایرانی با یکی از پدیده های جدید جامعه شناسی کشورمان درگیر شوند و با زبان فیلم و داستان که یک زبان هنری است با حواشی و مسائل مربوط به آن بیش از گذشته آشنا شوند و به آن فکر نمایند .
از سوی دیگر باید اشاره کرد که این سریال بخش زیادی از جذابیت خود را مرهون فیلم نامه ی استانداردی که داشت بود. نویسنده این داستان پرداخت خوبی نسبت به ماجرای سریال داشت ولی به نظر می‌رسید که در برخی موارد قصه از ریتم افتاده است.
از سوی دیگر بعضا به نظر می‌رسید در برخی نقش ها کمی تصنع و یا اغراق مشاهده می شود که البته با بازی خوب رضا کیانیان و افسانه بایگان که محور اصلی هنرنمایی سریال بودند این اشکال چندان به چشم نیامد . همچنین باید به نوآوری ها در پرداخت شخصیت های داستانی اشاره کرد و تاکید کرد که این سریال متفاوت با سریال های قبلی سیما بوده است و از قدرت روانشناسی بالایی برخوردار بوده است .
در پایان باید گفت سریال راه طولانی مجموعه‌ای از معضلات و دردهای اجتماعی بود که با پرداخت روانشناسی خوب و نیز هنرنمایی ستارگانی همچون کیانیان و بایگان و نیز با وجود فیلم نامه ای قوی اثری زیبا و قابل تحسین را در دفتر خاطرات ذهن بینندگان تلویزیونی به جای گذاشت .
مرتضی بهنام فر
