محمدرضا چیت‌ساز – مدیر اسبق پایگاه شوش- در گفت و گو با هنرنیوز درباره جعل نام خلیج فارس توسط پاتس گفت: نه در مورد آقای دنیل پاتس که درباره هر محققی دیگری که با توجه به مستندات علمی و تاریخی اظهار نظر می‌کند آن هم در یک محیط کاملاً علمی، اگر عده‌ای با این اظهار نظر موافق یا مخالفند باید دلایل خود را در محیط‌های علمی بیان کنند. یعنی خود بنده هم که از بن دندان معتقدم به خلیج فارس نه به عنوان یک ایرانی بلکه به عنوان کسی که با اسناد تاریخی و باستان‌شناسی تا اندازه‌ای آشنایی دارد، می‌گویم چه دنیل پاتس و چه شخص دیگری اگر از عنوان خلیج فارس با عنوان مجعول خلیج (ع.ر.ب.ی) استفاده کرد باید در محیط‌های علمی در مورد آن اظهار نظر کرد.

وی تأکید کرد: دنیل پاتس یک محقق و دانشمند است بنابراین در یک محیط کاملاً آکادمیک و با زبان علمی باید نقد شود. ما با یک سیاستمدار و یا یکسری تندرو پرچم به دست که نام خلیج فارس را جعل می‌کنند رو به رو نیستیم. پس به نظرم او حتا اگر این عذرخواهی را هم نکرده بود باز هم باید به مجامع علمی دعوت بشود. این یک بحث کاملاً جداست. نباید فکر کنیم که دنیل پاتس را به دلیل این که عمداً یا سهواً نام خلیج فارس را جعل کرده به مجامع علمی دعوت نکنیم.

او تشریح کرد: نکته دوم آن که در این ۳۶ سال پس از انقلاب اسلامی مراکز ایران‌شناسی ما در اقصی نقاط جهان بویژه در دانشگاه‌های آمریکا، اروپا و کانادا یا تعطیل شده‌اند و یا به حالت نیمه تعطیل درآمده و یا برخی حتا در گروه‌های بزرگتری مانند شرق‌شناسی ادغام شده است، در صورتی که ما دپارتمان‌هایی با عنوان ایران‌شناسی داشتیم که بویژه روی فرهنگ، تمدن و میراث فرهنگی ایرانی متمرکز بودند، دانشجو می‌پذیرفتند و بورسیه می‌کردند و محققینی بنام در این زمینه پرورش می دادند. چرا این مراکز تعطیل شدند؟ شاید برخی به دلایل سیاسی بوده اما بیشترین دلیل تعطیلی عدم حمایت و پشتیبانی و پیگیری مستمر مسئولان وقت ایران بوده است.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: چون این اتقافات خیلی برای مسئولان ما حائز اهمیت نبوده است که مثلاً در فلان مرکز دانشگاهی اروپایی یا آمریکایی مرکز ایران‌شناسی وجود دارد و محققان آن با ایران در ارتباط هستند یا نه. این نکته دیگری است که شالوده مسأله‌ای مانند جعل نام خلیج فارس توسط افرادی امثال پاتس قرار می‌گیرد.

وی با بیان این که در کنگره «دورهام » انگلستان تحت عنوان « خلیج فارس و خلیج العربی» دنیل پاتس حضور داشته است، گفت: در آن کنگره من در حضور ایشان سخنرانی مفصلی درباره خلیج فارس کردم و ایشان از مستمعین بودند و بنده با اسناد و مدارک در حضور بسیاری از محققان و شرق شناسان مطرح دنیا بویژه آنهایی که در زمینه ایران کار کردند مانند خود آقای دنیل پاتس و خیلی از محققان بزرگ دیگر چون آقای کارلوفسکی و دیگران صحبت کردم.

چیت‌ساز گفت: ایشان در کشورهای عربی کار می‌کند اما در ایران به دلایل مختلف نتوانست کار کند. طبق قوانین رسمی برخی از کشورهای عربی اصلاً ایشان مجاز نیست اصطلاح خلیج فارس را به کار ببرد. و او برای چاپ کتابش از چنین لفظی استفاده کرده است. من نمی گویم حرف ایشان درست است یا این که رفتار پاتس کاملاً منطقی است اما او محققی است که در کشورهای عربی کار کرده و مجبور بوده بر اساس قوانین آنها عمل کند همانطور که اگر ایران بود باید حتماً از لفظ خلیج فارس استفاده می‌کرد.
مدیر اسبق پایگاه شوش افزود: البته من همان جا به ایشان گفتم ما باید همیشه بر اساس مستندات علمی سخن بگوییم و غیر مستقیم اعلام کردم که کار پاتس مخصوصاً به عنوان یک چهره علمی ناپسند است اما یادمان باشد تمام این اتفاقات نشأت گرفته از کم توجهی ما به مراکز ایران‌شناسی در سایر کشورهاست و این نکته خیلی مهمی است.

وی خاطر نشان کرد: بحث خلیج فارس یا خلیج جعلی (ع.ر.ب.ی) یک بحث مفصل علمی طولانی است که گرچه برخی از آن سو استفاده سیاسی کرده و می‌کنند اما در دنیا علمی امروز ما آن را با مستندات علمی و تاریخی و بررسی‌های کارشناسی و رسانه‌ای کردن نتایج آن می‌توانیم تا حدود زیادی شفاف‌سازی کنیم.

چیت ساز گفت: اگر ما بتوانیم چه با دنیل پاتس و چه هر محقق ایرانشناس دیگری ارتباطاتمان را حفظ کنیم و دوم یک مرکز مشخص برای ایرانشناسان خارجی داشته باشیم. قصد من هم نیست که پس از این مصاحبه یک مسئولی بگوید خوب یک ساختمان را با چندین کارمند درباره همین موضوع راه‌اندازی کنیم.ما در سازمان میراث فرهنگی یک بخش داریم در وزارت فرهنگ و ارشاد هم دراین باره یک بخش مجزای دیگری داریم، وزارت امورخارجه همینطور، در دایره‌المعارف‌ها و مراکز اسناد هم یک بخش داریم. این مراکز اگر یک کاسه و متمرکز شود در مرکز فرهنگ اسلامی بهتر است چرا که ما در حال حاضر برای این موضوع مدیریت متمرکز نداریم. و به همین دلایل ما مشکلات زیادی داشته و خواهیم داشت.
او اضافه کرد: اگر دنیل پاتس عذرخواهی کرده دیگران حتا چنین کاری را هم نکرده‌اند. من خاطرم هست زمانی که در سازمان میراث فرهنگی بودم یک محقق ایرانی به کمک یک تعداد از محققان فرانسوی کتابی نوشت که یک جلد آن هم به ایران آمد و در آن بیش از ۸۰ تا ۹۰ بار از نامی جعلی برای خلیج فارس استفاده کردند و محقق ایرانی هم توجیه خاص خودش را داشت. بنابراین باید یک مرکز علمی مشخصی داشته باشیم تا با بسیاری از این محققان در ارتباط زنده باشیم و چنین اتفاقاتی تکرار نشود.