به گزارش هنرنیوز، در این «مناظره» مسائل اصلی سینمای ایران مورد بررسی قرار گرفت و مباحثی چون بررسی اقتصاد سینما، هنر و صنعت سینما و حضور مردم و دغدغههای آنان در سینما از موضوعات مطرح شده در برنامه این هفته، «مناظره» بود.
میهمانان حاضر در این برنامه محمدصادق کوشکی، پرویز شیخطادی کارگردان سینمای ایران، سید احمد میرعلایی مدیر عامل سابق بنیاد سینمایی فارابی، علیرضا رئیسیان و سید جمال ساداتیان بودند که رئیسیان و ساداتیان استودیو برنامه را ترک کردند و حاضر به مناظره نشدند.
پرویز شیخطادی نخستین سخنران این مناظره در آغاز گفت: ابتدا لازم است تا سینمای مردمی تعریف شود تا بتوان درباره آن به اظهار نظر پرداخت و برای این تعریف باید تعریف درستی از مردم به عنوان یک طیف داشته باشیم.مردم عبارتند از آحاد یک ملت بر گرفته از گروه سنی مختلف، جوانها،مردها، زنها با سطح آگاهی و دانش متفاوت و جمله مشاغل متفاوت که دیدگاههای متفاوتی هم دارند. بنابر این فیلم یا هر اثر هنری که بخواهد رضایت همه اقشار و سلایق مختلف را تامین کند احتمالا دچار عوامفریبی میشود.
وی با بیان این مطلب گفت: سینما باید بتواند رسالت خود را نسبت به همه سلایق مختلف که عدد و رقم آنها برای هر گروه سنی و سلایق متفاوت برآورده سازد. حال یک سوال مهم اینجا پیش میآید که آیا سطح رضایت مردم شرط کافی برای ساخت یک فیلم است یا اینکه فیلمساز باید مشخص کند که چه فیلمی ساخته شود. اگر فیلمساز تعیین کند که مردم چه فیلمی ببیینند این سوال مطرح میشود که آیا فیلمساز شایستگی این تصمیم مهم را دارد.
وی با تاکید بر اینکه یک فیلمساز باید همه علوم آشنا باشد اظهار داشت: از آنجا که یک اثر هنری از ذهن فیلمساز شکل میگیرد باید این نکته را هم در نظر گرفت که آیا فیلمساز تعیین میکند یا یک عالم باید تعیین کند که چه فیلمی ساخته شود. البته عالم نه تنها به معنای روحانی بلکه کسی که به شوؤن اجتماعی و علوم انسانی و الهی و علومی که باسینما در ارتباط است آشنا باشد، یک فیلمساز سینمایی یا باید به همه علوم اجتماعی و فقهی و روانشناسی آشنا باشد و یا اینکه از یک مشاور در این حوزهها بهره گیرد.
شیخطادی اضافه کرد: روزی یک فیلمساز به من گفت چرا همیشه فیلمهایی در مورد معارف الهی میسازید و چشم خود را رو به مسائل اجتماعی بستهاید من به او از قول یک عالم گفتم که ما هر چه میکشیم از بیمعرفتی و بیاخلاقی است.
در ادامه برنامه محمدصادقی کوشکی منتقد سینما با اشاره به دو مهمانی که برنامه را ترک کردند گفت: این برنامه اگرهیچ فایدهای نداشته باشد، جاهای خالی نشان میدهد که خیلیها باید تمرین کنند تحمل صدای مخالف را و شنیدن انتقاد را داشته باشند، پُز دموکراسی دادن و آزادیخواهی گرفتن زیاد سخت نیست. اگر در یک عرصه و صحنه مثل این برنامه توانستیم مخالف را تحمل کنیم و بتوانیم تحمل صدای متفاوت را داشته باشیم دموکراسیخواهی شما اثبات میشود.
