مسافران نوروزی به دوگروه تقسیم می شوند؛ مسافرانی که محل اقامتشان در شهر مقصد مشخص است و بدین منظور خانه بستگان یا سوئیت های استیجاری را استفاده می کنند اما خیل زیادی از مسافران نوروزی در مکان هایی که به واسطه حریم شهرداری در پارک ها و فضاهای باز مشخص شده است چادر می زنند و ایام سفرشان را در چنین مکان هایی استقرار می یابند.

تقریبا در تمام شهرهای کشور برای فضاهای اسکان مسافران از پیش تعطیلات نوروزی تدابیر ویژه ای اندیشیده می شود تا مردم بتوانند شرایط مناسب و تسهیلات کافی برای استقرار در چادرهایشان داشته باشند.

این فضاها شامل بخش بزرگی از پارک های اصلی شهر است که یا در ورودی شهرستان ها و یا در مرکز شهر قرار دارد و بنا به شرایط آب و هوا حدود ۱۵ درصد مسافرت های نوروزی را جهت اسکان پوشش می دهد، از دیگر سو مکان اسکان مسافران در مدارس، هتل ها، مهمانسراها و دیگر مراکز خدماتی رفاهی چیزی حدود ۴۰ درصد مسافرت ها را در بر می گیرد که من حیث المجموع نسبت به کل سفرهای نوروزی رقم بزرگی است و تقریبا نیمی از کل مسافرت ها در این ایام است.

در کلیه این مکان ها خدمات رفاهی اعم از رستوران ها، نمازخانه، ابزار بازی کودکان و غیره وجود دارد اما به ندرت ممکن است یک قفسه کوچک کتاب در نقطه ای مناسب برای مراجعه و تورق کوتاه مسافران

وجود داشته باشد.

از مدت ها پیش طرح امانی کتاب و نیز ایستگاه های مطالعه از سوی شهرداری، نهاد کتابخانه های عمومی کشور و مراکز خصوصی پیشنهاد و اجرا شد که تنها مکان های پر تردد شهر را برای رفت و آمدهای روزمره مردم در بر می گرفت، البته برخی از ایستگاه های مطالعه در راه آهن و فرودگاه های تهران مستقرند لیکن در فضاهای فوق الذکر هیچ تسهیلاتی برای مطالعه در نظر گرفته نشده است.

این در حالیست که تعداد قابل توجهی از مسافران برای گذران ساعات کوتاهی که بین برنامه هایشان وجود دارد برای مطالعه زمان خالی دارند که می توان از آن به نحو احسن بهره گرفت اما برای این منظور هیچ تسهیلات خاصی تدارک دیده نشده و مسافران ناگزیرند به ورق زدن روزنامه های باجه های اطراف و کنار مکان اسکانشان بسنده کنند.

شهرداری و نهاد کتابخانه ها می توانند به سهولت امکاناتی از این دست فراهم آورند و با نصب ایستگاه های مطالعه در گوشه کنار پارک ها، مدارس، هتل ها و سایر اماکن به امر مطالعه کمک کنند، شاید بسیاری از مسافران به دلیل کوتاهی زمان اسکان نتوانند از کتاب های قطور بهره ببرند که در این صورت لازم است کتاب های مناسب و کوتاهی برای این ایام در نظر گرفته شده و یا کتاب ها را به صورت امانی در اختیار مسافران قرار دهند تا آنها پس از بازگشت به شهر خودشان و مطالعه کتاب آن را به ایستگاه های مستقر در شهر خود تحویل دهند و یا با پرداخت بخشی از بهای کتاب آن را برای همیشه در قفسه شخصی خود نگهداری نمایند.

این امر به یک سرویس شبکه ای در کلیه شهرهای کشور نیاز دارد تا بتواند به خوبی همه مناطق را پوشش داده و در ارتقای امر مطالعه و انس مردم با کتاب حتی در ایام کوتاهی چون نوروز نقش موثر داشته باشد.

در بین نظراتی که مردم و مسافران درباره استقبال و یا عدم آن از کتاب ها شنیده می شود کیفیت و موضوع کتب نکته قابل توجهی است؛ بسیاری معتقدند کتاب های قفسه های امانی کتاب فاقد جذابیت، تکراری و مختص به یک یا دو موضوع همچون کتب مذهبی  و روانشناسی است و همین امر سبب می شود تا حتی اگر قفسه های کتاب و ایستگاه های مطالعه وجود داشته باشد از آنها استقبال نشود، این مسئله باید مورد توجه مسئولین باشد و کتاب ها را علاوه بر نظرات کارشناسان منطبق با نیازهای مردم و سلایق آن ها در نظر گیرند، شاید بهترین بهره وری از این سیستم آشنایی مسافران با تاریخچه، فرهنگ و آداب رسوم مردم به واسطه ها کتاب های امانی در شهریست که به آنجا سفر نموده اند.

در این میان حسن حضور ایستگاه های مطالعه و قفسه های امانی کتاب، نه تنها ترویج مطالعه و کتابخوانی است بلکه ترویج امانت داری و اعتماد به مخاطبان کتاب در بازگردانی کتب به قفسه ها ست.

خوب بود تا در نوروز ۹۲ برای طرح امانی کتاب در فضاهای پارک ها و چادر های اسکان مسافران و دیگر مکان های اقامتی آنان تدابیری اندیشیده می شد تا با استعانت از سال نو، برنامه ها و اهداف نویی در انس مردم با کتاب اجرایی شده و مسافران نوروزی با کتاب همسفر و همراه می شدند.



مریم خاکیان