از آنجا که پیشرفت و ارتقاء سطح فرهنگی جوامع مستلزم توجه به کتاب و لزوم مطالعه در یک جامعه است رسانه های جمعی و پر مخاطب از جمله تلویزیون برای ترویج و فرهنگ سازی این مهم در سدد به کار گیری راه کارهایی برآمدند. 

در این راستا و با تکیه بر این هدف خاص، شبکه چهار سیما که شبکه ای برای مخاطبان خاص و اهالی علم و ادب و فرهنگ محسوب می شود دست به تولید و پخش برنامه ای با عنوان «کارنامه» زد. 

هرچند که متاسفانه تا کنون موضوع کتاب، موضوع رایج و شایعی در میان برنامه های تلویزیونی نبوده است اما شبکه چهار سیما که در گذشته نیز تا حدودی دین خود را به فرهنگ کتاب و کتاب خوانی با برنامه «کتاب ۴» ادا کرده بود این بار و بعد از گذشت مدتی از توقف پخش و اتمام این برنامه ، برنامه اختصاصی و کاربردی «کارنامه» را به روی آنتن پخش آورد. 

برنامه «کارنامه» که اولین برنامه تلوزیونی به صورت جدی و با نگاه منتقدانه به مسائل حوزه کتاب می باشد، کاری از گروه معارف و اندیشه دینی شبکه چهار بوده و برای اولین بار در ۲۲ آبان ۹۱ به صورت یک مجله تصویری و با هدف پرداختن به علوم انسانی و به طور اختصاصی پرداختن به مقوله نقد کتاب به روی آنتن پخش رفته و میهمان خانه های اهالی قلم و علاقه مندان به کتاب و کتاب خوانی شد. 

با نگاهی جزئی‌نگر به بخش های مختلف این برنامه می توان گفت که بخش اول با عنوان «کوچه کتاب» به اخبارکتاب و تازه های نشر اختصاص دارد که در آن به طور خلاصه اخبار مهم و اطلاعاتی که در زمینه کتاب و نشر وجود دارد بازگو شده و همچنین کتاب های تازه منتشر شده به همراه ناشران و مولفان آن ها معرفی می شوند و پس از آن مجری برنامه با صحبت هایی در باب کتاب و مسائل مربوط به آن و طرح سوالی برای بخش نظرسنجی مخاطب را برای ورود به بخش دوم که «میز نقد» نام دارد دعوت می نماید. 

در بخش زنده «میز نقد» که با حضور مجری کارشناس _دکتر مالک شجاعی جوشقانی_ و یک میهمان _با توجه به موضوع برنامه_ برگزار می شود به طور اختصاصی به بررسی مسائل موجود و گفتگو در باب یک موضوع خاص و بیان دیدگاه ها و نقاط قوت و ضعف آن موضوع و یا نقد یک کتاب خاص پرداخته می شود. 

این بخش که بیشترین زمان برنامه را _ در حدود ۳۰ دقیقه_ به خود اختصاص می دهد تا کنون به طور خاص به نقد و بررسی کتاب هایی نظیر : «کتاب فرهنگ امثال و تعابیر قرآنی» اثر محمد حسین معینی ، «کتاب روانشناسی تبلیغات» نوشته باب ام فنیس و ولف گانگ اشتروب با ترجمه محسن شاهین پور و سمیه اولی ، «کتاب مبانی نظری و روانشناسی مقیاس های دینداری» از دکتر خدایاری فرد و «کتاب اخلاق در عصر مدرن» اثر دکتر رضا داوودی و بسیاری کتاب های دیگر و بررسی موضوعاتی نظیر: «ادبیات عامه پسند» ، «کتاب خوانی و کتابخانه های عمومی» ، «شیوه های

تبلیغ و بازاریابی کارآمد کتاب» ، «نگاهی به کتاب های زرد دینی» و «بررسی وضعیت کتاب های جامعه شناسی در ایران» و دیگر موضوعات اساسی و تعیین کننده در حوزه ی کتاب با حضور مولفان ، کارشناسان و متخصصان در هر زمینه پرداخته است. 

