به گزارش هنرنیوز؛ نشست نقد و بررسی فیلم مستند شیخ شوخ کاشی با حضور صادق داوری فر کارگردان، طهماسب صلح جو منتقدسینما و محمد تقی فهیم مجری کارشناس در سالن «سینما حقیقت» مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.
در این نشست محمدتقی فهیم اظهارداشت: من فکر می کنم این فیلم دارای سوژه خوبی است که دست هر کسی بود، فیلم خوبی از آب درمی آمد و فیلمساز می توانست تماشاچی خود را بر روی صندلی بنشاند. این فیلم اساسا از سوژه قوت می گیرد، چرا که حجت الاسلام قرائتی حتی در دورانی که امکانات تصویربرداری به شکل امروز فراهم نبود، قریب ۳۰ سال توانست مخاطب های زیادی برای برنامه های خود به دست آورد و هم اکنون نیز علاقه مندان زیادی دارد.
درادامه صادق داوری فر نیز در خصوص ساخت این فیلم مستند ابرازداشت: من تصمیم قبلی برای تولید این فیلم نداشتم و ساخت آن بیشتر حاصل یک اتفاق بود. روزی به همراه تعدادی از مدیران سیما، نزد حجت الاسلام قرائتی رفتیم و در آنجا خاطرات کودکی ام زنده شد و تصمیم گرفتم فیلمی درباره ایشان بسازم؛ هرچند می دانستم راه سختی در پیش دارم و این شخصیت به راحتی به کسی اجازه ساخت فیلم نمی دهد.
این مستندسازافزود: نگاه نخست ما به فیلم داستانی بود، اما پس از نگارش سه نسخه فیلمنامه، نهایتا با توجه به محدودیت ها به این ورژن خاص رسیدیم. هرچند برنامه ریزی مشخصی داشتیم اما شخصیت حجت الاسلام قرائتی اجازه اجرای این برنامه ها را به ما نمی داد و من در بخشی از کار، حتی مجبور شدم تیم فیلمبرداری را حذف و خودم دوربین به دست بگیرم.
وی ادامه داد: پس از تدوین اولیه متوجه شدم که جای نقد حجت الاسلام قرائتی از منظر دیگران خالی است و به این ترتیب ایده هفت برادر به ذهن من رسید و از برادران ایشان نیز تصویر گرفتیم. شاید این ایده اتفاقی بود، اما در اینجا باید بگویم که ما یک گزارش تلویزیونی نساختیم و با وجود اینکه سلیقه های زیادی از سوی دیگران به ما تحمیل می شد، اما به کار ادامه دادیم. من بحث ازدواج و خنده حلال را در فیلم دنبال کردم و خیلی به حوزه های دیگر کاری نداشتم، چون عملا ورود به آنها هم امکان پذیر نبود.
داوری فر عنوان داشت: من بیشتر سعی داشتم درباره شخصیت شوخ طبع حجت الاسلام قرائتی فیلم بسازم و کاری با مسائلی چون معلم بودن و بحث های اخلاق مدارانه وی نداشتم، چون به گمان من تلویزیون این کار را انجام داده است.
درادامه این نشست طهماسب صلح جو نیزتاکید کرد: من خودم هم مثل خیلی از دوستان، از تماشای فیلم لذت بردم و به نظرم بیشترین جذابیت این فیلم برای سوژه است و جذابیت شخصیت حجت الاسلام قرائتی به فیلم هم منتقل شده است.
این منتقد سینما تاکید کرد: امتیاز فیلم «شیخ شوخ کاشی» این است که از فضای کلیشه ای مستندهای پرتره خارج شده و ما را با ویژگی های شخصی تر و خصوصی تر سوژه نیز آشنا می سازد. به نظر من هر فیلمسازی نسبت به سوژه خود ذهنیتی دارد و مطمئنا می خواهد نوع نگاه خود را به تماشاچی منتقل کند، اما در این فیلم کارگردان خود را به دست سوژه سپرده است.
صلح جو اضافه کرد: به نظر من اینکه دوربین حتی فرصت بستن یک قاب شیک را هم ندارد، از امتیازات فیلم است و به فیلم فضایی گزارشی می دهد که این، یکی از گونه های مهم سینمای مستند است. به هر حال در میان روحانیون، حجت الاسلام قرائتی تنها کسی بود که می دانست باید از تلویزیون چه نوع بهره ای ببرد و او از این وسیله به عنوان یک منبر مدرن بهره برد. به نظر من او یک هنرمند واقعی است و به همین دلیل هم هنرش را قربانی سیاست و سیاست زدگی نکرد و فکر می کنم خوب بود که فیلمساز به این جنبه هم توجه می کرد.
این منتقد و نویسنده سینما ادامه داد: یکی دیگر از نقاط قوت فیلم این است که تبلیغاتی نیست و از دیگر سو، ما را وارد فضای زندگی سایر روحانیان نیز می کند و تصوری که مخاطب عادی از زندگی روحانیون دارد را می شکند.
داوری فر هم در توضیح گفت: باید بگویم قرار نبود این فیلم مسئله ای را تایید و یا نفی کند و من سلیقه ام را در آن اعمال کردم. به علاوه ما به هیچ عنوان دغدغه بازسازی و یا تداعی گذشته شخصیت را نداشتیم. من در این فیلم به دنبال مسائلی بودم که تک تک ما به طور شخصی دوست داریم درباره آقای قرائتی بدانیم.
شفیع آقا محمدیان نیز در این نشست گفت: به نظر من مشکلات این نوع فیلم ها در این است که فیلمساز دوربین را رها می کنند، یعنی حرکت دوربین کنترل شده نیست و به همین خاطر اگر سوژه شیرین باشد، فیلم خوب از آب درمی آید و اگر نه، فیلم جذاب نمی شود؛ در صورتی که مستند پرتره، ترکیبی از تکنیک و سوژه است.
وی یادآور شد: معتقدم در فیلم «مهرجویی کارنامه چهل ساله» نیز این اتفاق رخ داد و فیلمساز مغلوب سوژه خود شد و اینکه کارگردان معترف بوده که می خواسته خوبی های شخصیت را به تصویر بکشد، اشتباه است چون مستندساز در عین حال که تحلیل گر است، باید بی طرف هم باشد.
در پایان این مراسم، از صادق داوری فر و طهماسب صلح جو تقدیر و تشکر به عمل آمد.