وی در ادامه در مورد نظرات خود نسبت به هنر سینما نیز گفت: هنر سینما با مخاطب شکل میگیرد. شاعر ممکن است برای دل خود شعر بگوید و ممکن است که این شعر درون جامعه نیاید. اما در مورد هنر سینما اینگونه نیست به واسطه اینکه تلفیقی از صنعت، تکنیک، اقتصاد و هنرهای چندگانه است جز با مخاطب معنی پیدا نمیکند.وقتی میگوییم مخاطب طبیعی است که برای آن باید به جامعه نگاه کنیم. در جامعه هنجارهایی وجود دارد که هر جامعهای که واسطه اینکه هویت خود را معرفی میکند هنجارها و ارزشهایی دارد و مخاطب در چارچوب این هنجارها تعیین کننده موضوع سینماست.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر سینماگر هم باید همانند طبیبی باشد و یا باید از اطبای دیگر مشاوره بگیرد که بیماری جامعه را علاج کند اما این مخاطب است که میتواند به سینما و جامعه هنری سینما جهت دهد.
این منتقد سینمایی در ادامه صحبتهای خود اضافه کرد: متاسفانه در طول سالهای پس از انقلاب و بخصوص در سالهای دهه هفتاد به بعد عدهای از سینماگران نه تنها برای خود و جامعه خود بلکه برای جشنوارههای آن سوی آب فیلم ساختند.آن هم جشنوارههایی که تصاویری از ایران نشان میدهند که ملتی عقبمانده، سیهروز، دروغگو و خصوصیات منفی نشان میدهند.
وی در ادامه با اشاره به سخن امام حسین(ع) که فرمود «اگر دین ندارید آزادمرد باشید» گفت: این سینماگران نهتنها با هنجارها و اعتقادات جامعه همخوانی ندارند اما اینها به کشور و نام ایران احترام نمیگذارند و شایسته عنوان شهروند ایرانی هم نیستند و گویی اینها مسابقهای گذاشتند برای سیاهتر نشان دادن کشورشان و تهمت به ملت ایران برای رسیدن به جوایز جشنوارهها.
کوشکی گفت: متاسفانه با امکانات ایران آثاری ساخته میشود که جز اهانت و بیحرمتی به ملت ایران ثمرهای نداشته است این هم یکی از دلیل قهر منطقی ملت ایران با سینماگرانی است که در جشنوارههای جهانی ایران را به بدیها و سیاهیها متهم میکنند.
در ادامه این برنامه سید احمد میراعلایی به بیان سخنانی در این ارتباط پرداخت و تصریح کرد: واقعیت این است که هنرمندان ما روح ظریفی دارند، من سلام مخصوص خود را به آقای رئیسیان و ساداتیان ابلاغ میکنم و آرزو میکنم که کاش این دوستان هم اینجا حضور پیدا میکردند و با هم میتوانستیم برای سینما فکر جدیدی کنیم.
وی افزود: واقعیت این است که ما دیگر مخاطبی در سینما نداریم و باید بگردیم و ببنیم چرا این اتفاق افتاده است. ما سالن خوب در سینما نداریم. ما فیلم خوب نداریم. ما اصلا حاضر نیستیم حتی فیلمهای خوب را به دیدن تشویق کنیم. ما در سینمای کشور با مشکلی مواجه شدیم و آن هم این است که که هر کسی از هرجایی بلند میشود و در مورد سینما نظر میدهد. بخشی از آدمها و نهادهای بیرون از سینما واقعا در سینما موثرند و کار میکنند، اما بخش دیگر فکر میکنند این سینما چون از آن ور آب آمده هیچگاه نمیتوان به آن نزدیک شد اما در واقع امنیت ملی و اجتماعی کشورها امروز از طریق سینما پیگیری میشود. همه باید دست به دست هم بدهیم تا سالنهای سینما پر شود. صدا وسیمای ایران باید در سال آینده قرار بگذارد که ده فیلمی که شایستگی نظام جمهوری اسلامی داشته باشد را بخرد، اگر این اتفاق بیفتد از همین امروز همه تهیهکنندگان سعی میکنند فیلمهای شایسته برای ما بسازند و حتی از نظر حجاب هم مشکل ما حل میشود.