در دوره پیشین این برنامه در بخش« میز نقد» ، دو نفر کارشناس به عنوان میهمان به همراه مجری در میز گرد حضور پیدا می کردند که به دلیل بروز اشکالاتی از قبیل کافی نبودن زمان برای گفتمان و بیان نظرات هر دو میهمان ، در دوره جدید این برنامه که پس از توقفی کوتاه از ابتدای ماه رمضان به روی آنتن رفت تنها یک میهمان به همراه مجری کارشناس در برنامه حضور دارند. 

بعد از اتمام «میز نقد» بخش «فانوس» که بخش پایانی برنامه محسوب می شود «بسته پیشنهادی کتاب» را به مخاطبان ارائه می دهد. در این بخش کتاب هایی با محوریت علوم انسانی به مخاطبان پیشنهاد داده می شود. کتاب هایی که در آخرین سری این برنامه در بخش فانوس معرفی شدند عبارتند از : «کتاب انقلاب اسلامی ، ماهیت ، زمینه ها ، پیامدها» اثر محمد شفیعی فر و «کتاب منتخبی از ژاپنیات ایرانیان در عصر تجدد» نوشته کامیار عابدی و کتاب های «فرهنگ نامه مشاغل» و «زندگی و مقتل». 

با توجه به رویکرد فرهنگی این برنامه، ملاک انتخاب کتاب های مورد نقد اقبال عمومی از برخی کتاب ها ، کتاب هایی که به جشنواره های مختلف کتاب راه یافته اند، آثاری که جوایز مختلف ادبی را از آن خود کرده اند می باشد و همچنین معیار انتخاب میهمانان؛ نویسندگان و یا مترجمان آثار مورد نقد، دارا بودن قدرت علمی و قدرت بیان کارشناسان پیرامون موضوع برنامه، دارا بودن چهره های دانشگاهی و یا حوزوی و غیره است. 

از جمله میهمانانی که تا کنون در این برنامه حضور پیدا کرده اند می توان به آقایان : دکتر حسین پاینده، دکتر حسین کلباسی ، دکتر بیژن عبدالکریمی ، دکتر اکبر ایرانی ، سید علی آل داوود ، محسن شاهین پور ، فیروز زنوزی جلالی و محمد امین قانمی راد و ... اشاره کرد. 

فارغ از این که مقوله کتاب مقوله فرهنگی بسیار مهمی است که می بایست به طور وسیع تری در رسانه ملی به آن پرداخت و از این طریق به فرهنگ سازی صحیح در جامعه دست پیدا کرد، نباید فراموش کرد که کیفیت پرداختن به این موضوع نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. 

برنامه «کارنامه» که با کیفیتی متناسب با نیازهای قشر کتاب خوان و تحصیلکرده جامعه به کار خود ادامه می دهد در عین حال می تواند با طرح میزنقد هایی مطابق با سلیقه و نیازهای مخاطبان عمومی زمینه جذب و پاسخگویی به نیازهای افراد علاقه‌مندی که آشنایی کمتری با مباحث و مسائل تخصصی کتاب دارند را فراهم آورده و تاثیر بسزایی در سطح علم و فرهنگ و همچنین مطالعه در جامعه داشته باشد. 

در مجموع می توان گفت که این برنامه با رسیدگی و پرداختن به مسائل و معضلات حوزه کتاب با دیدگاهی نقادانه اقدامی ارزشمند در زمینه فرهنگی جامعه انجام داده و می دهد اما با این حال هنوز جایگاه خود را در جامعه و خصوصا مخاطبان عمومی آنگونه که انتظار می رود پیدا نکرده است و این می تواند به علت کم توجهی سایر رسانه های جمعی از جمله روزنامه ها و مقالات و خبرگزاری ها به لزوم پخش این برنامه و اطلاع رسانی آن می باشد.

حدیثه سوختانلو