میرعلایی در خاتمه سخنانش خاطرنشان ساخت: سینما باید فقیهوار، عارفانه و عالمانه جلو بیاید اما واقعیت این است که همه مردم باید دست به دست هم بدهند، سینما یک کار جمعی است. من معتقدم که تا زمانی که فیلمهایمان برای اکران از ایران خارج نشود و استانداردهای لازم را به دست نیاورد اتفاقی نمیافتاد. امسال هر فیلم، یک و نیم میلیارد تومان هزینه برمیدارد، آیا همه فیلمهای ما میتوانند فقط در سینماهای ایران چهار و نیم میلیارد بفروشند تا به سطح سودهی برسند.ما چارهای جز رجوع به زبان جهانی نداریم، چیزی که مقام معظم رهبری هم به آن اشاره داشتند ما باید با فیلم خوب ساختن و مخاطب پیدا کردن فیلمهایمان را به آن ور آب ببریم.
در ادامه صادق کوشکی با اشاره به فیلم شیار ۱۴۳ گفت: شاهد بودیم که این فیلم در ۱۵۰۰ مکان به نمایش درآمده اما برای آن یک ریال هم خرج نشده است. باید یادبگیریم برای سینما پول خرج کنیم.
کوشکی در بیان نظرات خود در واکنش به سخنان علایی و پرسش های مجری گفت: دوستان ما عموماً تکالیفی را بیان میکنند که فکر میکنند، میشود با این حرفها رای هنرمندان را جمع کرد یا افرادی را نسبت به دولت و مواضع خود خوش بین کرد. وی مردم عموماً میبینند که این حرفها عملیاتی نمیشود. حال این حرفها را به پای فراموشکاری مسئولان بگذارند یا خدای نکرده دروغگویی آنان.
کوشکی ادامه داد: در این دوره جشنواره که دولت حرف از امید در سینما میزد؛ در این دوره جشنواره شاهد هستیم که غیر از چند فیلم دفاع مقدسی و چند فیلم خنثی دیگر، مابقی فیلمها حرف از ناامیدی و پوچی میزد. این فیلمها اینطور القا میکردند که اینجا دیگر بن بست است و باید از اینجا بروی. در این دوره جشنواره این دست فیلمها تحویل گرفته میشود و به آن جایزه داده میشود ما اگر قرار است حرف رئیس جمهور را باور کنیم چرا این سینما را آقای وزیر و آقای ایوبی حلوا حلوا میکنند این تناقضها مردم را از سینما فراری میدهد.
وی با نگاهی به فیلم های امسال جشنواره گفت: در این دوره جشنواره بیش از ۶۲ تا ۶۳ مورد فحش رکیک در برخی از فیلمها وجود داشت. آقای ایوبی چه چیزی را بیان میکنند به عنوان شعار خود. در این دوره جشنواره کمترین منتقد دولت آقای روحانی اجازه ورود به کاخ جشنواره را نداشت. اگر آنجا کاخ است همانطور کاخ بماند. من گوش فرزندم را میگرفتم که این توهینهای رکیک و زننده را نشنود. آدمهای معمولی هم این توهینها را به هم نمیکنند. این فیلم از سوی مدیران سینمایی حمایت شد. چطور آقای ایوبی میگوید که سینما دانشگاه است؟ این چه جور دانشگاهی باید باشد؟ بایدی که این آقایان میگویند را با چه مدلی میگویند؟
کوشکی با بیان اینکه شاید برخی بگویند که در این میان کارهای فاخری ساخته شده است و مخاطب پیدا نکرد، باید در پاسخ به آنان گفت: کار آقای شیخ طادی که در سختترین شرایط جنگ و دفاع مقدس عشق به زندگی را ترویج میکند. مسئول سینمایی روی آن تمرکز نمیکند و از آن حمایت نمیکند.
در ادامه شیخ طادی گفت: شما اگر تیراژ کتابها را ببینید و آن را با کتابهایی مانند خاکهای نرم کوشک که به موضوع زندگی شهید برونسی اشاره دارد مقایسه کنید میبینید که این کتاب با وجود آنکه نگارش سادهای دارد و برای بخش خصوصی هم است مورد استقبال مردم قرار گرفته است به گونهای که ۵۰۰ هزار نسخه از این کتاب فروش رفته است. با توجه به این نگاه که شاخصترین کتاب مرتبط با اعتقادات مردم است میتوانیم در این مورد بهتر نگاه کنیم.
در ادامه مناظرهمیراعلایی گفت: الزام داشتن سینما به عنوان یک استراتژی چگونه میتواند باشد و آیا میتوانیم مانند خیلی از کشورهای دنیا سینما نداشته باشیم، سینما آنچنان هم که شما در تیزری از برنامه نشان دادید آنچنان هم فاجعهآمیز نشده است. آنگونه که آقای کوشکی گفته است سینما آنقدر هم بدبخت و بیچاره نشده است.
کوشکی در این بخش از مناظره وارد بحث شد و گفت من اینگونه نگفتم. من گفتم برخی از سینماگران اصرار دارند که جامعه ما را بدبخت نشان دهند.
میرعلایی در ادامه با توجه به سخنان کوشکی گفت: شما گفتید که فیلمهای سینمایی ما به گونهای ساخته شدند که فضای جامعه را سیاه نشان میدهند و این نقد از سوی کسانی که فیلم را ندیدهاند مطرح میشود. شما در اینجا دارید افرادی را تشویق میکنید که فیلم استرداد را ندیده به نقد آن بپردازند.
کوشکی گفت: بله که من تشویق میکنم چون استرداد هم اغلاط تاریخی دارد و هم تقویت حکومت پهلوی است و خلاف جهتگیری انقلاب ساخته شده است. بنده به نوبه خودم تریبون کوچکی برای صحبت دارم و مردم تشویق کردم که فیلم روزهای زندگی را ببینند و از آن طرف هم تشویق میکنم که فیلمهایی که اغلاط تاریخی دارند را نگاه نکنند.
میرعلایی دوباره وارد بحث شد و گفت: هنرمند فیلمهای متفاوتی را خواهند ساخت ما در سال انواع و اقسام فیلمها را باید داشته باشیم البته من نمیگویم که اجازه دهیم هر فیلمی ساخته شود. ولی فیلمی که ساخته شده است باید دیده شود.
میرعلایی با اشاره به اینکه لازم است بودجه را در سینما اینطور مشخص کنیم که در کجا هزینه میشود، اضافه کرد: اگر سینما نیاز جامعه ماست ما چرا در برابر ۴۰۰، ۵۰۰ فیلمسازی که داریم، در مقابل ساخت تنها ۱۰۰ فیلم در سال را داریم که با هم همخوانی ندارد. این مسئله مشکلات صنفی و اجتماعی را به همراه میآورد.
وی در ادامه بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به سفر خود به کشور فرانسه و دیدن مشکلات سینمایی این کشور گفت: در هر جای دنیا با چنین مشکلاتی هم مواجه هستیم که سالنها از تماشاچی کمی برخوردار بود.
وی در ادامه گفت: به نظر من باید بخش خصوصی را فعال کنیم تا از سینما حمایت کند.
کوشکی در مخالفت با این صحبت گفت: منظور شما این است که خانوادهها بروند سینما و فیلمهایی با مضامین غیراخلاقی را نگاه کنند تا از سینما حمایت شود.
میرعلایی گفت: ارشاد به هیچ عنوان اجازه اکران چنین فیلمهایی را نخواهد داد.
کوشکی در پاسخ گفت: اینگونه هم نیست، ارشاد امسال فیلمی را در ۶ مورد نامزد کرد که با همین مضامین غیراخلاقی بود.
میرعلایی گفت: نه. منظور من این است که فیلمهایی که مضامین بد و مشکلات سیاسی دارد را اکران نخواهیم کرد.
کوشکی: نمیتوانیم به امید ارشاد بنشینیم.
احمدمیرعلایی گفت: نباید در انتظار اقدامات ارشاد بنشینیم. این کار غلط است و انتظار جناب کوشکی از سینمای ایران بسیار زیاد است. برعکس فیلمهایی که نسبتاً فروش کردند و فروش خوبی را داشتهاند.
به گفته این تهیه کننده فیلم جیرانی برای قشر خاصی از جامعه بود که براساس دغدغه آنها تولید شده او گفت: اگر سینماگر نتواند دغدغههای خود را تولید کند حاصلی ندارد. من از این فیلم دفاع نمیکنم بلکه نویسنده و تهیه کننده آن براساس دغدغه خود بخشی از معضل جامعه را به نمایش گذاشته است.
محمدصادق کوشکی در ادامه گفت: ما توقع داریم که خانواده ایرانی امثال فیلمهای فریدون جیرانی را ببینند که به این سمت نروند و برای خود ارزش قائل هستند. اگر به وزارت ارشاد در خصوص روند صدور مجوز ساخت فیلمها نگاه کنیم ما باید با کمال تاسف به مردم بگوییم که خودتان فیلمها را ممیزی کنید.
وی افزود: امام علی (ع) میفرماید که حکومت ۴ رکن اساسی دارد تعلیم، تربیت ، آموزش، امنیت و معاش که ما باید این ۴ رکن را در جامعه نهادینه کنیم.
کوشکی اضافه کرد: سینما، ابزار تعلیم و تربیت میتواند باشد اگر فیلمهای «آژانس شیشهای» و «شیار ۱۴۳» و «روزهای زندگی» در آن ساخته شود.
در ادامه برنامه سوالات مخاطبان از مهمانان مناظره پرسیده شد و محمدصادق کوشکی منتقد سینما در پاسخ به اینکه آیا دولت باید برای سینما هزینههای مالی بدهد یا خیر گفت: اگر به فرمایش امام علی(ع) که بر مبنای تعلیم و تربیت بود، درست توجه شود میتوانیم علاوه بر تولید، بازتولید دوباره داشته باشیم و برای مرزهای خارج از کشور آثاری را نیز تولید کنیم.
شیخطادی در خصوص این سوال که چرا کارگردانان ارزشی آثار بسیار کمی تولید میکنند، توضیح داد: امکانات تولید فیلم در سینمای امروز فراهم نمیشود و فضای سینما به گونهای شده که به سمت ارزان و آسانسازی میرود.
شیخطادی در پاسخ به اینکه چرا پس از صدور مجوز تولید و ساخت فیلمهای سینمایی با چنین هجمه انتقاداتی مواجه میشویم، گفت: حوزه سینما جنجال برانگیز و جذاب است که من معتقدم خیلی از فیلمها باید ساخته شوند و باید مراقبت کنیم که برای کدام یک از اقشار جامعه تولید شده و باید آن را بپذیریم.
وی افزود: علاوه بر هزینههای مالی هزینههای روحی و فکری افراد جامعه نیز باید در تولید آثار سینمایی در نظر گرفته شود.
کوشکی در پاسخ به اینکه کدام فیلم با بودجه بیتالمال را میتوانیم نام ببریم که تولید شده و ارزش آثار فاخر را دارد، توضیح داد: فیلم «چ» ساخته ابراهیم حاتمیکیا درباره دو روز از زندگی شهید چمران فیلم فاخری است که بودجه دولتی را به درستی هزینه کرده است محتوای فیلم و جهتگیری آن به گونهای است که میتواند سالها پرچم آن را بالا بگیریم و ایرانی با دیدن آن فیلم به خود افتخار کند.
وی افزود: من معتقدم که مردم باید همه فیلمها را به شرط اینکه اصول اسلامی و اخلاقی را رعایت میکنند ببینند.
کوشکی اضافه کرد: در این کشور بیش از ۲۵۰ هزار شهید داریم که در سینمای ایران کمتر به آن توجه شده است.در سینمای مستند فیلمی وجود داشته است که همسر شهیدی ۴ فرزند خود را تربیت کرده و به درجات علمی بالایی رساند و مدیریت فرهنگی استان را در دست گرفت. آیا این موضوع جزیی از بطن جامعه نبوده و نمیتوان از آن فیلم ساخت؟ آیا ۲۵۰ هزار مادر شهید تنها باید سهمشان از سینما فیلم شیار ۱۴۳ نرگس آبیار باشد.
شیخطادی در خصوص فیلم «من مادر هستم» فریدون جیرانی گفت: این فیلم شامل قشری از جامعه میشود که با آن درگیر بودهاند و فیلمساز دغدغه خود را به نمایش گذاشته است.باید اکران فیلمها کنترل شود که این کار باید توسط خود مردم صورت بگیرد.
پرویز شیخطادی در جمع بندی سخنان خود اینگونه گفت: سینما به عنوان یک صنعت استراتژیک میتواند پولساز باشد و یا اینکه هزینهبر و پرجنجال باشد.
وی با اشاره به شعار دولت در زمینه حمایت از فیلمهای پرامید و پرنشاط گفت: دولت میتواند با نگاه به همین شعار محصولات سینمای ایران را ببیند و بعد از یک سال نگاه کند چگونه به این شعار عمل شده است. دولت لازم است که همه وزارتخانهها را با موضوع سینما درگیر کند تا به سینما بعنوان یک ارزش افزوده برای کشور نگاه شود.
این کارگردان سینمایی در پایان سخنان خود گفت: همه فیلمسازان دلسوز جامعه هستند اگر میبینید حال فیلمی خوب نیست بخاطر این است که حال خود فیلمساز خوب نیست. برخی از فیلمسازها تریبونی برای اظهارنظر ندارند، روزنامه ندارند وبرای همین هست که گاهی میبینیم که در پرده سینما بیانیهای صادر میکنند.
در ادامه برنامه مناظره کوشکی در جمعبندی صحبتهای خود با اشاره به صحبتهای رئیس جمهور مبنی بر حمایت از سینمای پرامید و بانشاط گفت: ما با نگاهی به فیلمهای سیو دومین جشنواره فیلم فجر خواهیم دید کدام فیلمها امیدبخشتر بودند. مردم با رأی خود به فیلم شیار ۱۴۳ توانستند نظر خود را بدهند. نظر خود را نسبت به فیلمی پرنشاط بدهند و فیلم چ را که به عنوان اینکه غرور ملی را تقویت میکند انتخاب کردند.
کوشکی در ادامه پیشنهاد داد که برای بهتر دیده شدن فیلم «چ» و «شیار ۱۴۳» دولت بن فرهنگی نیم بها به مردم بدهد تا این دو فیلم که در راستای شعار فرهنگی رئیسجمهور هستند بهتر دیده شوند. با دادن بن تمام بها هم موافق نیستم چرا که بیاحترامی به هنر فیلمساز نباشد.
در پایان میراعلایی هم در جمع بندی صحبتهای خود ضمن حمایت از پیشنهاد کوشکی گفت: مدیریت اکران را باید به درستی انجام دهیم اگر فیلمهای خوب در سینما دیده شوند و به تشخیص مردم انتخاب شوند فیلمساز هم براساس سلیقه مردم فیلم خواهد ساخت.
میراعلایی در خاتمه خاطرنشان نمود: لازم است یادآوری کنم فیلمهای «شیار ۱۴۳» و فیلم«چ» که در این برنامه به آن اشاره شد از جمله فیلمهایی هستند که با حمایت وزیر ارشاد سابق و آقای شمقدری ساخته شده است.
گفتنی است علیرضا رئیسیان دلیل انصراف از این برنامه را چیده شدن جهت دار میزانسن برای یک منظره جهتگیری شده اعلام کرده است.
وی جشنواره سیودوم را یکی از بدترین جشنوارههای فیلم فجر دانسته و اعلام کرده بود بود هم برنده و هم بازنده آن معترض بودند و برخی از اهالی سینما هم در ملتهب کردن فضا نقش دارند و به این وضعیت دامن میزنند در حالی که ما باید از اینگونه برخوردها پرهیز کنیم تا پای مسائل سیاسی به سینما باز نشود.
سید جمال ساداتیان نیز که جزء کسانی بود که از حضور در برنامه اعلام انصراف کرده بودند در بیان دلایل خود اعلام کرده است: باید مشخص شود هدف از برگراری یک مناظره درباره سینما نقد سازنده سینما با هدف حل کردن مشکلات است یا اینکه هدف این است که سینما را مورد هجمه قرار دهند و یا آنرا بکوبند. طبیعی است اگر من بدانم که چه کسانی در جلسه شرکت میکنند با توجه به حضور آنها و اهداف جلسه سخنان و اطلاعاتم را تنظیم و آماده میکنم.